Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Symposium Onderbouwd en toch onderhoudend... Het Nederlandstalige politieke
essay in de twintigste eeuw
19 januari 2011 10.00 - 17.30 uur
UM-FdCMW, Grote Gracht 90-92, Turnzaal Maastricht
Heeft in de neerlandistiek het essay als genre nauwelijks enige
aandacht gekregen, zeker niet in vergelijking met verhalend proza en
poëzie, het genre van het Nederlandstalige politieke essay is nog
geheel onontgonnen terrein, omdat het tussen de wal van de
neerlandistiek en het schip van de politieke filosofie en politicologie
lijkt te vallen.
Politieke essayisten zelf hebben soms pogingen gedaan het politieke
essay af te bakenen, meestal in terzijdes en vooral tegenover de
column, zoals door J.J.A. van Doorn die naar aanleiding van Bart Tromps
overlijden schreef dat het politieke essay als 'de column voor
intellectuelen' moest worden beschouwd, of door H.J.A. Hofland die
heeft beweerd dat onze columnisten te weinig talent zouden bezitten
voor een 'literair-politiek stukje dat eventueel kan uitgroeien tot een
essay'. Hofland laat in elk geval ruimte voor de opvatting dat de
column tot de familie van het essay behoort, al laat dan de kwaliteit
van de beoefenaren ervan te wensen over.
Maar hoe interessant deze genrekwesties ook zijn, wie de geschiedenis
van het politieke essay in de twintigste eeuw globaal probeert de
overzien, die moet constateren dat Menno ter Braaks Het
nationaal-socialisme als rancuneleer (1937), Hoflands Tegels lichten
(1972) en Paul Scheffers Het multiculturele drama (2000) - om slechts
drie spraakmakende voorbeelden te noemen - alle drie als interventies
kunnen worden opgevat in het publieke debat over democratie, over hoe
onze democratie werkt, of het nu gaat om een essay in boekvorm, een
verzameling essays of een krantenstuk. In het ene essay meer dan in het
ander, maar altijd wordt door inzet van bij uitstek literaire middelen,
retorisch en stilistisch, én door een spel van beelden en tegenbeelden
van de democratische praktijk, de democratie gedramatiseerd.
Juist door het literaire karakter van het politieke essay, lijkt de
vraag naar de geschiedenis van het denken over democratie niet
makkelijk te beantwoorden zonder rekenschap af te leggen van de rol van
het politieke essay, in welke verschijningsvorm dan ook. De
doelstelling van het symposium is een eerste poging de geschiedenis en
de functie van het Nederlandstalige politieke essay in kaart te
brengen.
* Datum: woensdag 19 januari 2011
* Locatie: UM-FdCMW - Grote Gracht 90-92 - Turnzaal
* Tijden: Het symposium kent drie dagdelen: de ochtend (vanaf 10
uur), de vroege middag (vanaf 13 uur) en vanaf 15.30 uur
* Programma: klik hier
* Deelname: Er kan ook deelgenomen worden aan één dagdeel
* Aanmelding: Wilma Lieben, w.lieben@maastrichtuniversity.nl
Sprekers: Evelien Tonkens, Cyrille Offermans, Carel Peeters, Geert
Buelens, Frans Ruiter, Henk Hofland, Carola Schoor, Sjaak Koenis en Jan
de Roder
Organisatie: Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van
Universiteit Maastricht; Sjaak Koenis en Jan de Roder