âDe narcist zat er niet bijâ
Op 8 februari ontvangt tekenaar Peter van Straaten een eredoctoraat uit
handen van prof.dr. Willem van der Does, hoogleraar experimentele en
klinische psychologie. Met zijn cartoons, die menselijk gedrag op
humoristische wijze inzichtelijk maken, bevordert Van Straaten het
wetenschappelijk onderwijs. Hoe denken de eredoctor en -promotor
hierover?
Aanschouwelijk maken
Een eredoctoraat voor zijn bijdrage aan het wetenschappelijk
onderwijs. Peter van Straaten voelt zich er zeer vereerd mee. âDat
mijn werk die functie zou vervullen had ik nooit gedacht.â
Van der Does: âHij kan gewone mensen heel raak typeren. Zijn cartoons
zijn daardoor een uitstekend middel om psychologische verschijnselen
aanschouwelijk te maken. In mijn colleges en boeken maak ik er dan ook
al jaren veel en systematisch gebruik van. Soms brengen ze mij ook op
ideeën. Dan valt mijn oog op een tekening en denk ik: Hé, zo had ik
het nog niet bekeken. Pijnlijke onderwerpen behandel ik nu ook met een
directere en luchtigere schrijfstijl dan ik zonder zijn illustraties
zou aandurven.â
Mensenkennis
Van Straaten kan mensen en hun gedrag herkenbaar neerzetten. Is zulke
mensenkennis een gave die je bij je geboorte meekrijgt? Van der Does:
âHet is zo dat de een zich beter kan inleven in situaties en personen
dan de ander, maar je kunt je er in ontwikkelen. Levenservaring helpt
daar natuurlijk bij. Waar Peter van Straaten naar mijn mening uniek in
is, is dat hij feilloos de crux kan vastleggen van wat er tussen mensen
gebeurt. Daarin is hij ongeëvenaard.â
Geen opschrijfboekje
De tekenaar is zich bewust van zijn talent, maar gebruikt het onbewust:
âMijn enige doel is om een situatie te scheppen." Van Straaten haalt
zijn inspiratie niet zozeer uit zijn omgeving. Daarin verschilt hij van
andere chroniqueurs als Simon Carmiggelt en Martin Bril. âIk put
natuurlijk uit herinneringen en ervaringen, maar ik verzin veel. Ik ga
niet met een opschrijfboekje over straat.â Â
Over het eredoctoraat
De Universiteit Leiden verleent een eredoctoraat aan bijzondere
wetenschappers met een internationale staat van dienst. Daarnaast komen
personen er voor in aanmerking wanneer ze, zoals Peter van Straaten, in
cultureel of maatschappelijk opzicht werkzaamheden hebben verricht die
wetenschappelijk onderwijs en onderzoek op uitzonderlijke wijze
bevorderen.
Â
Toch altijd weer schrijnend
Van Straaten ontdekte zijn talent âergens in 1973â, toen hij zich ging
toeleggen op het tekenen van âdroevige cartoonsâ. Met zijn herkenbare
momentopnamen zorgt hij sindsdien voor zowel een glimlach als een
grimlach bij zijn lezers. Dat dubbele gevoel oproepen, de tragikomische
kant laten zien, hij kan niet anders, al zou hij willen. âIk zou heus
wel eens iets hilarisch willen tekenen, maar het krijgt uiteindelijk
toch altijd weer iets schrijnends.â
Geen narcist
Van der Does en Van Straaten ontmoetten elkaar pas begin januari 2011
in levenden lijve. Van Straaten vertelde zijn erepromotor dat hij zich
wat ongerust maakte: hij had diens Zo ben ik nu eenmaal! gelezen en
herkende zichzelf in meerdere van de daarin besproken tien
persoonlijkheidsstoornissen. Geen reden tot zorg, legt Van der Does
uit: âWe vertonen allemaal milde trekjes van een aantal van die
persoonlijkheidsstoornissen. Je moet je pas zorgen gaan maken als je
jezelf slechts in één categorie herkent." Welke typeomschrijvingen
bij hem pasten weet de eredoctor in spe niet uit zijn hoofd, maar: âDe
narcist zat er niet bij.â
(24 januari 2011/Daniël Scheen)
Universiteit Leiden