Dansen voor je dissertatie
Barok fluitist Jed Wentz nam twee jaar dansles om het juiste gevoel te
ontwikkelen voor de gestiek die belangrijk was in het Franse operagenre
âtragédie en musiqueâ uit de barokperiode. Op 9 december promoveert
Wentz op het onderwerp, op 8 december geeft hij een concert in het
kader van zijn onderzoek in de Haitinkzaal van het Conservatorium van
Amsterdam.
Gelauwerd musicus
Pagina ujit een 18e eeuws werkboek. De gezichten zijn getekend door de
student onder het motto 'fait tout seul'. (Collectie Jed Wentz)
Pagina ujit een 18e eeuws werkboek. De gezichten zijn getekend door de
student onder het motto 'fait tout seul'. (Collectie Jed Wentz)
Wentz (1960) is Amerikaan van geboorte, Hij doceert aan het
Conservatorium van Amsterdam en geeft daarnaast gastlessen,
masterclasses en lezingen aan prestigieuze conservatoria en
universiteiten in Europa en de Verenigde Staten. Hij is een gelauwerd
musicus die diverse prijzen heeft gewonnen.
De performance in de muziek had al tijdens zijn opleiding Wentzâ
belangstelling. Mede door het onderzoek voor zijn proefschrift, is die
belangstelling zich gaan toespitsen op de relatie tussen timing en
gestiek. Wentz beperkt de definitie van gestiek niet tot âgebarentaalâ
maar verbreedt deze met de gezichtsuitdrukking en de expressie van het
hele lichaam. Wentz promoveert in het programma docARTES, bedoeld voor
praktijkgeoriënteerd promotie-onderzoek in de muziek door musici en
componisten.
Naturalistische uitbeelding
Absoluut naturalisme, zoals dat in het hedendaags theater wordt
gewaardeerd, was in het 17e en 18e eeuwse Frankrijk in de opera niet
wenselijk: van de zangers/acteurs die optraden in tragedies werd eerder
verwacht dat zij de natuur veredelden dan dat ze die imiteerden.
Tegelijkertijd werd grote nadruk gelegd op vérité, waarmee een
naturalistische uitbeelding van de menselijk hartstochten werd
aangeduid.
Vrijheid van ritmiek
Ballet was altijd onderdeel van een tragédie en musique. De
zangers/acteurs werden geacht ook danslessen te nemen, niet om
volleerde dansers te worden maar omdat dit van een betere basishouding
overtuigender gestiek zou opleveren. Wentz nam zelf ook dansles en
bekwaamde zich vervolgens in de gestiek. Hij probeerde op basis van
historische bronnen te achterhalen hoe die er bij benadering uitgezien
moet hebben. Daarnaast ontwierp hij zelf gestes. Zijn centrale
onderzoeksvraag spitste zich vervolgens toe op de invloed van de
gestiek op de ritmiek, daar waar de partituur enige vrijheid van
ritmiek toelaat. Dat is met name het geval als fermate (het langer
aanhouden van een pauze of noot) of rubato (vrije behandeling van het
tempo) wordt aangegeven.
Acht performances
Wentz keek ook naar de expressie op schilderijen, zoals De
Liefdesverklaring van Cornelis Troost. Te zien in het Maurits Huis in
Den Haag.
Wentz keek ook naar de expressie op schilderijen, zoals De
Liefdesverklaring van Cornelis Troost. Te zien in het Maurits Huis in
Den Haag.
Wentz' theoretische en praktische studie culmineerde in acht
performances die hij opnam op video. Hij koos vier monologen uit drie
tragédies en musique en legde daarvan zowel een gezongen als (door
hemzelf) uitgesproken versie op. Hij komt tot de conclusie dat gestiek
heel goed invloed kan hebben gehad op de ritmiek; in zijn
reconstructies is dat het geval. Wentz stelde dit vast door de muziek
eerst zonder en toen met gesticulerende zangers te laten uitvoeren. Het
verschil was evident.
Een andere conclusie is dat gestiek ook de emotie die de muziek oproept
bij het publiek verhevigt. Met andere woorden: de weg die de toenmalige
barokke opera nam naar de harten van het publiek is een andere dan de
naturalistische weg die nu wordt bewandeld, maar beÃde hebben
emotioneel effect op het publiek.
Emotie
Jed Wentz
The relationship between gesture and rhythmic freedom in the
performance of French opera, 1673-1779
Geesteswetenschappen
Promotor: prof. Frans de Ruiter
Donderdag 9 december 2010, 11.15 uur
Academiegebouw, Rapenburg 73
Concert in het kader van zijn onderzoek
door Jed Wentz en Musica ad Rhenum met
o.a. Jennifer Thorp, barokdans, en Andréanne
Brisson Paquin, zang.
Kamermuziek van Georg Philipp Telemann en
Michel Blavet, en monologen uit Armide
van Jean-Baptiste Lully (teksten van
William Shakespeare en René Bary).
Woensdag 8 december, 12.30 uur
Haitinkzaal, Conservatorium van Amsterdam.
Graag aanmelden:Â
Â
Links
* DocARTES: praktijkgeoriënteerd promotie-onderzoek voor musici en
componisten
* Artikel over de promotie van musicus Luc Vaes in de Nieuwsbrief
van 8 december 2009
* Niet willen of kunnen kiezen tussen het conservatorium en de
universiteit?
(7 december 2010/Corine Hendriks)
Universiteit Leiden