Gepubliceerd op 13 januari 2011
Nieuwe groep algen ontdekt die koraalriffen vernietigt
Overvloed voedingsstoffen in zee veroorzaakt explosieve toename `turf-algen'
Gepubliceerd op 13 januari 2011
Montastraea faveolata.
Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) hebben een soort
algen ontdekt dat het afsterven van koraalriffen veroorzaakt. Deze
`turf-algen' kregen nooit aandacht in de studies naar de vernietiging
van riffen omdat wetenschappers tot op heden vooral grotere en meer
zichtbare `macro-algen' hiervoor verantwoordelijk achtten. De
resultaten van het onderzoek naar de Nederlandse koraalriffen in het
Caribisch gebied zijn onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijke
tijdschrift PLoS ONE.
In de afgelopen decennia hebben verschillende studies uitgewezen dat
overal op aarde koraalriffen achteruitgaan. Koralen verdwijnen en de
bodem wordt langzaam maar zeker bedekt door algen. Overbevissing van
algenetende herbivoren zoals papegaaivissen en eutrofiëring van de
kustwateren (een oververzadiging van het zeewater met voedingsstoffen)
hebben ertoe geleid dat koraalriffen overwoekerd dreigen te raken met
grote plant-achtige algen genaamd `macroalgen'. Een toename van
macroalgen op een koraalrif wordt daarom wereldwijd gezien als een
signaal dat het rif afsterft. Vrijwel alle aandacht gaat daarbij uit
naar de macroalgen, terwijl de veel kleinere `turf-algen' buiten
beschouwing worden gelaten.
Een recent onderzoek van het Instituut voor Biodiversiteit en
Ecosysteem Dynamica (IBED) van de UvA en het marine-onderzoeksstation
Carmabi op Curaçao toont echter dat het juist de turf-algen zijn die op
grote schaal stress bij en afsterven van koraalriffen veroorzaken. Het
onderzoek stond onder leiding van dr. Mark Vermeij, die zowel bij
UvA-IBED als Carmabi werkzaam is. Vermeij werkte samen met dr. Petra
Visser van UvA-IBED en een aantal masterstudenten van de opleiding
Limnology and Oceanography van de UvA.
Turf-algen dominante groep op koraalriffen
Turf-algen zijn gemeenschappen van kleine algen afkomstig uit een groot
aantal verschillende algensoorten. Vanwege hun kleine omvang en
onduidelijke taxonomische status worden ze bijna nooit meegenomen in
traditionele studies en ecologisch onderzoek van koraalriffen. Dit is
opmerkelijk, want turf-algen vormen een dominante groep algen op
koraalriffen en bedekken een groter oppervlak van de rifbodem dan
bijvoorbeeld koralen en macroalgen. Het onderzoek van UvA-IBED en
Carmabi toont aan dat de aanwezigheid van turf-algen negatieve gevolgen
heeft voor het nog aanwezige koraal. Vooral als er sprake is van
eutrofiëring blijken turf-algen in staat een koraalrif razendsnel te
overwoekeren. Vermeij: `De uitkomsten van ons onderzoek hebben mij ook
erg verbaasd; je vraagt je af hoe het mogelijk is dat we tot nu toe met
zijn allen gefixeerd zijn geweest op macroalgen terwijl turf-algen veel
schadelijker voor het koraalrif lijken te zijn.'
Traditionele herstelmaatregelen om algengroei tegen te gaan bestaan
doorgaans uit het vergroten van het aantal herbivoren door
visvangstbeperkingen of het instellen van beschermde gebieden. Een
alarmerend resultaat uit het onderzoek is echter dat herbivoren
turf-algen niet meer kunnen verwijderen zolang de eutrofiëring van het
zeewater niet wordt aangepakt. `Nu duidelijk is geworden dat vooral een
overvloed aan voedingsstoffen de oorzaak is van de explosie van
turf-algen, is het essentieel dat we nieuwe maatregelen ontwikkelen die
erop gericht zijn de aanvoer van voedingstoffen naar de kustwateren
waar koraalriffen voorkomen te verlagen', aldus Vermeij. `In deze tijd
van technologische ontwikkeling moet dat toch niet zo moeilijk zijn. Ik
hoop dan ook dat Nederland de verantwoordelijkheid neemt om hieraan te
werken. Vooral nu Nederland sinds het recente opheffen van de
Nederlandse Antillen zelf over koraalriffen beschikt.'
Universiteit van Amsterdam