Rijksvoorlichtingsdienst
Adviesraad: meer publiek-private samenwerking bij bestrijding piraterij
Om piraterij - zoals voor de kust van Somalië - goed te bestrijden is het dringend nodig dat de Nederlandse overheid, reders en verzekeringsmaatschappijen meer en beter gaan samenwerken. Dat stelt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in het rapport 'Piraterijbestrijding op zee: een herijking van publieke en private verantwoordelijkheden'. De AIV beschrijft onder meer dat ondanks preventieve maatregelen aan boord en de nabijheid van marineschepen voor de kust van Somalië bepaalde schepen bijzonder kwetsbaar zijn voor aanvallen van piraten. Een oplossing is dat in uitzonderlijke gevallen zulke schepen een Nederlands militair beveiligingsteam aan boord krijgen. Een alternatief is dat de kapitein van een zeer kwetsbaar schip de bevoegdheid krijgt gewapende particuliere beveiligers in te zetten. De AIV schetst ook de contouren voor een duurzame oplossing van het piraterijprobleem bij Somalië. Het advies is vandaag aangeboden aan minister Hillen van Defensie.
De afgelopen vijf jaar zijn er geen schepen gekaapt die onder Nederlandse vlag voeren. Wel waren er wereldwijd 29 gevallen van aanvallen door piraten op Nederlandse schepen. De Nederlandse vloot bestaat voornamelijk uit relatief moderne schepen met goede veiligheidsvoorzieningen aan boord. Een klein deel, vooral schepen voor het transport van zware lading en voor speciale projectvaart, is echter extra kwetsbaar. Preventieve maatregelen - van prikkeldraad langs de reling tot meer geavanceerde technologie - en strikte handhaving van beveiligingsprotocollen blijken niet altijd afdoende om piraten af te schrikken.
Gewapende beveiligers
Als reactie op piraterij voor de kust van Somalië en delen van de Indische Oceaan schakelen Nederlandse reders steeds vaker particuliere beveiligingsbedrijven in. Die ontwikkeling brengt echter risico's van misstanden met zich mee. Dat betreft vooral het inhuren van beveiligingsbedrijven zonder vergunning en zonder dat er duidelijkheid is over het gebruik van geweld en over gezagsverhoudingen en aansprakelijkheid. De overheid moet hier iets aan doen, stelt de AIV. Dat kan in eerste instantie door het certificeren en reguleren van particuliere beveiligingsbedrijven. Verder moeten kapiteins van zeer kwetsbare schepen de bevoegdheid krijgen om onder strikte voorwaarden gebruik te maken van de gewapende diensten van deze gecertificeerde beveiligers in het uitgestrekte zeegebied ten oosten van Somalië. De AIV beveelt de regering aan in de Golf van Aden in uitzonderlijke gevallen Nederlandse militaire beveiligingsteams in te zetten aan boord van bijzonder kwestbare schepen die onder Ne
derlandse vlag varen.
Duurzame oplossing?
De AIV stelt verder dat het nog te vroeg is voor een 'exitstrategie' van de maritieme operaties van de Europese Unie en de NAVO tegen piraterij bij Somalië. Bestrijding van piraterij op land is door de binnenlandse situatie in Somalië zeer lastig. Toch ligt een duurzame oplossing van het piraterijprobleem uiteindelijk in Somalië zelf.
Zolang de overgangsregering haar gezag niet doet gelden in de gebieden vanwaaruit piraten opereren, moeten Nederland en de EU meer samenwerken met de autoriteiten van het semi-autonome Puntland. Daar komen namelijk veel piraten vandaan.
Sociaal-economische ontwikkeling van de kustgebieden en alternatieve werkgelegenheid voor werkloze vissers en voormalige piraten kunnen bijdragen aan een duurzame oplossing. Dit vergt een lange adem en de bereidheid van internationale donoren, waaronder de EU en Nederland, voldoende fondsen beschikbaar te stellen.