Technische Universiteit Delft

Nieuw trainingsinstrument leert arts knijpen bij kijkoperaties

Het aantal complicaties na kijkoperaties is te verminderen door de chirurg beter te laten voelen hoe hard hij met zijn operatie-instrument in het weefsel knijpt. Dat kan door het instrument tastbare terugkoppeling te laten geven naar het handvat dat de chirurg vast heeft. Eleonora Westebring-van der Putten heeft hiervoor een werkend prototype ontwikkeld. Ze promoveert op maandag 24 januari op dit onderwerp aan de TU Delft.

Knijpkracht
Kijkoperaties zijn snel populair geworden in ziekenhuizen. Een kijkoperatie, in de buikholte ook wel laparoscopie genoemd, is in het algemeen minder ingrijpend voor de patiënt. Maar een laparoscopie vergt wel andere handvaardigheden dan 'gewone', open chirurgie. Training in deze vaardigheden is dus essentieel voor het voorkomen van complicaties.

Problemen bij kijkoperaties ontstaan mede doordat het bij dit soort ingrepen heel moeilijk is om de knijpkracht goed te doseren. De chirurg kan dus minder goed controleren of hij het weefsel te hard, of te zacht grijpt met het operatie-instrument.

Voelbaar
Industrieel ontwerpster en bewegingswetenschapper Eleonora Westebring-Van der Putten richtte zich op het verbeteren van de knijpkracht-controle en het aanleren hiervan. De oplossing is de chirurg via zijn instrument een voelbare, fysieke terugkoppeling te geven. 'Experimenten laten zien dat (toegevoegde) feedback over de knijpkracht een goede manier is voor chirurgen van alle niveaus om het doseren van laparoscopische knijpkrachten beter onder de knie te krijgen.'

Knijpkracht-trainer

Cilinder
Westebring heeft vervolgens een werkend prototype ontwikkeld van een laparoscopisch grijpinstrument met (toegevoegde) tastbare feedback over de uitgeoefende knijpkracht. Dit prototype geeft de chirurg dus de gewenste voelbare terugkoppeling. 'In de tip van het instrument zitten sensoren die meten hoe hard de chirurg knijpt. Deze informatie wordt teruggekoppeld naar het handvat. Daar zit onder meer een cilinder die langs de hand kan draaien, alsof er iets uit je hand valt. De cilinder geeft op die manier dus aan dat de chirurg te weinig grip heeft, dus te zacht knijpt.'

Trillen
'Daarnaast zitten er trilelementjes in het handvat. Die beginnen te trillen als de chirurg te hard knijpt. Daarbij houden we ook rekening met hoe hard de chirurg trekt. Hoe harder hij aan het weefsel trekt, hoe minder hard hij mag knijpen.' 'Ook houden we rekening met het soort weefsel. Of je een darm oppakt, of met een lever werkt, maakt immers nogal een verschil.'

Werking trainer

Trainen
Een instrument als dat van Westebring zou op termijn kunnen worden toegepast bij trainingen voor echte operaties. 'Door het trainen met feedback leren de chirurgen sneller hun laparoscopische knijpkracht te controleren. De door hun uitgeoefende krachten zijn lager.' Dit effect lijkt bovendien blijvend. 'Wanneer na een tijdje het feedback-signaal wordt weggehaald, kunnen de chirurgen de taak nog steeds met gereduceerde krachten uitvoeren. De feedback helpt dus om de laparoscopische knijpkracht te controleren, zelfs als dit alleen tijdens de trainingen wordt toegepast.'




Technische Universiteit Delft