KPMG

Datum: 21-2-2011

De Pensioenwereld in 2011
Deze editie van De Pensioenwereld in 2011 gaat in op de uitdagingen waarvoor bestuurders in de pensioensector staan. Hieronder vindt u een overzicht van alle artikelen die in dit boek zijn opgenomen. U kunt ze downloaden door op de titel te klikken.

Professionalisering pensioenfondsen: het is menens Auteurs: Tjerk Klompmaker en Gerben Schreurs
Pensioenfondsen kregen in 2010 niet mis te verstane signalen van toezichthouders, zowel in directe contacten als via de media. Dat is begrijpelijk, onder meer vanuit het maatschappelijke tumult dat over (het mogelijk korten van rechten door) pensioenfondsen is ontstaan. Het lijdt dan ook geen twijfel dat pensioenfondsbestuurders het zich niet meer kunnen veroorloven om achter te blijven in het professionaliseren van hun pensioenfonds. De governance, het beleggingsbeleid en het risicomanagement dienen op korte termijn gewogen en zeer waarschijnlijk verbeterd te worden. Naar de mening van KPMG is het beter dit niet (alleen maar) te zien als een `verplichting', maar ook op zoek te gaan naar de waarde van zo'n verdere professionalisering.

Integraal vermogensbeheer: meer dan een make-over van fiduciair management

Auteurs: Tim Barlage en Jeroen Ruepert
De term `fiduciair management' is besmet geraakt. De reden daarvoor ligt bij de harde lessen van de recente crises en de verharde opstelling van de toezichthouder waarbij elders in dit boek uitvoerig wordt stilgestaan. Om een vergelijkbare vorm van dienstverlening aan te duiden waarvoor vroeger de term `fiduciair management' gebruikt werd, hanteert men nu vaak de term `integraal beheer'. Is dit slechts een synoniem? Kan een vermogensbeheerder zijn in 2006 opgestelde documenten openen, de twee termen met Ctrl-R(eplace) omwisselen en deze documenten anno 2011 weer gebruiken? Het antwoord op deze vraag is nee. Het gaat om meer dan alleen maar een ander etiket. Dit artikel bevat een analyse van wat volgens KPMG de norm zou moeten zijn bij het vormgeven van een uitbestedingsrelatie tussen pensioenfonds en integraal beheerder.

Beter risicomanagement: onvermijdelijk en haalbaar

Auteurs: Marleen Koetsier en Stan Leistra
De financiële crisis heeft de financiële positie van pensioenfondsen uitgehold en toezichthouders dringen aan op beter inzicht in de risico's door pensioenfondsen. Risicomanagement kan niet voorkomen dat economische crises voortaan geen impact meer zullen hebben op de financiële posities van fondsen, maar kan er wel voor zorgen dat bestuurders beter `in control' raken. De uitwerking van de risicomanagementfunctie verschilt per fonds, al naargelang omvang en karakteristieken. Bestuurders zullen in elk geval een manier moeten vinden om het risicomanagement bij hun uitvoerder goed te monitoren.

Een dynamische benadering van risicomanagement

Auteurs: Joyce Groteclaes en Niels Heijstek
Pensioenfondsen staan momenteel vol in de publiciteit als gevolg van de moeilijke (financiële) omstandigheden waarin zij verkeren. Bestuurders moeten meer dan ooit goede afwegingen maken over het beleid van hun pensioenfonds en de risico's die het loopt. Om meer grip te krijgen op de risico's van het pensioen- en vermogensbeheer hebben de bestuurders indicatoren en bijbehorende normen ten aanzien van de risico's nodig. Op deze wijze kunnen bestuurders de risico's monitoren en actie ondernemen op mogelijke gebreken. Hierbij hoort ook een analyse van de onderlinge afhankelijkheden tussen verschillende risico's.

Kennislacune bij pensioenfondsbestuurders: pleisters plakken biedt geen soelaas

Auteurs: Winand Paulissen en Heleen Rietdijk
Veel pensioenfondsen verkeren in een spagaat tussen enerzijds de druk om het rendement te verhogen met complexe beleggingen en anderzijds de eis om met verstand van zaken grip te houden op de beleggingsportfolio. Met name bestuurders van kleinere pensioenfondsen ontberen de kennis om goed te begrijpen hoe de beleggingskant van hun pensioenfonds eruitziet en welke risico's er precies worden gelopen. Dat is niet nieuw, maar dit wordt steeds urgenter nu de druk op pensioenfondsen verder oploopt en toezichthouders zich nadrukkelijker laten zien. Verdere samenwerking tussen pensioenfondsen lijkt de beste optie om uit de spagaat te komen.

