06-01-2011
JE SUCCES HANGT AF VAN JE BUREN
koolmees
Je eigen persoonlijkheid heeft inderdaad een grote invloed op je succes
in het leven. Maar vlak de buren niet uit! Zij blijken bij broedvogels
mede het aantal uitvliegende jongen te bepalen. Dat ontdekte Eva
Fucikova van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) bij de
koolmees. De bureninvloed is verder cruciaal voor het behoud van (de
broodnodige) variatie in persoonlijkheid in de natuur. Deze resultaten
zijn belangrijk bij het beschermen van diersoorten, maar geven ook een
inkijkje in de menselijke maatschappij. Fucikova promoveert vrijdag 7
januari in Groningen.
Je persoonlijkheid bepaalt voor een groot deel je kansen in het leven.
Voorzichtig of brutaal: NIOO-onderzoekers stelden al eerder bij vogels
vast dat het hebben van een bepaalde persoonlijkheid invloed heeft op
je overlevingskans, de hoeveelheid jongen die je krijgt en de kwaliteit
van die jongen. Maar daarbij maakt het wel uit hoe je omgeving eruit
ziet. Een macho is niet overal even succesvol. Eva Fucikova laat nu
VOOR HET EERST zien dat niet alleen de persoonlijkheid van een dier
zelf, maar ook die van de directe buren zijn (voortplantings)succes
beïnvloedt. De koolmees is hierbij de voorbeeldsoort, maar bij mensen
werkt het vergelijkbaar. Kortom: je buren bepalen mede je kansen.
Hoe kunnen verschillende persoonlijkheden naast elkaar blijven bestaan?
Voor diersoorten is dat een cruciale vraag. Het uitsterven van soorten
is namelijk vaak het gevolg van een gebrek aan variatie in het gedrag.
Anders dan verwacht blijft de variatie in persoonlijkheid behouden door
de steeds wisselende omgeving. Doordat er in verschillende jaren en op
andere plekken verschillende omstandigheden heersen, is er NIET SLECHTS
ÇÃN SUCCESVOLLE PERSOONLIJKHEID, verklaart Fucikova. Het kan de
variatie in voedsel zijn in de territoria, of het een zachte of strenge
winter is en vooral wie de buren zijn van een dier. De voorspelling was
dat de zeldzaamste persoonlijkheid altijd in het voordeel is het zou
beter zijn om anders te zijn dan de anderen. Door het voordeel wordt
die persoonlijkheid minder zeldzaam en gaat het voordeel over op een
volgende, dan zeldzamere persoonlijkheid. Zo zouden er geen
persoonlijkheden kunnen uitsterven. Dit blijkt wel een rol te spelen,
maar zeker niet de hoofdrol, zegt collega en onderzoeksbegeleider Kees
van Oers. Het zit zo: doordat er een ONBEREKENBARE COMPONENT in de
omgeving zit, kan een zeer voordelige persoonlijkheid veranderen in een
zeer onvoordelige en andersom. Fucikova maakte gebruik van de gegevens
uit het lange-termijnonderzoek van het NIOO: al meer dan 50 jaar worden
koolmezen gevolgd. Een veldexperiment bevestigde de resultaten. Hierbij
veranderde ze de sociale omgeving van broedparen.
De resultaten zijn ook van belang voor natuurbeschermers. Om uitsterven
van diersoorten te voorkomen, moet er voldoende variatie aan gedrag
aanwezig zijn binnen een soort. Anders heeft die soort niet genoeg kans
om zich aan veranderende omstandigheden aan te passen. En de wereld
verandert wat af. Fucikova stelt daarom: BIJ HERINTRODUCTIES van
plaatselijk uitgestorven soorten moet je dieren met verschillende
persoonlijkheden uitzetten.
Maar er zijn ook lessen voor de menselijke maatschappij. Bij dieren is
de rol van persoonlijkheid duidelijker en daardoor beter te bestuderen.
De onderzoeksresultaten kunnen helpen om de effecten van verschillende
persoonlijkheden en de interacties daartussen te herkennen bij de mens,
zegt Fucikova. De koolmees staat dus MODEL VOOR DE MENS, zo weten ook
de (samenwerkende) psychologen.
Het NIOO is met ongeveer 250 medewerkers het grootste
onderzoeksinstituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het
zoete water, van kust & zee en van het land. Het is nu nog gevestigd in
Heteren, Nieuwersluis en Yerseke. De eerste twee locaties verhuizen
begin 2011 naar een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen.
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen