Hogeschool Windesheim
Docent-onderzoeker Windesheim promoveert op humaniserend proefschrift
Persbericht, 25 januari 2011
Goede zorg in een verpleeghuis is zorg die de uniciteit en waardigheid
van elke bewoner garandeert en bewaakt: de bewarende zorg. Dagelijkse
zorg die deze kwaliteit bezit, krijgt in de verpleeghuizen nauwelijks
of geen aandacht. Veel te vaak moeten de bewoners zich aanpassen aan
routineschemaâs van de verzorgenden, onderbezetting van het personeel
en de beperkingen van verouderde gebouwen. Onpersoonlijke planmatigheid
overheerst persoonlijke humaniteit. Dat moet veranderen.
Dat is de boodschap van het proefschrift Bewarende zorg, een visie voor
verzorgenden en verpleegkundigen, waarop Jan Jukema vandaag in Utrecht
promoveert. Jukema is oud-verpleegkundige en verplegingswetenschapper.
Hij is als onderzoeker verbonden aan het lectoraat Innoveren in de
Ouderenzorg en als hoofddocent aan de opleiding Toegepaste Gerontologie
van Windesheim. Zijn dissertatie is inmiddels als boek verschenen bij
Boom Lemma Uitgevers, Den Haag (ISBN 978-90-5931-534-1).
Jukema verwoordt de kern van het door hem geïntroduceerde begrip
âbewarende zorgâ zelf zo: âDe zorg gaat uit van wensen, gewoonten en
eigenheden van de bewoners en niet eenzijdig van de dagelijkse routine
van het verpleeghuis. Verzorgenden vragen en luisteren met aandacht
naar wat zij willen, op dit specifieke ogenblik, in deze specifieke
situatie, dus los van planning. Daardoor gaan bewoners ervaren dat ze
nog steeds mensen zijn die meetellen en die door hun omgeving de moeite
waard worden gevonden.â
Tegenwicht
Volgens Jukema is dit streven naar het bewaren van ieders uniekheid een
groot probleem in de verpleeghuizen. Hij wil met de visie van de
bewarende zorg tegenwicht bieden aan de gangbare opvatting dat goede
zorg gestandaardiseerde zorg is. Kwalitatief goede zorg dient
afhankelijk te zijn van de individuele bewoners en afgeleid te worden
van hun behoeften en vragen. Op het moment dat die zich manifesteren,
moet er flexibel op ingespeeld kunnen worden. Dat lukt niet met vaste,
op efficiency gerichte werkschemaâs die vooraf vastgestelde doelen
moeten realiseren en meetbare uitkomsten moeten opleveren. Jukema wil
aandacht voor andere vragen, zoals: Wat behoren wij in deze situatie na
te streven? Hoe voeren we dat uit? Welke waarden willen wij
verwezenlijken? Hoe kunnen wij de bewoner als persoon tot hun recht
laten komen?
De promovendus van Windesheim heeft zijn ondersteunende materiaal
verzameld door participerende observatie en gestructureerde interviews
in uiteenlopende zorgpraktijken. De gebruikte theoretische inzichten
zijn ontleend aan literatuur over behoeftegestuurde zorg en zorgethiek.
Er staan veel casussen in het proefschrift die kunnen dienen als
lesstof. Jukema: âIk zou graag zien dat bewarende zorg onderdeel wordt
van de opleiding bij ROCâs. Het gaat erom dat verzorgenden leren zich
in hun beroepsuitoefening de juiste vragen te stellen. Dat wordt
cruciaal voor de kwaliteit van de verpleegzorg in de toekomst.â