Strategische vragen, maatwerkantwoorden
Auteurs: Liesbeth Goverse en Daniella Sichtman
Het lijkt onvermijdelijk dat een groot aantal ondernemingen met een eigen pensioenfonds de komende jaren voor de vraag komt te staan in welke vorm de uitvoering van de pensioenregeling in de toekomst houdbaar is. De opties omvatten onder meer aansluiting bij een bedrijfstakpensioenfonds, het onderbrengen van de regeling bij een verzekeraar en het gebruik van nieuw ontwikkelde of te ontwikkelen organisatievormen (multi-OPF, PPI etc.). De optimale strategische keuze is sterk situatieafhankelijk, want elk pensioenfonds en elke onderneming heeft weer andere karakteristieken. KPMG was de afgelopen jaren betrokken bij diverse strategische herpositioneringen en dit artikel is een weergave van een aantal praktijkervaringen.

Een nieuwe kijk op informatiebeveiliging

Auteurs: Jan Willem van Houwelingen en Peter van Toledo Communicatie met deelnemers en werkgevers levert nieuwe informatiebeveiligingsrisico's op. Uit recente onderzoeken10 blijkt dat pensioenfondsen tot op heden beperkt aandacht hebben gehad voor de toegenomen risico's uit hoofde van het externe dataverkeer en recente technologische ontwikkelingen, zoals het opslaan van data op andere locaties, cloud computing en storage area networks (SAN). Nu de hele pensioensector in de spotlights staat, kunnen beveiligingsincidenten forse reputatieschade veroorzaken. Extra aandacht voor informatiebeveiliging is dan ook noodzaak. Ook De Nederlandsche Bank (DNB) heeft als toezichthouder veel belangstelling voor informatiebeveiliging bij pensioenfondsen. Dit artikel gaat in op de relevantie en de ontwikkeling van informatiebeveiliging en marktstandaarden.

Openheid over kostenstructuur: een must én een kans Auteurs: Dagmar Poelman en Johannes Wisselink
Na de hevige discussies over woekerpolissen van verzekeraars wordt er nu ook steeds kritischer gekeken naar de kosten van pensioenproducten in (semi)collectieve regelingen. De prestaties van pensioenfondsen liggen de komende jaren nadrukkelijk onder het vergrootglas en als neveneffect zal de druk om transparantie te bieden over de kosten van pensioenregelingen verder toenemen. Pensioenfondsen moeten kosteninzicht bieden en bovendien actief op zoek naar mogelijkheden voor kostenbesparingen. Voor pensioenuitvoerders en uitvoeringsorganisaties is het zaak zich hierop goed voor te bereiden, want hun markt komt in beweging. Het begint met adequaat inzicht in de kostenveroorzakers van hun activiteiten.

Financiële rapportages in de pensioenwereld: het kan beter en sneller

Auteurs: Sjoera Groenveld en Jacco van Kleef
Pensioenfondsen stoppen steeds meer energie en tijd in thema's als risicomanagement, compliance en vermogensbeheer. Tegelijkertijd scoren veel fondsen onder de maat op de kwaliteit en snelheid van hun informatievoorziening. Pensioenfondsen en/of uitvoeringsorganisaties die investeren in een kwaliteitsverbetering van het financieel afsluitingsproces kunnen beter `in control' raken en dat is in de huidige complexe markt steeds meer een basisvoorwaarde.

Verantwoord beleggen: een wereld te winnen

Auteur: Barend van Bergen
Verantwoord beleggen maakt onder pensioenfondsen wereldwijd een gestage opmars door, onder aanvoering van enkele grote fondsen die de toon zetten. Een veranderende tijdgeest speelt hierbij een belangrijke rol en het bewustzijn over het nut en de noodzaak van verantwoord beleggen groeit. Toch gaat de opmars ervan maar langzaam. Het onderwerp staat op de agenda van vrijwel elk fonds, maar is voor veel fondsen lastig te vertalen naar daadwerkelijke toepassing. Dit artikel biedt aangrijpingspunten om daadwerkelijk met verantwoord beleggen aan de slag te gaan.

Integriteit: aanpakken vanuit de principes

Auteurs: Egge de Jong en Jaklien Wotte
Integriteit wordt voor pensioenfondsen een steeds belangrijker thema en veel bestuurders vinden het lastig om adequaat handen en voeten te geven aan integriteitbeleid. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft het thema nadrukkelijk in het vizier maar laat de pensioenfondsen vooral zelf bepalen hoe zij invulling geven aan dit thema, temeer omdat wet- en regelgeving (Wet op het financieel toezicht (Wft), Pensioenwet, et cetera) vooral open normen geven. Waar het vooral om gaat is dat er binnen pensioenfondsen expliciet aandacht is voor het analyseren en bespreken van de integriteitrisico's en kwetsbaarheden. Zodat er een breed gedeeld besef bestaat over deze risico's dat handelingsperspectief biedt bij besluitvorming over lastige dilemma's.

Fusie en liquidatie van pensioenfondsen leveren mogelijk fiscale issues op

Auteurs: Marlies Kastelein en Jan Stigter
Sinds medio 2010 is het voor ondernemingspensioenfondsen mogelijk om samen te gaan met andere fondsen in een multi-OPF, teneinde zo de toekomst veilig te stellen. Een samengaan kan wenselijk zijn vanuit het oogpunt van vereenvoudiging van de regeling, kostenbesparing en/of versterking van de bestuurlijke kwaliteit. Pensioenfondsen die dit overwegen zouden zich tijdig bewust moeten zijn van de fiscale vraagstukken die dan kunnen ontstaan. Een overzicht van de belangrijkste aspecten.

