De Vlinderstichting

14 februari 2011

Vlinders vliegen langer en verder door klimaatopwarming

Hoewel klimaatverandering negatieve effecten zal hebben op veel dagvlindersoorten blijkt dat de opwarming niet alleen maar nadelig is. De kans op kolonisatie van nieuwe gebieden neemt toe door warmere en zonniger omstandigheden.

Klimaatverandering en versnippering van het landschap vormen voor veel dagvlinders een enorme bedreiging. Volgens de in 2008 gepubliceerde klimaatatlas voor dagvlinders zal een groot deel van de Europese soorten flink moeten opschuiven om nog geschikt leefgebied te vinden. Maar dit zal vaak niet lukken omdat veel soorten nu eenmaal niet zo ver vliegen en ze bovendien worden gehinderd door de sterke versnippering van hun leefgebied in het moderne landschap. Nieuw onderzoek geeft aan dat er wel lichtpuntjes zijn. Promovenda Anouk Cormont van Wageningen UR volgde een paar zomers de vliegactiviteit van vlinders in Nationaal Park De Hoge Veluwe. Vlinders zijn mooiweervliegers. Door de verwachte klimaatverandering zullen er meer en drogere periodes komen met veel zon. Vlinderweer dus. Cormont toont aan dat vlinders bij dit type weer daadwerkelijk vaker en langer vliegen en daarbij grotere afstanden afleggen. Daardoor wordt de kans groter om van het ene gebiedje naar het andere te hoppen. Het vermogen om nieuwe gebieden te koloniseren neemt dan toe. Dit bleek ook uit gegevens van het Landelijk Meetnet Dagvlinders voor het hooibeestje: na jaren met gunstig vliegweer voor deze soort werden significant vaker hooibeestjes aangetroffen op routes waar ze de jaren daarvoor niet waren gezien. Een goede aanwijzing voor meer kolonisatie bij beter vliegweer dus.

Het percentage telroutes dat wordt gekoloniseerd door het hooibeestje is hoger na jaren met gunstig weer in de vliegtijd (2003) en andersom (slecht weer in 2004 en minder kolonisaties in 2005) Niet alle soorten zullen daarmee geholpen zijn. Het hooibeestje kan namelijk in veel soorten graslanden worden aangetroffen. Soorten die meer voorwaarden aan geschikt leefgebied stellen zullen zich dus minder makkelijk door het landschap verplaatsten. Maar toch geeft dit aan dat het niet allemaal kommer en kwel is voor de vlinders. De Vlinderstichting was actief bij het onderzoek betrokken. De resultaten verschenen onlangs in het tijdschrift Biodiversity and Conservation.

Het Landelijk Meetnet Vlinders is een samenwerkingsproject van De Vlinderstichting en het CBS, in het kader van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM), in opdracht van het Ministerie van EL&I (Gegevensautoriteit Natuur).