Rijksdienst Cultureel Erfgoed
Haven Spakenburg beschermd dorpsgezicht
Persbericht | 16 feb 2011 - 09:16
Symbool van visserijcultuur rond Zuiderzee van nationaal historische
betekenis
AMERSFOORT/SPAKENBURG - Het havengebied van Spakenburg is aangewezen
als landelijk beschermd dorpsgezicht. De Oude en Nieuwe Haven met hun
kenmerkende bebouwing vormen volgens de Rijksdienst voor het Cultureel
Erfgoed een karakteristiek voorbeeld van een voormalig vissersdorp aan
de voormalige Zuiderzee en zijn daardoor van bijzondere historische
betekenis.
Directeur Cees van 't Veen van de Rijksdienst overhandigt het officiële
besluit vrijdag 18 februari om 14.00 uur aan wethouder Bert Koops van
de gemeente Bunschoten, waar Spakenburg onder valt. Dat gebeurt op een
toepasselijk plek: in de visafslag uit 1923, midden in het beschermde
havengebied.
Door de ligging aan de Zuiderzee ontwikkelde Spakenburg zich al vanaf
de middeleeuwen tot vissersdorp. De vissersvloot groeide in de 19e eeuw
van 34 schepen in 1812 tot 193 schepen in 1892. De vissers bevoeren de
vaak ondiepe zee met de botter, een speciale platbodem, en vingen
haring, ansjovis, bot, paling, spiering en garnalen. Omdat de haven te
klein werd, legde Spakenburg in 1886 een nieuwe haven aan en liet de
oude uitdiepen.
Na de voltooiing van de Afsluitdijk in 1932, maar meer nog na de daarop
volgende aanleg van de IJsselmeerpolders, nam het aantal vissers af en
verloor de haven langzaam zijn economische functie. De nieuwe haven
ging dienstdoen als jachthaven en de oude als toeristische
trekpleisters en vaste aanlegplaats van de Bruine Vloot.
Het dorp heeft in al die jaren zijn karakteristieke vorm en bebouwing
behouden, zowel aan de Haven- en Zeedijk als in de haaks op de haven
gerichte steegjes. Gebouwen als de taanschuur, de visafslag, de
visrokerij en de scheepswerf herinneren nog aan de vroegere
bedrijvigheid. De aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht is niet bedoeld
om alle ontwikkelingen te bevriezen, maar om de karakteristieken van
het vissersdorp te behouden. Eigenaren van woningen en andere panden in
het dorp zullen voortaan een omgevingsvergunning moeten aanvragen als
zij wijzigingen willen aanbrengen.
"Spakenburg staat symbool voor de visserijcultuur die ooit floreerde
rond de Zuiderzee. Op veel plaatsen is die verdwenen, maar in
Spakenburg is die nog heel herkenbaar aanwezig. Het dorp is een
visserijbolwerk met een specifiek karakter en een eigenheid die we
willen bewaren. Niet door er een stolp overheen te zetten, maar door de
bijzondere karakteristieken te behouden in nieuwe ruimtelijke
ontwikkelingen," licht directeur Van 't Veen van de Rijksdienst de
aanwijzing toe.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed wijst sinds medio 1960 stads-
en dorpsgezichten aan om hun historische en stedenbouwkundige
karakteristieken te behouden. Op de lijst staan onder meer oude
binnensteden als die van Amsterdam, Breda, Utrecht en Maastricht,
typische vestingsteden als Naarden en Bourtange en Limburgse mijnsteden
als Heerlen en Brunssum. Van de voormalige vissersplaatsen aan de
Zuiderzee zijn eerder onder meer Urk en Medemblik aangewezen als
beschermd gezicht.
Gezamenlijk persbericht van de gemeente Bunschoten en de Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed