Diesorator Henk te Velde: âDe aandacht gaat nu naar het politieke debatâ
Historicus Henk te Velde wijdt zijn diesoratie op dinsdag 8 februari
aan de moderne volksvertegenwoordiging. âEigenlijk is een parlement
maar een raar verschijnsel.â Â
Verplaatsing van het debat
Henk te Velde: ''
Henk te Velde doet al heel lang onderzoek naar de parlementaire
democratie, en samen met hoogleraar Ton van Haaften â argumentatieleer
â geeft hij er ook MA-onderwijs in, toegespitst op het politieke debat.
Interessant in deze tijd, vindt hij, is dat het debat zich van de
politieke partijen heeft verplaatst naar het parlement. âZoân
CDA-congres, waar gestemd wordt over al of geen deelname aan het
zogenoemde gedoogkabinet met steun van de PVV, komt niet zo vaak meer
voor. Het debat in het parlement is tegenwoordig interessanter.
Niettemin: âEigenlijk is een parlement maar een raar verschijnsel. Het
is niet logisch om bij elkaar te gaan zitten met mensen met wie je het
niet kunt vinden.â
Franse parlement invloedrijker
In zijn oratie bespreekt Te Velde de ontwikkelingen van het moderne
parlement van 1800 tot nu aan de hand van de twee voorbeeldparlementen
in Europa: het Britse en het Franse. âHet Britse parlement wordt vaak
genoemd als hét voorbeeld van een parlementâ, vertelt hij, âmaar op
het punt van de praktische uitvoering is Frankrijk veel invloedrijker
geweest. Dat zie je bijvoorbeeld aan de vormgeving van het parlement.
Veel parlementen in Europa, waaronder ook het Nederlandse en het
Europese parlement hebben de vorm van een halve maan. Dit is iets waar
de Fransen mee zijn begonnen. Ook het reglement van orde, het op papier
vastleggen hoe het parlement te werk gaat, is een Frans concept.â
Europees exportproduct?
Kun je de parlementaire democratie aanmerken als een Europees
exportproduct? Vrijwel overal ter wereld waar sprake is van een
democratie is Ãmmers ook sprake van een parlementaire democratie. Te
Velde: âTheoretisch gezien zijn er nog andere vormen van democratie
mogelijk, zoals stemmen bij handopsteking op het plein, maar praktisch
is dat in de regel meestal niet haalbaar. Het draait tegenwoordig
vooral om de overwegingen en de uiteindelijke afweging. Het systeem
werkt alleen als de gekozen vertegenwoordigers reële afwegingen maken
en als compromissen mogelijk zijn. Een parlement moet steeds reageren
op nieuwe verschijnselen en ontwikkelingen, zoals de bankencrisis of de
missie naar Afghanistan. Telkens teruggaan naar de kiezer schiet dan
niet op. Een pluspunt van de parlementaire democratie is overigens ook
dat dat proces van over- en afwegen publiekelijk te volgen is.â
Belangstelling voor debat
In zijn lezing bespreekt Te Velde een aantal kenmerken van het moderne
parlement en de ontwikkelingen daarin om uiteindelijk uit te komen bij
de stand van het debat in de Nederlandse Tweede Kamer nu: âJe merkt dat
mensen zich, en dat is ook logisch, tegenwoordig steeds meer op debat
richten, dat zie je in de media, waar bijna iedere avond gesproken
wordt over de debatten van die dag, maar ook in het onderzoek. Waar
mensen zich voorheen bijvoorbeeld meer op vertegenwoordigende aspecten
en de ministeriële verantwoordelijkheid richtten is er recent veel
meer belangstelling ontstaan voor de discussie zelf. Waarom debatteren
parlementen eigenlijk terwijl de uitkomst vaak al vaststaat?â
De viering van de dies natalis, vindt plaats op dinsdag 8 februari om
14.30 uur (let op de gewijzigde aanvangstijd) in de Pieterskerk,
Pieterskerkhof 1a. Aanmelden kan nog .
Universiteit Leiden