Rijksoverheid
Datum 13 september 2010
Betreft Kamervragen
Geachte voorzitter,
Hierbij zend ik u, mede namens de Minister van Buitenlandse Zaken, de Minister
van Justitie en de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de antwoorden
op de vragen van de Kamerleden Van Gerven, Leijten en Irrgang (SP) over het
werven van Indiase ok,assistenten (2010Z09461 en 2010Z10526). Tevens is een
afschrift van de WHO,code voor het werven van gezondheidspersoneel in
ontwikkelingslanden bijgevoegd.
Hoogachtend,
de Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,
dr. A. Klink
Antwoorden op kamervragen van de leden Van Gerven, Leijten en Irrgang aan de
ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Buitenlandse Zaken over
het werven van Indiaas ok,personeel door de Tergooiziekenhuizen. (2010Z09461)
1
Heeft u kennisgenomen van (het voornemen tot) de werving van ok,personeel uit
India door de Tergooiziekenhuizen?
1
Ja.
2
Hoe beoordeelt u dit voornemen, gezien de motivatie dat het hier primair om een
mogelijkheid tot kostenbesparing gaat?
2
Ik betreur het dat de Tergooiziekenhuizen zich genoodzaakt zagen tot de actieve
werving van acht Indiase ok,assistenten. Nochtans ben ik er niet van overtuigd
dat het hier primair om een mogelijkheid tot kostenbesparing gaat. Ik betwijfel
het kostenbesparende effect van actieve werving van Indiase ok,assistenten in
vergelijking met het investeren in eigen werknemers. Uit navraag blijkt namelijk
dat zowel het wervingstraject als de begeleiding arbeidsintensief is en maatwerk
vraagt, terwijl de acht Indiase ok,assistenten zijn aangesteld conform de CAO
voor een periode van drie jaar. Op korte termijn kan dergelijk handelen de
gevraagde zorg garanderen en, in beperkte mate, de kosten van externe inhuur
terugdringen. Om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg op de
lange termijn te waarborgen, ligt de oplossing echter in het opleiden en behouden
van ok,assistenten in Nederland.
3
Handelen de Tergooiziekenhuizen in overeenstemming met het kabinetsstandpunt
dat werving van zorgpersoneel van buiten de EU sluitpost op het
arbeidsmarktbeleid moet zijn?
3
Uit navraag blijkt dat de Tergooiziekenhuizen allereerst hebben ingezet op het
opleiden van ok,assistenten en aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden voor het
bestaande ok,personeel. Daarnaast zijn er diverse wervingscampagnes en -acties
in Nederland gestart zodra het dreigende tekort in de ok,capaciteit zich voordeed.
De Tergooiziekenhuizen hebben vervolgens besloten gebruik te maken van de
kennismigrantenregeling om ok,assistenten in India te rekruteren. De
Tergooiziekenhuizen geven aan te hebben overwogen wat de consequenties van
de werving van Indiase ok,assistenten zouden kunnen zijn voor de zorgverlening
in India.
De Tergooiziekenhuizen hebben daarmee gehandeld in lijn met de
kennismigrantenregeling, die niet verplicht tot werving in andere EU,lidstaten
voordat personeel van buiten de EU wordt geworven. Wat betreft het uitgangspunt
van het kabinet dat werving van zorgpersoneel uit landen buiten de EU een
sluitpost van het arbeidsmarktbeleid moet zijn, zie ik nog ruimte voor verbetering
ten aanzien van het werven in andere EU,lidstaten. Ik zal in overleg met
brancheorganisaties bezien welke mogelijkheden tot intensivering van werving
van zorgpersoneel in andere EU,lidstaten mogelijk zijn.
4
Is er wel sprake van een krappe arbeidsmarkt voor ok,personeel, als volgens de
Landelijke vereniging van operatie,assistenten (LVO) van de 8000 opgeleide ok,
assistenten in Nederland slechts de helft als ok,assistent werkzaam is?
4
Er is wel degelijk sprake van een krappe arbeidsmarkt voor ok,assistenten.
Bovenstaande cijfers geven aan dat de helft van degenen die zijn opgeleid tot ok,
assistent momenteel in loondienstverband werkzaam zijn bij een zorginstelling.
