UMC St Radboud
Behandeling op maat bij fibromyalgie helpt
15-12-2010
Pijn
Een groot deel van patiënten met fibromyalgie heeft baat bij een
gerichte groepsbehandeling, bestaande uit een combinatie van
oefentherapie en cognitieve gedragstherapie. Dit blijkt uit het
proefschrift van psychologe drs. Saskia van Koulil, verbonden aan de
afdeling Medische Psychologie van het UMC St Radboud. Zij promoveert op
17 december op onderzoek bij patiënten van de Sint Maartenskliniek.
Fibromyalgie is een chronische pijnaandoening, die veel voorkomt: bij
twee tot tien procent van de bevolking. De voornaamste klachten zijn
pijn, stijfheid, slapeloosheid en vermoeidheid. Deze klachten gaan vaak
samen met bewegingsproblemen, angst en depressiviteit. De exacte
oorzaak van fibromyalgie is onbekend, maar de invloed ervan op de
kwaliteit van leven van de patiënt is groot. Fibromyalgie wordt
gerekend tot de reumatische ziekten. Er zijn geen geneesmiddelen om de
aandoening te genezen. Patiënten nemen vaak hun toevlucht tot
pijnstillende, slaapbevorderende of kalmerende middelen, doorgaans met
weinig resultaat.
Individuele verschillen
De Sint Maartenskliniek heeft een therapie voor fibromyalgie ontwikkeld
die een combinatie is van cognitieve gedragstherapie en oefentherapie.
Ook elders in Nederland en in het buitenland experimenteren medische
centra hiermee. Promovenda Saskia van Koulil legt uit: `In de Sint
Maartenskliniek gaat het om een intensieve groepsbehandeling van twee
maal per week gedurende acht weken. Naast cognitieve gedragstherapie
krijgen de deelnemers gerichte oefentherapie, ontspanningsoefeningen en
hydrotherapie om op een goede manier te leren bewegen. Ze leren al met
al om constructief tegen hun aandoening aan te kijken en er
gedragsmatig en mentaal beter mee om te gaan.'
De resultaten van de behandeling verschillen van patiënt tot patiënt.
Van Koulil deed onderzoek naar mogelijkheden om de combinatietherapie
te verbeteren. Zij zegt: `Patiënten krijgen doorgaans één en dezelfde
behandeling, er wordt geen rekening gehouden met individuele
verschillen. Zo zijn er patiënten met fibromyalgie die relatief goed
met de ziekte kunnen omgaan. Voor hen lijkt de meerwaarde van de
intensieve combinatietherapie beperkt. Maar anderen lopen in het
dagelijks leven vast, ze kunnen hun klachten niet hanteren. Voor die
patiënten is de behandeling wel nuttig.'
Profiel
Het is daarom van belang om de deelnemers aan de behandeling vooraf te
screenen, aldus Van Koulil, zodat alleen degenen geselecteerd worden
die er baat bij kunnen hebben. Haar promotieonderzoek bevestigt dit.
Maar behalve door selectie werd de therapie ook vernieuwd door hem af
te stemmen op het profiel van de patiënt. Van Koulil: `Mensen met
fibromyalgie kun je grofweg indelen in twee groepen. Sommige patiënten
proberen te voorkómen dat ze pijn krijgen, door minder te bewegen en
hun activiteiten te beperken. Daardoor gaat hun conditie achteruit en
raken ze in een maatschappelijk isolement. En de klachten blijven of
verergeren zelfs. De andere groep verzet zich juist tegen de pijn door
actief te zijn. Ze hopen dat de klachten overgaan als je ze negeert.
Ook die strategie heeft zelden succes.'
Van Koulil toont aan, dat het zinvol is om deze twee groepen patiënten
voorafgaand aan de behandeling uit elkaar te halen en hen afzonderlijke
programma's aan te bieden; meer maatwerk dus. `Uit mijn onderzoek is
gebleken dat deze aanpak inderdaad werkt. De ene groep leert om de
angst voor bewegen te overwinnen, de andere groep leert om
overbelasting te voorkomen. Beide groepen geven na afloop van de
therapie aan dat de pijn, vermoeidheid en andere klachten duidelijk
afgenomen zijn en dat de negatieve impact van de ziekte op hun
dagelijks leven kleiner is geworden. Zes maanden later is dat gunstige
effect er nog steeds.'
De behandelingen worden inmiddels op verschillende plaatsen in
Nederland aangeboden. De Sint Maartenskliniek lanceert volgend jaar een
netwerksite om de zorg rond fibromyalgie beter onderling af te stemmen.