Nivel
Projecten Agenda International A-Z
Training verbetert communicatie tussen verpleegkundige en oudere
kankerpatiënt
28 januari 2011 | Van een training in communicatieve vaardigheden gaan
oncologieverpleegkundigen beter communiceren en de oudere patiënten
nemen actiever deel aan het gesprek. Dit blijkt uit een publicatie van
onderzoekers van het NIVEL en de universiteiten van Amsterdam en Sydney
in Critical Reviews in Oncology/Hematology.
Voor de training was het voorlichtingsgesprek vlak voor aanvang van de
chemotherapie vooral eenrichtingsverkeer. Nu is veel meer sprake van
een werkelijk gesprek (tweerichtingsverkeer) waarin de patiënt ook een
inbreng heeft, stelt Julia van Weert, onderzoeker bij de UvA.
Verpleegkundigen zijn beter gaan inspelen op de emoties. Als je een
gesprek voert in een emotionele periode wat bij de start met
chemotherapie vaak zo is kan het zijn dat patiënten door de emoties
minder informatie onthouden. Vooral het praten over de prognose maakt
veel emoties los waardoor de rest van de informatie minder beklijft,
dat is duidelijk zichtbaar in ander onderzoek dat we gedaan hebben.
Oudere patiënten met kanker onthouden minder dan een kwart van de
adviezen van verpleegkundigen over chemotherapie. Het is daarom
belangrijk de informatie verspreid aan te bieden en te herhalen.
Ruggensteuntje
In dit onderzoek is gekeken naar wat oudere patiënten onthouden aan
informatie en naar hun inbreng in het gesprek. Patiënten kregen voor
het consult een lijst met vragen die ze konden gebruiken als
ruggensteuntje. Ze stelden daardoor meer vragen in het consult en namen
actiever deel aan het gesprek. Voor de training was het gesprek weinig
afgestemd op patiënten, bood het weinig ruimte voor emoties en werd erg
veel informatie gegeven. Wij hebben daarom de verpleegkundigen
geïnstrueerd minder informatie te geven en beter prioriteiten te
stellen welke informatie is op dat moment echt belangrijk voor de
patiënt.
Minder bijwerkingen
Patiënten werden minder overladen met informatie. Voor de training
werden in het consult zon tachtig onderwerpen besproken
verpleegkundigen noemden bijvoorbeeld tientallen bijwerkingen na de
training alleen nog de belangrijkste. Julia van Weert: Er blijft veel
informatie te geven. Maar informatie verstrekken is niet het enige dat
je wilt in zon gesprek. Je wilt ook dat patiënten achteraf het gevoel
hebben dat ze gehoord zijn, de juiste keuze hebben gemaakt en dat
belangrijke onderwerpen besproken zijn, zoals hoe de toekomst
eruitziet. Door de training gaan verpleegkundigen patiënten weer meer
begeleiden. Dat is bij oudere patiënten nog belangrijker dan bij
jongeren.
Onderzoek
Aan het onderzoek werkten in totaal 210 patiënten en 77
oncologieverpleegkundigen uit tien ziekenhuizen mee. De
verpleegkundigen kregen individuele videofeedback en een dag training
in communicatieve vaardigheden, met een vervolgbijeenkomst. Voor en na
de training werden consulten op video opgenomen en patiënten
beantwoordden direct na het consult een vragenlijst. De onderzoekers
analyseerden de videos met een checklist. De training is ontwikkeld in
samenwerking met het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek
Ziekenhuis. In Nederland gebruiken tientallen ziekenhuizen de training
al en dit wordt gesteund door de integrale kankercentra.