Groen!
Cultuur in het onderwijs als antwoord op schoolmoeheid
door Elisabeth Meuleman (Vlaams parlementslid), Bart Caron (Vlaams
parlementslid) op 25 januari 2011 in "Cultuur", "Onderwijs"
Vandaag vond de Dag van de Cultuureducatie plaats in de Vooruit in
Gent. Cultuureducatie? Een avondopleiding voor volwassenen met te veel
vrije tijd? Neen, cultuureducatie wil het belang van cultuur in het
onderwijsprogramma van onze schoolgaande kinderen onderstrepen en dat
van het kleuter tot en met het middelbaar onderwijs.
Onthutsende cijfers bereiken ons over schooluitval bij onze jongeren. 1
op 7 verlaat de school zonder diploma. Ook het aantal jongeren dat
totaal gedesillusioneerd verzuimt naar school te komen, neemt toe. De
sociale ongelijkheid is torenhoog in Vlaanderen, en onze leerkrachten
haken af. Meer cultuur op school kan bijdragen tot de oplossing van een
aantal van die problemen waarmee het Vlaamse onderwijs vandaag kampt.
Het concept `Brede School' waarbij kunst en culttuur (maar ook sport en
handwerk) meer opgenomen worden in het curriculum en na de schooluren,
is een effectief antwoord op de zorgwekkende demotivatie, zowel bij
leerkrachten als leerlingen. Een brede school bouwt netwerken uit en
werkt samen met academies, culturele centra, met vzw's en kunstenaars
uit de buurt. Er zijn al verschillende proeftuinen geweest, met mooie
resultaten. De ministers weten dit maar leggen die mooie resultaten
naast zich neer.
Nochtans, niets zo goed voor de motivatie van een kind dat door taal-
of leerachterstand op vlak van pure schoolse kennis misschien niet de
hoogste toppen scheert, om toch te kunnen uitblinken in creativiteit,
in zingen, schilderen, sporten, dansen of bewegen. Niets zo goed voor
kansarme kinderen wiens ouders niet het geld hebben om hen na de school
naar de teken-, woord- of muziekacademie te brengen, om dan tenminste
op school, actief en passief, zich ook op cultureel of sportief vlak te
kunnen uitleven.
Ons onderwijs start zeer artistiek, maar raakt in de loop van de jaren
die creativiteit kwijt. Het kleuteronderwijs werkt hoofdzakelijk rond
en met artistieke vaardigheden: zingen, tekenen, schilderen, bewegen
enz., kunstonderwijs zonder dat we het zo noemen. Hoe ongewoner,
orgineler, en meer out-of- the box, hoe liever. Hoe kleurrijker en
expressiever, hoe meer we ah, oh, en waw roepen als leerkracht, als
ouder. Waarom laten we dat dan geleidelijk aan zo goed als helemaal
los? Waarom smoren we die creativiteit, dat ongebreideld vrij en
fantasierijk denken en het enthousiasme dat daarmee gepaard gaat in de
kiem? Het lijkt alsof er, vanaf het eerste leerjaar, plots maar één
juist antwoord meer kan zijn op elke vraag: het antwoord dat je
achteraan in het boek vindt, en dat je van buiten moet leren...
Het besef van het belang van cultuur en het creatieve voor kinderen is
voor sommige kunstenaars al veel langer zo klaar als een klontje. We
herinneren ons vurige pleidooien van Marijke Pinoy over kunst met
kinderen uit sociale zwakke milieus. Of Gerda Dendooven, die als ze zou
kunnen elk kind 's avond persoonlijk een verhaaltje komt voorlezen. Hun
pleidooien zijn onze minister van Onderwijs Smet en minister van
Cultuur Schauvliege nu ook ter ore gekomen. Ze schreeuwen het uit in
een extra magazine van de Knack: cultuur is goed voor onze jongeren .
Mooie woorden, maar vooral woorden die zo hol klinken als de
portefeuille die ervoor voorzien wordt. Hoeveel is er op dat vlak al
gebeurd? Hoeveel van dat onvolprezen `transversaal',
beleidsoverschrijdend werk is er al gedaan? Welke budgetten zijn er om
er echt werk van te maken? Helaas werden ook dit jaar geen middelen
vrijgemaakt om brede scholen te stimuleren en ze structureel te
verankeren.
Kunst is niet makkelijk. Daar zit het verschil met entertainment dat
makkelijk te begrijpen is en uiteraard ongevaarlijk is voor de
gevestigde orde. Kunst daarentegen bevraagt, onderzoekt, zet mensen aan
het denken, doet ons twijfelen. Daarom is onze culturele ontwikkeling
minstens even belangrijk als technische of linguïstische competenties.
Ook Vlaanderen moet het aandurven om het creatieve kind in elk van ons
te laten doorgroeien tot gemotiveerde mensen met een open blik, tot
evenwichtig gevormde geesten, tot speelse volwassenen.
Vlaams parlementslid en cultuurexpert Bart Caron en Vlaams
parlementslid en onderwijsexpert Elisabeth Meuleman