Nivel
Haal de verpleegkundige terug in het verpleeghuis
NIVEL: verpleeghuiszorg 25 oktober 2010 | Hoogleraar verpleging en
verzorging in de laatste levensfase Anneke Francke sprak vrijdag 22
oktober haar oratie uit over de verzorgde laatste levensfase. Verplegen
blijft een kunst, waarvoor aan een aantal randvoorwaarden moet zijn
voldaan. Zij pleit onder meer voor terugkeer van de verpleegkundige in
de ouderenzorg.
Hoe dichter bij het sterven: hoe groter de kans dat de kwaliteit van
zorg goed is, stelt Anneke Francke, bijzonder hoogleraar aan VU medisch
centrum en programmaleider Verpleging en Verzorging bij het NIVEL. De
relatief goede kwaliteit van zorg in de stervensfase, baseert ze onder
meer op een recente internationale vergelijking van veertig landen.
Nederland eindigde in de top 10, samen met buurlanden Engeland, België
en Duitsland. Volgens Francke stellen zorgverleners in de stervensfase
hoge eisen aan de zorg. Zij vinden dat juist in die fase de zorg nooit
onder de maat mag zijn. Patiënten krijgen veel aandacht, een rustige
kamer en naaste familie mag komen zo vaak zij wil. Dit hangt samen met
professionele en persoonlijke visies op waardig sterven en goed
afscheid nemen van het leven. Als de zorg in de allerlaatste fase goed
verloopt, geeft dat heel veel voldoening bij de betrokken
verpleegkundigen en verzorgenden.
Werkdruk
Opmerkelijk is dat zorgverleners de kwaliteit van zorg voor terminale
patiënten veelal beter vinden dan de kwaliteit van zorg in het
algemeen. Bij kwetsbare ouderen bij wie het overlijden verder weg is,
zijn de randvoorwaarden voor goede zorg vaak minder. Bijvoorbeeld door
de werkdruk. In recent onderzoek van de NPCF geven verpleeg- en
verzorgingshuisbewoners aan dat ze veel waardering hebben voor de inzet
van het zorgpersoneel, maar ze signaleren dat er vaak geen tijd is voor
een praatje. Hoge werkdruk en onderbezetting leiden bovendien zelfs tot
een meetbaar mindere kwaliteit van zorg. Francke refereert aan
onderzoek van het NIVEL en het EMGO-instituut waaruit blijkt dat op
psychogeriatrische verpleeghuisafdelingen met een lage
personeelsbezetting significant meer bewoners pijn hebben dan op
afdelingen met een hogere personeelsbezetting. Daarbij vertonen
bewoners op afdelingen met een slechtere personeelsbezetting ook meer
rusteloos gedrag.
Opleidingsniveau
Daarnaast staat de kwaliteit van zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen
onder druk doordat er nauwelijks nog verpleegkundigen werken. En niet
alleen dat: ook de verzorgenden zijn deels vervangen door lager
opgeleide helpenden. Hoe moeilijk het is om voor kwetsbare ouderen te
zorgen, wordt onderschat. Ouderen, zoals mensen met dementie, hebben
vaak allerlei bijkomende lichamelijke en psychische problemen. Francke
pleit voor meer waardering voor het personeel en voor terugkeer van de
verpleegkundige in het verpleeg- en verzorgingshuis. Het is belangrijk
dat voor de directe zorg aan het bed in de ouderenzorg de
verpleegkundige terugkomt. Niet om de verzorgenden te vervangen, maar
om met hen samen te werken. Ook mag je van vooral de HBO-opgeleide
verpleegkundigen verwachten dat ze inzichten uit onderzoek weten te
vertalen naar de praktijk. De extra medewerkers die het regeerakkoord
belooft, zullen de werkdruk verlichten, maar bieden nog geen waarborg
voor een betere kwaliteit. Daarvoor is ook nodig dat die extra
medewerkers de juiste deskundigheid en houding hebben.
Kunst
Een evenwichtige personeelsbezetting is belangrijk, maar niet alles
bepalend voor goede zorg. Francke wijst erop dat voor patiënten warme,
persoonlijke aandacht en een respectvolle bejegening heel belangrijk
zijn. Dit zijn zorgaspecten die ook samenhangen met de cultuur binnen
een team, met het hart op de goede plaats hebben en met de waarden en
houding van een zorgverlener. Dat raakt de kunst van verpleging en
verzorging. Veel verpleegkundigen en verzorgenden verstaan die kunst.
Ze werken niet voor niets in de zorg. Maar goede personele
randvoorwaarden maken het wel makkelijker om die kunst goed te
beoefenen.
Meer informatie
* Francke, A. De verzorgde laatste levensfase. Utrecht: NIVEL,
2010. 21 p. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van
bijzonder hoogleraar "Verpleging en verzorging in de laatste
levensfase".
Fulltext pdf or DOI |
* Dossier Palliatieve Zorg
Expert/contactpersoon
* Prof. Dr. A.L. (Anneke) Francke, RN
Onderzoeksthema's
* Ouderenzorg en thuiszorg
* Evidence based care
* Zorginnovaties
* Effecten van interventies
* Positie van wijkverpleegkundigen