Persbericht 20 september 2010
Kopie van vroegchristelijke catacomben in Valkenburg speelde rol bij ontzuiling
De kopie van de Romeinse catacomben in Valkenburg, die deze zomer precies honderd jaar geleden werd gebouwd, speelde een belangrijke bemiddelende rol tussen katholieken en protestanten. Hoewel de opmerkelijke reconstructie van de catacomben een katholiek project was, bedacht en gefinancierd door een telg van een rijke Tilburgse textielfabrikantenfamilie, waren er verschillende protestantse geleerden bij betrokken.
Dat blijkt uit historisch onderzoek naar de catacomben van religiewetenschapper Paul Post, verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Eind september verschijnt van hem het boek De Romeinse katakomben in Valkenburg- Het verhaal van een unieke kopie. De kopie is een nauwgezette reconstructie van de vroegchristelijke onderaardse begraafplaatsen even buiten Rome, en was een initiatief van Jan Diepen, telg van een vermogende textielfabrikantenfamilie uit Tilburg. De catacomben zijn in een recordtijd gebouwd; tussen plan en uitvoering van het eerste deel (gereed in 1910) zit slechts anderhalf jaar.
De reden waarom Diepen de reconstructie wilde opzetten is onduidelijk, maar volgens Post speelt de zogeheten ' catacombenromantiek' een grote rol. Katholieken aan het begin van de twintigste eeuw vereenzelvigden zich in het door protestanten gedomineerde Nederland met het noodgedwongen ondergrondse bestaan van de vervolgde christenen in het Oude Rome. In diezelfde periode werden overigens meer themaparken met reconstructies gesticht zoals het Openluchtmuseum in Arnhem en de Heilige Landstichting in Nijmegen
De reconstructie van de catacomben gaf dus mede vorm aan een Nederlandse katholieke identiteit, maar al vrij snel namen protestantse geleerden zitting in de adviescommissie, zoals prof. Pijper, dominee en hoogleraar Kerkgeschiedenis in Leiden. Later trad de eveneens in Leiden geschoolde Heiko Oberman toe, dominee in Vlissingen en expert op het gebied van vroegchristelijke kunst.
Mat het aantrekken van Pijper en Oberman werd volgens Post een duidelijk signaal gegeven dat het catacombenproject boven de verzuilde Nederlandse cultuur moest worden getild. Bovendien werd de wetenschappelijke toets verkozen boven katholieke propaganda.
Universiteit van Tilburg