Levensverwachting en trendonzekerheid en de impact daarvan op het beleid van pensioenfondsen

Auteur: Machiel Koper

De inschatting van de levensverwachting staat centraal in de berekening van pensioenverplichtingen. De inzichten hierover ontwikkelen zich in de tijd, evenals de gedachten over de toepassing ervan. De recente overgang naar nieuwe tafels liet zien dat trendonzekerheid in de levensverwachting kan leiden tot aanzienlijke verhogingen van de voorzieningen. Er kunnen schokken ontstaan door onzekerheden in de sterftetrend. Het is heel goed mogelijk dat pensioenfondsen daar in de toekomst meer rekening mee moeten houden bij de berekening van hun solvabiliteit. In dit artikel volgt een analyse van de ontwikkelingen.

Berekening buffers is meer dan een technische exercitie Auteurs: Lucien Gielissen en Peter Smit
De buffers van pensioenfondsen worden de laatste jaren kritisch gevolgd en dat is zeer logisch gezien de aanhoudende volatiele marktomstandigheden. De aandacht gaat vooral uit naar (de uitkomsten van) de berekening en maar beperkt naar de data die als input voor de rekenmodellen wordt gebruikt. Daardoor is er onvoldoende aandacht voor de betrouwbaarheid van deze variabelen. Bovendien wordt daardoor uit het oog verloren dat deze informatie niet alleen van belang is voor de berekening van de buffers, maar ook als stuurinformatie in het beleggingsbeleid.

Naadloze samenwerking levert iedereen winst op
Auteurs: Jacco van Kleef en Egon Vennik

Hoe beter de samenwerking is tussen het bestuur, de accountant en de actuaris, des te meer vruchten een bestuur kan plukken van hun diensten. Een open dialoog in deze driehoeksrelatie leidt tot een efficiënte controle en een dienstverlening die ook echt toegevoegde waarde oplevert. Helaas is dit bij veel pensioenfondsen (nog) niet het geval en is er te weinig proactiviteit in de onderlinge communicatie. Alle betrokken partijen moeten de handschoen oppakken om daarin verandering te brengen.

Exposure draft IAS 19 grijpt in op verwerking pensioenen in jaarrekening

Auteurs: Marcel Schep en Alexander van Stee
Exposure draft IAS 19 (ED) van de International Accounting Standards Board (IASB) zorgt voor een andere verwerking van pensioenregelingen in de jaarrekening. De gevolgen zijn met name groot voor ondernemingen die momenteel de corridormethode toepassen en voor ondernemingen die rekenen met een verwacht rendement dat afwijkt van de discontovoet. Het is niet de verwachting dat invoering van de exposure draft op korte termijn zal leiden tot een wijziging van pensioenregelingen, maar het kan wel een extra stimulans zijn voor de trend dat ondernemingen afscheid nemen van defined benefit (DB)-regelingen.

Interne beheersing rondom externe communicatie over pensioenen vergt aandacht

Auteurs: Frans Glorie en Jacco van Kleef
De informatieverstrekking van pensioenfondsen aan deelnemers moderniseert. Het doel daarvan is de deelnemer adequaat inzicht te geven in zijn / haar pensioensituatie om daarmee een optimale financiële planning voor de oude dag mogelijk te maken. De interesse voor deze informatie onder deelnemers groeit omdat - door de vergrijzing - voor een groot aantal deelnemers de pensioendatum nadert. En hierbij speelt ook zeker het onder druk staan van de dekkingsgraden en daarmee ook de pensioenuitkeringen. Juist daarom is het essentieel dat de communicatie aan deelnemers betrouwbaar is. De interne beheersing rondom deze externe communicatie verdient dan ook aandacht.

Europese solvabiliteitseisen voor pensioenfondsen? Nu al inspelen op veranderingen!
Auteurs: Floris Kloosterman en Alexander van Stee Terwijl de meeste pensioenfondsen nog worstelen met het voldoen aan de eisen van het huidige Financieel Toetsingskader (FTK) zitten er al nieuwe uitdagingen aan te komen. In Nederland broeden De Nederlandsche Bank (DNB) en de wetgever op aanscherpingen van het FTK - die wellicht al in de loop van 2011 in wetgeving zullen worden verankerd - en de ontwikkelingen in Europa staan ook niet stil. De contouren van Solvency II voor verzekeraars konden ook wel eens worden toegepast in de pensioensector en het is verstandig als pensioenfondsen daar nu al op inspelen, onder meer door hun risicobeheer te verbeteren.

Publicatie bestellen?
U kunt deze publicatie ook bestellen of een volledige versie downloaden. Klik daarvoor hier.

Zie het origineel