Vilans
Nieuwe tool voor ondersteunen bij participatie
Of we mensen met een verstandelijke beperking moeten ondersteunen bij
participatie en inclusie mag geen discussie meer zijn. Mensen zijn
immers gelukkiger als ze gewoon mee kunnen doen. De vraag die nu speelt
is veel meer hoe medewerkers de participatie en inclusie van hun cliënt
kunnen bevorderen.
Zorgaanbieders uitgedaagd
Veel zorgaanbieders hebben participatie en inclusie formeel tot beleid
verheven. Toch wil het in de praktijk nog niet erg vlotten. Dat
constateert Hans Kröber in zijn proefschrift Gehandicaptenzorg,
inclusie en organiseren. Belangrijke succesfactoren volgens Kröber:
medewerkers moeten aandacht hebben voor participatie en inclusie en ze
moeten voldoende zijn toegerust. Een onderzoek van McConkey laat
vergelijkbare bevindingen zien. Maar hoe doe je dat? Hoe kun je
medewerkers toerusten voor deze taak?
Op zoek naar tools voor medewerkers
In onze zoektocht naar hulpmiddelen voor medewerkers hebben we ons
laten leiden door de volgende principes.
Werk met concrete doelen en acties
Werken aan participatie begint bij het opstellen van en werken aan
concrete doelen en acties. Als je de doelen reëel en klein maakt en
verwerkt in het ondersteuningsplan, wordt de kans op succes groter.
Weet wat je cliënt wil
Uit onderzoek (onder andere van Johnston) blijkt dat de intensiteit
van de maatschappelijke activiteiten (dus `hoe vaak ga je op pad' of
`hoeveel vrienden heb je') niets zegt over de mate van tevredenheid.
Voor het stellen van doelen en acties is het dus belangrijk om te
onderzoeken waar de persoon zelf waarde aan hecht.
Besteed aandacht voor de omgeving
Participeren doe je in interactie met je omgeving. Maar de omgeving
blijkt vaak nog niet ingericht op personen met een beperking. Door te
luisteren naar de ervaringen van de cliënt kun je belemmeringen
wegnemen en hulpbronnen beter benutten.
Kijk systematisch
Door systematisch de verschillende aspecten van participatie de revue
te laten passeren mis je geen belangrijke zaken en kun je makkelijker
verbeteringen signaleren. De International Classification of
Functioning, Disability and Health (ICF) is hiervoor een mooi kader.
ICF classificeert belangrijke levensdomeinen en omgevingsfactoren. Voor
praktisch gebruik in de gehandicaptensector is wel een vertaalslag
nodig.
Systematisch aan de slag
Samen met mensen uit het veld heb ik deze vertaalslag gemaakt.
Resultaat: een tool voor begeleiders om met de cliënt systematisch te
werken aan participatie en de rol van omgeving. De tool bevat vragen
over participatie in de domeinen:
* wonen
* sociale relaties
* werk en vrije tijd
Bij elk domein horen vragen over de huidige activiteiten en de mate van
tevredenheid. Bij elk domein gaan we in op een aantal factoren die van
invloed kunnen zijn op deze activiteiten, zoals de houding van mensen,
ondersteuning, hulpmiddelen, regels en diensten.
De vorm van de tool is nu nog een vragenlijst voor begeleiders en
cliënten. De resultaten van een eerste evaluatie zijn positief. Maar ik
denk dat een andere vorm de praktische toepasbaarheid kan verbeteren.
Bieden bijvoorbeeld talking mats een oplossing? Denk met ons mee en