Geen kloof tussen burger en politiek, maar tussen burgers onderling
Laagopgeleiden voelen zich niet langer door hun leiders
vertegenwoordigd. Dit kan leiden tot een segregatie op het politieke,
maatschappelijke, culturele en economische vlak, waarschuwen de
bestuurskundige Mark Bovens (Universiteit Utrecht) en zijn Leidse
collega Anchrit Wille in het boek âDiplomademocratieâ.
'Opleidingsniveau dreigt nieuwe verzuiling te worden'
Niet alleen de politiek, maar ook het maatschappelijke middenveld wordt
in toenemende mate beheerst door hoogopgeleiden. Laagopgeleiden voelen
zich dan ook niet langer door hun leiders vertegenwoordigd. Dit kan
leiden tot een segregatie op het politieke, maatschappelijke, culturele
en economische vlak, waarschuwen de bestuurskundige Mark Bovens
(Universiteit Utrecht) en zijn Leidse collega Anchrit Wille in
âDiplomademocratieâ. Het boek verschijnt op 8 december bij uitgeverij
Prometheus/Bert Bakker.
In het boek leggen de auteurs naast de dominantie van hoogopgeleiden in
de politieke arena ook die in het maatschappelijk middenveld bloot.
Nieuwe verzuiling
Waren vroeger geloofsovertuiging en sociale klasse maatgevend voor
iemands politieke en sociale positie, inmiddels is er een nieuwe
scheiding in de samenleving ontstaan door opleidingsniveau. Zo bestaan
tegenwoordig niet alleen de âvolksvertegenwoordigersâ in de Tweede
Kamer vrijwel uitsluitend uit hoogopgeleiden, maar wordt ook het
maatschappelijke middenveld, waaronder belangengroepen zoals Amnesty en
Greenpeace, gedomineerd door academici. Zelfs de kaders van de
vakbeweging, die vroeger intern werden opgeleid, bestaan nu vrijwel
uitsluitend uit hoogopgeleiden. âHet is niet toevallig dat bij vakbond
AbvaKabo dit voorjaar vrijwel het complete bestuur is weggestemd, omdat
veel leden zich niet langer in hun leiders herkenden,â aldus de
auteurs.
Scheefgroei
Op dit moment is ruim 30% van de kiezers lager, 40% middelbaar en
minder dan 30% hoger opgeleid. Volgens de onderzoekers leidt die
dominantie van hoger opgeleiden in politieke en maatschappelijke
arenaâs tot een aantal spanningen. Bovens en Wille: âEr is geen
algemene kloof tussen burger en politiek, maar wel een kloof tussen
burgers.â Die kloof heeft ook sociale, economische en demografische
kanten. Lager en hoger opgeleiden leven steeds meer in gescheiden
werelden: ze trouwen vrijwel nooit met elkaar, sporten gescheiden en
wonen in verschillende buurten. Ook hebben hoog- en laagopgeleiden hele
andere opvattingen over met name criminaliteit en leefbaarheid,
immigratie en integratie, Europa en globalisering.
Directe democratie
Dit verklaart volgens de auteurs het enthousiasme van veel
laagopgeleide stemmers voor populistische partijen als de PVV en de SP,
ten koste van traditionele volkspartijen als het CDA en de PvdA. Er
moet volgens de auteurs meer aandacht komen voor de belangen van
laagopgeleiden en voor een effectieve manier om deze groep aan te
spreken. Er zou gezocht kunnen worden naar meer directe en niet al te
veeleisende vormen van democratie, zoals correctieve referenda en
gekozen burgermeesters, waarbij burgers door middel van stemmen hun
keuze kunnen bepalen.â
Boek
Titel: Diplomademocratie: Over de spanning tussen meritocratie en
democratie
Auteurs: Mark Bovens en Anchrit Wille,Â
Uitgeverij; Prometheus/Bert Bakker
ISBN 978 90 351 3606 9
Voor recensie-exemplaren kunt u terecht bij Aartje Greven:
a.greven@pbo.nl
Meer informatie
Erzsó Alföldy, persvoorlichter faculteit Recht, Economie, Bestuur en
Organisatie, (030) 253 7497, e.alfoldy@uu.nl.
B.g.g. Persvoorlichting Universiteit Utrecht, (030) 253 3550,
perscommunicatie@uu.nl.
(7 december 2010/Gezamenlijk persbericht Universiteit Utrecht,
Universiteit Leiden en uitgeverij Prometheus)
Universiteit Leiden