Mede vanwege de krappe arbeidsmarkt werkt een belangrijk deel van de overige
ok,assistenten op detacheringsbasis of via een ZZP,constructie om
arbeidsvoorwaardelijke redenen. Bovendien is een deel uitgestroomd vanwege
(vroegtijdige) pensionering, arbeidsongeschiktheid en de komst van kinderen.
Daarnaast hebben verschillende ok,assistenten inmiddels een andere functie in de
zorg. Overigens is vermeldenswaard dat een belangrijke oorzaak van de krappe
arbeidsmarkt voor ok,assistenten ligt in een afname van de
opleidingsinspanningen sinds 2001. Daarmee blijft het voor de zorg van belang
om te investeren in zowel het behoud als het opleiden van voldoende personeel.
5
Hoe staat het met de eerder toegezegde inspanning om de gedragscode van de
World Health Organisation aan te scherpen? Kan door middel van deze
gedragscode worden afgedwongen dat ziekenhuizen geen personeel werven in
landen buiten de EU die zelf met een tekort aan zorgpersoneel kampen?
5
Tijdens de World Health Assembly van de World Health Organisation (WHO) in mei
jongstleden is een akkoord bereikt over een WHO,code voor het werven van
gezondheidspersoneel in ontwikkelingslanden. Na bijna zes jaar onderhandelen
over een ontwerpcode was een akkoord mogelijk. Nu houdt de tekst meer
rekening met de verschillende zorgstelsels in deelnemende landen. Tevens komt
het niet,verplichtend karakter van de code nadrukkelijker tot uiting. De code roept
op tot het niet actief werven van zorgpersoneel uit ontwikkelingslanden die met
personeelstekorten kampen. Indien dit toch gebeurt, dient de werving en
tewerkstelling van het personeel aan bepaalde ethische principes te voldoen
(transparant en eerlijk) en de duurzaamheid van de lokale gezondheidsstelsels
niet te ondermijnen. Een afschrift van de code is bijgevoegd.
De code moet gezien worden als een richtlijn. Daarmee kan derhalve niet worden
afgedwongen dat zorginstellingen geen personeel werven in landen buiten de EU
die zelf met een gebrek aan zorgpersoneel kampen. Toch zal er een sterk signaal
van uitgaan naar de deelnemende landen om de principes voor het ethisch werven
van zorgpersoneel uit ontwikkelingslanden in acht te nemen.
De code is in eerste instantie gericht op deelnemende landen en betrokken
stakeholders, zoals wervende zorginstellingen, brancheorganisaties en regionale,
en/of internationale organisaties. De code zet de deelnemende landen en/of
stakeholders aan om maatregelen te nemen , in de vorm van technische of
financiële ondersteuning , die ten goede komen aan zorgstelsels in
ontwikkelingslanden.
Wervende landen en stakeholders worden aangespoord zorg te dragen voor een
gelijke behandeling van buitenlands personeel, inclusief het buitenlands personeel
dat op tijdelijke basis of op contractbasis werkzaam is. Daarnaast moet bevorderd
worden dat zorgverleners de in het buitenland opgedane ervaring in kunnen
zetten in hun land van herkomst.
Ook benadrukt de code dat geen inbreuk wordt gemaakt op het recht van ieder
individu om zich te verplaatsen en te werken in een ander land. De code bevat
voorts nog voorzieningen voor het opzetten van databestanden over migratie van
zorgpersoneel en over informatie,uitwisseling tussen de WHO en deelnemende
landen.
6
Hoe staat het met het eerder toegezegde overleg tussen de veldpartijen om te
voorkomen dat meer ziekenhuizen zich genoodzaakt zien specialistische
verpleegkundigen te werven buiten de EU? Hebben de Tergooiziekenhuizen zich
onttrokken aan dit overleg, of is dit overleg mislukt te noemen, gezien de
uitlatingen van de Tergooiziekenhuizen? Heeft dit overleg überhaupt
plaatsgevonden?
7
Hoe staat het met het opzetten van het eerder toegezegde opleidingsfonds voor
gespecialiseerde verpleegkundigen dat in 2010 van start had moeten gaan? Is dit
fonds al opgezet? Heeft dit fonds al resultaat gesorteerd? Is dit fonds wel het
antwoord op het werven van personeel buiten de EU nu de Tergooiziekenhuizen
aangeven vooral buiten de EU te werven uit een oogpunt van kostenbesparing?
