UMC St Radboud
Centrale schakelaar verbindt overgewicht met diabetes
01-12-2010
Veel mensen met overgewicht krijgen diabetes. Ontstekingen in het
vetweefsel spelen daarbij een belangrijke rol. Onderzoekers van het UMC
St Radboud hebben ontdekt dat een moleculaire schaar de aanjager is van
dat ontstekingsproces. Hoe vetter het voedsel en hoe groter het
overgewicht, hoe actiever de schaar en hoe groter de kans dat er
insulineresistentie ontstaat. De onderzoekers publiceren hun
bevindingen vandaag online in Cell Metabolism.
Mensen met overgewicht hebben veel meer kans om diabetes type 2 te
krijgen. Overgewicht leidt namelijk vaak tot minder gevoeligheid voor
insuline (insulineresistentie), waardoor diabetes ontstaat. Maar niet
álle mensen met overgewicht worden minder gevoelig voor insuline.
Waarom krijgen veel dikke mensen wél diabetes en zijn andere dikkers -
de zogeheten metabolically healthy obese - daar kennelijk ongevoelig
voor?
Moleculaire schaar
"Het lijkt erop dat insulineresistentie vooral ontstaat wanneer in het
vetweefsel meer ontsteking optreedt", zegt prof.dr. Cees Tack,
internist in het UMC St Radboud. "Een belangrijke aanjager van die
ontsteking is het eiwit interleukine-1, kortweg IL-1 genoemd. Dit IL-1
ontstaat uit een ander, inactief eiwit dat eerst een beetje moet worden
bijgeknipt door een moleculaire schaar. Deze moleculaire schaar is het
enzym caspase-1. Zonder die schaar geen IL-1 en dus ook geen
ontsteking."
Samen met een groep (inter)nationale collega's tonen Tack, internist
prof.dr. Mihai Netea en onderzoeker dr.ir. Rinke Stienstra aan in het
blad Cell Metabolism, dat dit caspase-1 een centrale rol speelt in de
route van overgewicht, ontstoken vetweefsel, insulineresistentie en
diabetes. Stienstra: "We zien dat caspase-1 veel actiever wordt wanneer
vetcellen uitrijpen tot grotere vetcellen, iets dat gebeurt bij
overgewicht. Meer caspase-knipwerk leidt tot meer ontstekingen en dat
leidt weer tot insulineresistentie. Overgewicht stimuleert dus via meer
knipwerk de insulineresistentie."
Gevoeligheid voor insuline weer vergroten
Onderzoek in muizen bevestigt de centrale rol van het caspase-1. Netea:
"Zet je muizen op een dieet van vette snacks, geef je ze heel vetrijk
voedsel, dan schiet het caspase-1 in vetcellen omhoog en ontstaat
insulineresistentie. Schakel je met een genetisch trucje het caspase-1
uit, dan veroorzaakt het snackdieet geen ontstekingen en blijft
insulineresistentie uit."
Opmerkelijk is ook, dat de gevoeligheid voor insuline bij
insulineresistente muizen weer is te vergroten door een remmer van dat
caspase-1 toe te dienen. Tack: "Op dit moment zijn er nog geen
caspase-remmers voor menselijk gebruik beschikbaar. Ons onderzoek toont
aan dat remming van deze caspase-schaar interessant kan zijn voor de
behandeling van diabetes type 2."