27-01-2011
Ontslaggolf door krimp en rammelende bedrijfsvoering
Door krimp, een rammelende bedrijfsvoering of een combinatie van die
twee verdwijnen honderden banen in het basis- en speciaal onderwijs. De
ontslaggolf staat nog los van bezuinigingen op bestuur en management of
de dreigende ingreep in passend onderwijs. Bij een op de vijf besturen
kregen vanwege de financiële problemen bovenschoolse directeuren,
collegevoorzitters of hele besturen ontslag, of stapten zelf op.
Helemaal bont maakte de Stichting IJsselgraaf uit Doetinchem het.
`Opeens' was daar midden 2009 ruim anderhalf miljoen euro tekort.
Omroep Gelderland had het over een bestuurlijke chaos, waardoor niet
eens duidelijk was hoeveel personeel er nu echt in dienst was. Teveel
dus om te kunnen betalen, zeker als er krimpende leerlingenaantallen
zijn. De directeur stapte op, het toezichthoudende bestuur werd ook
vervangen. Volgens de lokale politiek hadden de gemeentelijke
toezichthouders zitten slapen en waren zij uitsluitend en ten onrechte
afgegaan op informatie van het bovenschools management.
Ongeveer dertig banen verdwenen bij de 21 scholen van IJsselgraaf. Het
probleem is met natuurlijk verloop en vertrekbevordering opgelost,
meldt AOb-rayonbestuurder Bert de Waal, gedwongen ontslagen bleven
gelukkig uit. Inmiddels zit er een nieuw bestuur en heeft een
interim-directeur de scholengroep effectief gereorganiseerd.
Te laat
Zulk soort geluiden over een rammelende bedrijfsvoering komen uit het
hele land, blijkt uit een inventarisatie bij 49 schoolbesturen. Deze
besturen, samen goed voor 836 scholen, kwamen door de reorganisaties in
de lokale pers. Of er waren AOb-rayonbestuurders actief om de problemen
in goede banen te leiden. Alleen al bij de acht schoolbesturen waar op
dit moment precies bekend is hoeveel banen er verloren gaan of zijn
gegaan, gaat het om 197 fulltimers.
Bij de meeste scholen is sprake van krimp door dalende
leerlingenaantallen. Dat komt vooral voor in Groningen, Drenthe,
Limburg en Zeeland. Hard gaat het bijvoorbeeld in de omgeving van
Hulst, waar schoolbestuur Leertij op een fors banenverlies rekent, maar
ook in Geldrop en omgeving waar bestuur Eenbes de krimp op 65
fulltimers calculeert.
(Zie het overzicht op de kaart hieronder)
"Als scholen daar op tijd op anticiperen is het vaak voldoende om door
natuurlijk verloop en een paar vertrekbevorderende maatregelen de
teruggang op te vangen", stelt Bert de Waal. Bij de schoolbesturen waar
hij in oost-Nederland bij betrokken is, gaat dat vaak vlotter dan
verwacht en zijn gedwongen ontslagen - vooralsnog - niet aan de orde.
Problematischer ligt het bij scholen die echt te laat in actie komen.
Hoewel lumpsumfinanciering is ingevoerd, zijn veel scholen blijven
werken met de bekostigingsformules van voor die tijd. Hierdoor hadden
zij geen zicht op de werkelijke uitgaven en konden die makkelijk uit de
hand lopen. Helemaal als er ook nog eens sprake was van dalende
leerlingenaantallen en de personeelsformatie daar niet op werd
aangepast.
Neem de Brabantse schoolbesturen Veldevest en Skozok die afgelopen
zomer plotsklaps miljoenentekorten bleken te hebben, zo meldde het
Eindhovens Dagblad. In beide gevallen werd de voorzitter van het
college van bestuur ontslagen. Bij een op de vijf scholen met terugloop
van banen is dat het geval. Zo verdwenen de afgelopen anderhalf jaar
ook nog directies, managers of bestuurders door financiële problemen
bij de Stichting Openbaar Onderwijs Midden Drenthe, Fluvius (Arnhem),
STOOC (Nijmegen), Eduvier (Almere), Essentius (Dinxperlo), Radar
(Arnhem), O2G2 (Groningen) en de Nutsscholen in Den Haag.
Bouwcrisis
Een andere groep scholen is `crisisslachtoffer'. Door het instorten van
de huizenverkoop liggen nieuwbouwprojecten in uitbreidingswijken stil.
De school staat er al, maar de nieuwe bewoners en hun kinderen komen
niet. Iets waar de schoolbesturen Archipel (Zutphen), Meerkring
(Amersfoort), Spirit (Diemen) en Flore (Heerhugowaard) heel veel last
van hebben. De op groei berekende school staat vrijwel leeg, maar kost
wel geld.
"Flore loste de plotselinge problemen snel en professioneel op",
vertelt AOb-rayonbestuurder Naséra Azzouz, "zulke besturen zijn er
gelukkig ook." In Amersfoort worstelt de Meerkring niet alleen met zo'n
bouwdrama, maar er is ook nog extra krimp. Bovendien kreeg de stichting
bij de verzelfstandiging een te kleine `bruidsschat' mee. Iets dat voor
meer openbare scholengroepen opgaat die door gemeenten op afstand
werden gezet. Zo knokt de Groningse stichting O2G2 met de gemeente over
de manier waarop de financiële problemen moeten worden opgelost. O2G2
wijt de tekorten aan een te kleine bruidsschat die ze bij de
verzelfstandiging heeft meegekregen en claimt 18 miljoen euro om de
problemen op te lossen. De raad van toezicht heeft de begroting
afgekeurd en overweegt zelfs om de verzelfstandiging ongeldig te
verklaren. De gemeente vindt die stap ongepast, acht de claim
onterecht en probeert weer in gesprek te komen met o2G2. Ondertussen is
een lid van het college van bestuur opgestapt.
x
Deze kaart van krimpscholen is gebaseerd op berichten uit lokale media
en overleggen van AOb-rayonbestuurders met schoolbesturen in de periode
zomer 2009 tot en met eind 2010.
Algemene Onderwijsbond