Het Koninklijk Huis
Kersttoespraak 2010
Van het lied dat zojuist gezongen werd, luiden de eerste woorden: "Daar
is uit 's werelds duistere wolken een licht der lichten opgegaan." Het
is het licht van Jezus' geboorte. Zijn komst op aarde en de weg die hij
is gegaan richten het oog op wat het leven inhoud geeft en waarde.
Kerstmis inspireert stil te staan bij wat wij belangrijk vinden. Het
zijn dagen van bezinning op vragen waaraan wij aandacht willen geven en
op alles waaraan wij hechten voor ons zelf, voor elkaar en voor een
toekomst waarin wij kunnen geloven.
Ieder mens heeft behoefte aan een veilige plek en een bestaan in
harmonie met anderen; met elkaar maken wij deel uit van één
samenleving. Daarom moeten wij zorgen dat de basis sterk blijft en de
verhoudingen evenwichtig. Vrees voor onbestemde veranderingen leidt tot
onrust en onzekerheid over de toekomst. Dan komt ook het
maatschappelijk weefsel onder spanning. Wanneer mensen het vertrouwde
niet meer herkennen, groeit wantrouwen. Maar geduld, respect en
saamhorigheid kunnen tegenwicht bieden. Het komt aan op
maatschappelijke verbondenheid. De uitdaging is steeds elkaar te
betrekken bij het oplossen van problemen. Wie zich deelnemer voelt,
wordt ook gesterkt in besef van eigenwaarde.
Wie wil meewerken aan begrip en vertrouwen zal bereid moeten zijn eigen
vooroordelen onder ogen te zien en zijn handelen te toetsen op de
consequenties voor medemensen en de gevolgen voor de samenleving als
geheel. Elke gemeenschap is geworteld in sociaal gevoel en vergt
verantwoordelijkheid over en weer. Medemenselijkheid, betrokkenheid en
solidariteit zijn krachten die binden en in moeilijke tijden houvast
kunnen bieden.
Steun wordt ook gezocht in het persoonlijk leven. In de kracht van
eigen overtuiging kunnen mensen innerlijke zekerheid vinden. Maar
wanneer in het leven de golven hoog gaan is moed nodig om vast te
blijven houden aan beginselen. Tegen de stromen in komt het aan op
standvastigheid.
Uit verhalen over de Tweede Wereldoorlog kennen we indrukwekkende
voorbeelden van persoonlijke moed, toen mensen die zichzelf niet moedig
achtten, toch voor hun principes bleven staan. Hun keus had grote
gevolgen voor anderen en voor henzelf. Ondanks vrees en vertwijfeling
vonden zij tóch de kracht om trouw te blijven aan hun geloof in humane
solidariteit.
Die wereld van de oorlog ligt gelukkig ver achter ons. In het
geschiedenisverhaal van jongere generaties spelen dan ook andere
voorbeelden een rol. Opnieuw zijn er mensen - ver weg en soms dichtbij
- die in actie komen waar onrecht heerst. Er is nog altijd moed nodig
om sterk te blijven en tegenstand te trotseren. Ook wij kunnen voor de
vraag gesteld worden: waar staan we als het aankomt op gerechtigheid?
Het geweten is de toetssteen die de keus bepaalt. Door vanuit
beginselen te leren omgaan met goed en kwaad wordt iemands geweten van
jongsaf gevormd. Daarin ligt de basis voor persoonlijke overtuiging en
standvastigheid. Wie op eigen keuzen wordt aangesproken moet zich niet
alleen tegenover zichzelf kunnen verantwoorden maar ook tegenover
anderen.
Dagelijks merken we dat over uitgangspunten en verwachtingen ten
aanzien van het algemeen belang verschillend wordt gedacht. Het gevaar
bestaat dat het gemeenschappelijke wordt verzwegen en verschillen
worden uitvergroot. Dan worden muren van vermeende tegenstellingen
opgetrokken en verharden standpunten. Maar het is juist belangrijk te
zoeken naar wat verbindt en elkaar over en weer te bemoedigen.
Uiteenlopende opvattingen horen natuurlijk bij een open samenleving. We
kunnen de verschillen niet ontkennen maar moeten ze zien als startpunt
voor maatschappelijke dialoog. Het is niet nodig elkaar te overtuigen
om elkaar te verdragen. Dát is de basis van wederzijds respect.
Bemoediging vinden wij evenzeer in het delen van waarden die door de
eeuwen heen gestalte hebben gekregen. Die zijn herkenbaar op tal van
plaatsen waar mensen vreedzaam met elkaar verkeren en samenwerken. Van
oudsher berust dit op verdraagzaamheid, zorgvuldigheid en
hulpvaardigheid. Deze principes zijn ook vandaag essentieel. Behandel
anderen zoals u wilt dat zij u behandelen. Zo heeft Jezus de bekende
gulden regel - wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een
ander niet - pósitief geformuleerd.
Bij de processen die het menselijk leven beheersen zijn wij allen
betrokken. In tal van verbanden zijn wij met elkaar verbonden. Door ons
te richten op een gemeenschappelijk perspectief kunnen wij trachten
angst en argwaan te overwinnen en een goede balans te vinden tussen
'wij' en 'zij'. In de boodschap van geloof, hoop en liefde geeft
Kerstmis ons bezieling en bemoediging.
Ik wens U allen een gezegend Kerstfeest toe.