Neerlandistiek over disciplinaire grenzen
Door de steeds verdergaande wetenschappelijke specialisatie kunnen
zelfs vakbroeders van elkaar vervreemd raken. Op woensdag 12 januari
vindt in Leiden het derde neerlandistische Cross-over Congres plaats.
Vakgenoten praten er met elkaar én met vertegenwoordigers van andere
disciplines zoals de filosofie, sociologie en godsdienstwetenschap. Het
doel: elkaars werk becommentariëren en bruggen bouwen.
Vervreemd raken
Madame Bovary.Madame Bovary zoals afgebeeld op het omslag van een
uitgave van de roman van Oxford University. De openingslezing van het
congres gaat over het grensgebied van literatuurwetenschap en
rechtswetenschap. Een voorbeeld van zoân grensgebied is de aanklacht
die Gustave Flaubert aan zijn broek kreeg vanwege de zogenaamde
onzedelijkheid in zijn roman.
Madame Bovary.Madame Bovary zoals afgebeeld op het omslag van een
uitgave van de roman van Oxford University. De openingslezing van het
congres gaat over het grensgebied van literatuurwetenschap en
rechtswetenschap. Een voorbeeld van zoân grensgebied is de aanklacht
die Gustave Flaubert aan zijn broek kreeg vanwege de zogenaamde
onzedelijkheid in zijn roman.
Het is een bekend fenomeen in de moderne wetenschap, dat door de steeds
verdere specialisatie binnen een vakgebied vakbroeders van elkaar
vervreemd raken. Jaap Goedegebuure, hoogleraar Moderne Nederlandse
Letterkunde en één van de organisatoren van het congres, licht dat
toe: âBinnen de neerlandistiek komt het vaak voor dat de Oude en de
Moderne letterkundigen niet meer met elkaar communiceren en er geen
wisselwerking plaatsvindt. Tijdens dit congres willen we die
verschillende groepen bijeen brengen.â
Cross-over
Jaap Goedegebebuure: âHet idee is te onderzoeken in hoeverre we profijt
kunnen hebben van het overschrijden van disciplinaire grenzen.'
Jaap Goedegebebuure: âHet idee is te onderzoeken in hoeverre we profijt
kunnen hebben van het overschrijden van disciplinaire grenzen.'
De term cross-over wil niet alleen zeggen dat er kruisbestuiving zal
plaatsvinden tussen de verschillende takken van de letterkundige
neerlandistiek. Er zal ook een oversteek worden gemaakt naar andere
disciplines, zoals de filosofie, sociologie en godsdienstwetenschap.
Goedegebuure: âHet idee is te onderzoeken in hoeverre we profijt kunnen
hebben van het overschrijden van disciplinaire grenzen. Wat steken we
ervan op en hoe helpt het ons nieuwe vragen voor ons onderzoek te
stellen?â Als voorbeeld wijst Goedegebuure op de psychologie:
âLetterkundigen kunnen de psychologie gebruiken om teksten te
interpreteren, maar je kunt psychologische inzichten ook betrekken bij
het proces van lezen en interpreteren.â
Prepapers
Het congres is opgebouwd uit vijf sessies. Voor elke sessie maken de
deelnemers een keuze uit de verschillende paralelle, workshopachtige
bijeenkomsten. De sprekers zetten vooraf een zogenoemd prepaper met hun
onderzoeksresultaten op het internet. De deelnemers kunnen zo
voorbereid de interdisciplinaire discussie aangaan.
Vervreemding
Thomas Vaessens: âEigenlijk is cross-over niks nieuws.â
Thomas Vaessens: âEigenlijk is cross-over niks nieuws.â
De neerlandistiek loopt met het thema âcross-overâ niet voor de muziek
uit, maar volgt een trend die al een aantal jaren aan de gang is binnen
de Geesteswetenschappen. Die is overgewaaid uit de bètahoek en de
geneeskundige, waar juist de grensgebieden nieuwe ontdekkingen
opleveren. Gebiedsoverschrijdende samenwerking is overal aan de orde
van de dag, en ook NWO legt over de hele breedte een sterke voorkeur
aan de dag voor interdisciplinaire projecten. Volgens Thomas Vaessens,
hoogleraar aan de UvA en in 2007 mede-bedenker van het eerste
Cross-over Congres, is die ontwikkeling niet per se nieuw. Vaessens:
âVroeger, toen de specialismen nog niet zo ontwikkeld waren, vonden elk
jaar bijeenkomsten plaats waar iedereen die zich met de neerlandistiek
bezighield aanwezig was. De latere vervreemding vond ik erg jammer;
juist als mensen in het dagelijks werk minder met elkaar te maken
hebben, moet je ze bij elkaar brengen. Alleen dan kunnen ze van elkaar
leren.â
Literatuur en recht
De Leidse editie van het congres volgt dat oorspronkelijke idee van
Vaessens maar gaat, door over de vakgrenzen heen te kijken, een stapje
verder. Dat maakt het ook interessant voor niet-neerlandici. âIk ben
erg benieuwd naar de openingslezing,â zegt Goedegebuure, âwaarin Ralf
Grüttemeier, hoogleraar Nederlandse literatuurwetenschap aan de Carl
von Ossietzky Universität Oldenburg in Duitsland, ingaat op het
grensgebied van literatuurwetenschap en rechtswetenschap. Denk
bijvoorbeeld aan Gustave Flaubert die werd aangeklaagd naar aanleiding
van zogenaamde onzedelijkheid in zijn roman Madame Bovary, of het
ezeltjesproces van Gerard Reve. Het is interessant om te zien wat er
gebeurt als literatuur en het recht elkaar raken, en wat daarvan
geleerd kan worden, zowel voor neerlandici als voor juristen.â
Blind
Dat het oorspronkelijk als eenmalig bedoelde thema âcross-overâ steeds
opnieuw wordt gebruikt en uitgebreid vindt Thomas Vaessens allerminst
een probleem. âHet was altijd al de bedoeling om buiten de
neerlandistiek te kijkenâ, aldus Vaessens. âIn een wereld die steeds
meer globaliseert kun je je eigenlijk niet meer voorstellen dat je je
alleen maar over de Nederlandse situatie buigt en verder blind bent.â
Links
Website Cross-Over Congres
Website Jaap Goedegebuure
Website Thomas Vaessens
Nederlandse taal en cultuur studeren in Leiden: bachelor en master
(11 januari 2011/Coen van Beelen)
Universiteit Leiden