6, 7
Met de NVZ en de NFU heb ik afgesproken om een fonds op te zetten voor het
opleiden van gespecialiseerd personeel in de ziekenhuizen. Dit fonds zal in 2011
van start gaan. Ziekenhuizen die daadwerkelijk opleiden krijgen vanuit dit fonds
een vergoeding voor de gemaakte kosten. Op dit moment ontvangen ziekenhuizen
geen extra vergoeding als ze zelf opleiden. Dat betekent dat zelf opleiden meer
rendabel wordt en het werven in het buitenland uit kostenoverwegingen veel
minder aan de orde is.
8
Is het blijvend zoeken van ziekenhuizen naar zorgpersoneel in
ontwikkelingslanden buiten de EU, ondanks uw inspanningen dit te voorkomen,
aanleiding om alsnog tot een verplichte Nederlandse code te komen die werving
van zorgpersoneel in ontwikkelingslanden buiten de EU voorkomt? Zo nee,
waarom niet?
8
Ik zie geen reden om over te gaan tot het opstellen van een verplichtende
Nederlandse code voor de werving van zorgpersoneel in ontwikkelingslanden
buiten de EU. Ik acht de WHO,code het juiste kader waarbinnen werving van
zorgpersoneel uit ontwikkelingslanden in Nederland ethisch verantwoord plaats
kan vinden.
Aangezien in Nederland zorginstellingen private ondernemingen zijn met een
zelfstandige bevoegdheid om zorgpersoneel te werven, zal bij de implementatie
van de WHO,code in het Nederlandse stelsel een belangrijke rol zijn weggelegd
voor de werkgeversorganisaties. Tijdens het bestuurlijk overleg arbeidsmarkt dat
ik op 3 juni jongstleden met sociale partners heb gevoerd is de werving van
buitenlands zorgpersoneel en de code dan ook besproken. Werkgeversorganisaties
zien de totstandkoming van de WHO,code als een belangrijke ontwikkeling. Zij
beraden zich momenteel hoe de code kan worden verbonden met bestaande
instrumenten (de zorgbrede governance code en het keurmerk voor
bemiddelingsbureaus van buitenlandse werknemers).
Antwoorden op kamervragen van de leden Van Gerven, Leijten en Irrgang aan de
ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Buitenlandse Zaken over
het werven van Indiaas personeel door het Refaja Ziekenhuis en het Sint Jans
Gasthuis. (2010Z10526)
1
Heeft u kennisgenomen van het bericht dat het Refaja ziekenhuis van plan is drie
Indiase verpleegkundigen te werven dan wel heeft geworven?
2
Heeft u kennisgenomen van het bericht dat het Sint Jans Gasthuis in Weert vier
ok,assistenten in India heeft geworven?
1, 2
Ja.
3
Handelen deze ziekenhuizen in overeenstemming met het kabinetsstandpunt, dat
werving van zorgpersoneel van buiten de Europese Unie (EU) sluitpost op het
arbeidsmarktbeleid moet zijn?
3
Uit navraag blijkt dat het Refaja ziekenhuis en het Sint Jans Gasthuis de afgelopen
jaren ok,assistenten hebben opgeleid en momenteel opleidingsinspanningen
leveren. Tevens hebben zowel het Sint Jans Gasthuis als het Refaja ziekenhuis
arbeidsvoorwaarden op uiteenlopende wijzen aantrekkelijker gemaakt. Daarnaast
hebben beide ziekenhuizen diverse wervingsactiviteiten binnen Nederland
ondernomen. Het Refaja ziekenhuis heeft ook getracht binnen Europa ok,
assistenten te werven. Pas toen bleek dat al deze activiteiten momenteel niet
voldoende soelaas opleverden, is besloten om gebruik te maken van de
kennismigrantenregeling om Indiase ok,assistenten te werven. Daarbij is volgens
beide ziekenhuizen overwogen wat de maatschappelijke gevolgen voor India
zouden kunnen zijn.
Het Refaja ziekenhuis en het Sint Jans Gasthuis handelden daarmee in lijn met de
kennismigrantenregeling. Deze verplicht niet tot rekrutering in EU,landen voordat
werknemers uit landen buiten de EU worden gerekruteerd. Ten aanzien van het
kabinetsstandpunt dat werving van zorgwerknemers uit landen buiten de EU een
sluitpost van het arbeidsmarktbeleid moet zijn, zie ik nog verbeteringsruimte wat
betreft het werven in EU,lidstaten. Ik zal samen met brancheorganisaties
bekijken welke opties voor het intensiveren van werving van zorgpersoneel in
andere EU,lidstaten mogelijk zijn.
