UMC St Radboud
Jicht: signaal voor hartvaatziekten
06-09-2010
Jicht is een vaak voorkomende gewrichtsontsteking. Toch is er over de
aandoening opvallend weinig bekend en doen er, ook onder medici,
hardnekkige, onbewezen opvattingen over jicht de ronde. Huisarts Hein
Janssens uit Lobith zette zijn verbazing hierover om in een
proefschrift. Hij deed onder andere de medisch zeer relevante
ontdekking, dat jicht vaak samengaat met hoge bloeddruk en
hartvaatziekten. Verder ontwikkelde hij voor artsen een
jichtcalculator, waarmee ze snel kunnen vaststellen of een patiënt
jicht heeft. Tot slot vond hij in prednison een efficiënt pijnstillend
middel, dat voor een groot deel van de jichtpatiënten veiliger is dan
de gangbare middelen.
Kristallen van urinezuur
Jicht manifesteert zich als een plotselinge, extreme pijn in een
gewricht, heel vaak in een grote teen. De plaats van het aangedane
gewricht is meestal rood en gezwollen. De pijn is zo hevig, dat het
slachtoffer zich doorgaans acuut tot de huisarts wendt. Naar schatting
maakt één tot twee procent van de Westerse bevolking tenminste eenmaal
een aanval van jicht mee, mannen zeven tot negen maal vaker dan
vrouwen. Jicht is al beschreven ten tijde van de Griekse arts
Hippocrates. De oorzaak van de gewrichtsontsteking is geen bacterie of
virus, maar een opeenhoping van kristallen van urinezuur in de
gewrichtsvloeistof.
Jichtcalculator
Het bewijs dat iemand echt jicht heeft, is de aanwezigheid van
urinezuurkristallen in de gewrichtsvloeistof. Hiervoor is het
aanprikken van het pijnlijke gewricht nodig. Dit gebeurt alleen bij een
reumatoloog. Negentig procent van de jichtpatiënten wordt echter niet
door de reumatoloog, maar door de huisarts behandeld. Janssens ontdekte
dat huisartsen geneigd zijn om een artritis die zich uitsluitend
voordoet in één gewricht, te beschouwen als jicht, terwijl dit lang
niet altijd het geval is. Daarom heeft hij een speciale jichtcalculator
ontwikkeld. Met dit instrument, dat uit zeven items bestaat, kan elke
huisarts gemakkelijk vaststellen, hoe groot de kans is dat de patiënt
jicht heeft. De jichtcalculator is te vinden op de website van het UMC
St Radboud.
Korte prednisonkuur
Gangbare middelen die huisartsen voorschrijven om de pijn bij jicht te
bestrijden zijn de zogenoemde NSAID's, zoals ibuprofen en naproxen.
Deze hebben echter bijwerkingen, die gevaarlijk kunnen zijn voor
ouderen of voor mensen met een hartvaatziekte of nierziekte. Janssens
deed een gerandomiseerd geneesmiddelenonderzoek en ontdekte dat een
korte kuur met prednison even goed werkt tegen jichtpijn als naproxen.
Tegen een kortdurende prednisonkuur, maximaal vijf dagen, bestaan
nauwelijks medische bezwaren, terwijl deze behandeling veel beter
rekening houdt met de vaak belaste voorgeschiedenis van de, meestal
oudere, jichtpatiënt. Daarom beveelt Janssens prednison als
eerste-keusbehandeling aan.
Hoge bloeddruk en hartvaatziekten
Eén van de `fabels' over jicht is, dat jicht een bijwerking zou zijn
van plaspillen. Plaspillen worden voorgeschreven aan mensen met een
hoge bloeddruk of een hartvaatziekte. Janssens ontdekte dat niet de
plaspillen hier de boosdoener zijn, maar de relatie tussen jicht
enerzijds en hoge bloeddruk en hartvaatziekten anderzijds.
`Dit heeft twee belangrijke consequenties,' zegt Janssens. `Om te
beginnen moet iemand die plaspillen gebruikt en jicht heeft, vooral
niet stoppen met die medicatie. Plaspillen zijn erg belangrijk voor de
patiënten; ze hebben die nodig voor hun hoge bloeddruk of hartfalen. En
in de tweede plaats moeten huisartsen beseffen dat iemand die zich
meldt met jicht, grotere risico's heeft op hartvaatziekten. Het zou dus
goed zijn als huisartsen patiënten met jicht screenen op deze
risico's'.