Vilans
Preventie bij ouderen is méér dan het stimuleren van gezond leven
Af en toe is er weer een campagne van SIRE op de televisie over
preventie van ongelukken bij kinderen. Nu is er een spotje met een
moeder (waarom altijd de moeder?) met een kind op schoot en die een
glas warme thee vasthoudt. Een sombere stem geeft aan dat de meeste
ongelukken met kinderen gebeuren in dit soort situaties.
Beschermen tegen ongelukken
Bij preventie denk ik altijd aan de tijd dat mijn kinderen nog klein
waren. De traphekjes die zo nodig maar ook zo lastig waren als je met
je handen vol de trap op of af moest. De schoonmaakspullen die in de
gangkast achter slot en grendel moesten. Mijn kinderen zijn nu
volwassen en de jongens steken met kop en schouder boven mij uit.
Ze hebben zelf nog geen kinderen en lachen mij uit als ik hen vraag mij
te helpen. Door op een trap te klimmen om de boom te snoeien
bijvoorbeeld of door de trap vast te houden omdat hij niet stevig in
het gras staat. Wacht maar af, denk ik dan, tot jullie kinderen hebben,
dan begrijpen jullie die maatregelen wel! Preventie is een hot
beleidsitem. Voorkomen is beter dan genezen, denkt de overheid, maar
durft er toch niet te veel geld aan te besteden omdat het zo moeilijk
te bewijzen is.
Doen wat de dokter zegt
Ik lees op dit moment in de trein van en naar huis `De essentie van
preventie?' van Willem Regt. Lekker om in de trein te lezen want het
zijn allemaal korte overpeinzingen over preventie vanuit zijn lange
loopbaan in de preventieve gezondheidszorg. Volgens hem liggen de
probleem met preventie verscholen in de uitdrukking `voorkomen is
beter dan genezen'. Preventie zit te veel in de medische hoek, wordt
geclaimd door de medische professie. De dokter zegt wat goed voor je is
en wat niet en gaat ervan uit dat mensen hun leven zullen beteren.
Stoppen lukt, volhouden niet
Maar voor veel mensen kost het grote moeite om gezond te leven als ze
dat niet gewend zijn. Stoppen met roken, meer bewegen, minder ongezond
eten wordt een tijdje volgehouden, maar dan lukt het niet meer en valt
men terug in het oude patroon. Preventie gaat over gedragsverandering
en dan komt er meer kijken dan alleen huisartsen die goedwillende en
wijze adviezen geven. Toch is er wel een kentering te zien. Eerst was
preventie het voorkomen van ziekten. Nu wordt het bevorderen van de
kwaliteit van leven steeds vaker als doel van preventie genoemd.
Eigen leven leiden
Bij ouderen ligt de zaak nog anders. Ouderen kunnen door gezond te
leven een aantal ziekten en aandoeningen voorkomen zoals diabetes, hart
en vaatziekten. Maar bij het ouder worden horen onherroepelijk de
gebreken. De mobiliteit neemt af, het sociale netwerk wordt kleiner
door verlies van naasten etc. Preventie bij ouderen betekent daarom ook
leren omgaan met deze beperkingen; behoud van zelfredzaamheid zodat
ouderen zo lang mogelijk hun eigen leven kunnen leiden en niet (te
veel) afhankelijk worden van anderen of zorg.
Dit vraagt om een andere aanpak. Een succesvolle aanpak is alleen
mogelijk als integraal naar de situatie van de oudere wordt gekeken.
Dan kijk je ook naar maatschappelijke en sociale factoren in het leven
van ouderen: hoe is de woonsituatie, de woonomgeving, het openbaar
vervoer, de mogelijkheden voor participatie of zinvolle dagelijkse
bezigheden. Met een integrale kijk op preventie is nog veel winst te
behalen!