4
Hoe staat het met de eerder toegezegde inspanning om de gedragscode van de
World Health Organisation aan te scherpen? Kan door middel van deze
gedragscode worden afgedwongen dat ziekenhuizen geen personeel werven in
landen buiten de EU die zelf met een tekort aan zorgpersoneel kampen? Zo ja,
waarom gebeurt dit niet?
4
Zie mijn antwoord op vraag 5 van de leden van Gerven, Leijten en Irrgang (allen
SP) over het werven van Indiase ok,assistenten door de Tergooiziekenhuizen (met
nummer 2010Z09461, ingezonden 16 juni 2010).
5
Wat vindt u van de opmerking van de directeur van het recruteringsbureau Care
Force, dat ziekenhuizen in Amsterdam en Groningen positieve ervaringen hebben
met Indiaas personeel? Heeft u deze ziekenhuizen laten weten dat dit in strijd is
met de gedragscode van de World Health Organisation? Zo nee, waarom niet?
5
Beide ziekenhuizen hebben destijds gehandeld in lijn met het kabinetsstandpunt
en, inmiddels, ook in overeenstemming met de WHO,code. De Indiase ok,
assistenten zijn op ethisch verantwoorde wijze geworven. Zij hebben een driejarig
contract, zodat de werving kan worden beschouwd als een vorm van circulaire
migratie. Hierbij kunnen de ervaring en expertise die de ok,assistenten hebben
opgedaan in Nederland ten goede komen aan de Indiase samenleving.
6
Hoe waardeert u de uitspraak van de Nederlands Vereniging van Ziekenhuizen
(NVZ), dat "het geen probleem is dat ziekenhuizen personeel in het buitenland
werven, zolang ze maar gekwalificeerd zijn"? Is de NVZ op de hoogte van het
eerder toegezegde overleg tussen veldpartijen om te voorkomen dat meer
ziekenhuizen zich genoodzaakt zien specialistische verpleegkundigen te werven in
ontwikkelingslanden buiten de EU?
6
De NVZ was betrokken bij het bestuurlijk overleg dat ik op 3 juni jongstleden met
sociale partners voerde over het arbeidsmarktbeleid in de zorg. Daarbij heeft ook
de NVZ aangegeven dat het van groot belang is dat buitenlandse zorgwerknemers
op ethisch verantwoorde wijze worden geworven. Tezamen met andere
werkgeversorganisaties bekijkt de NVZ momenteel hoe de code kan worden
gekoppeld aan bestaande instrumenten (de zorgbrede governance code en het
keurmerk voor bemiddelingsbureaus van buitenlandse werknemers). Om de goede
Nederlandse zorg te kunnen garanderen, beaam ik overigens het belang van
voldoende gekwalificeerd personeel.
7
Hoe staat het met het eerder toegezegde overleg tussen de veldpartijen om te
voorkomen dat meer ziekenhuizen zich genoodzaakt zien specialistische
verpleegkundigen te werven in ontwikkelingslanden buiten de EU? Heeft dit
overleg al plaatsgevonden? Is dit overleg succesvol te noemen, nu de afgelopen
maand al zeker drie ziekenhuizen hebben aangegeven personeel in India te gaan
werven of dit al gedaan te hebben?
7
Zie mijn antwoord op vraag 6 en 7 van de leden van Gerven, Leijten en Irrgang
(allen SP) over het werven van Indiase ok,assistenten door de
Tergooiziekenhuizen (met nummer 2010Z09461, ingezonden 16 juni 2010).
8
Bent u bereid, gezien het toenemend aantal ziekenhuizen dat Indiaas personeel
werft, hier tegen op te treden? Zo ja, hoe en zo nee, waarom niet? Bent u bereid,
gezien het toenemend aantal ziekenhuizen dat Indiaas personeel werft, hier tegen
op te treden? Zo ja, hoe en zo nee, waarom niet?
8
Zie mijn antwoord op vraag 8 van de leden van Gerven, Leijten en Irrgang (allen
SP) over het werven van Indiase ok,assistenten door de Tergooiziekenhuizen (met
nummer 2010Z09461, ingezonden 16 juni 2010).