Oh, behave! Gedragscodeprogrammaâs zijn succesvol bij juiste uitvoering
Er is geen aantoonbaar effect van Behave, een programma dat is bedoeld
om de sociale vaardigheden van scholieren te vergroten door hen
onderlinge afspraken te laten maken over gedrag. Dat zegt echter nog
niets over gedragscodeprogrammaâs in het algemeen, stellen onderzoekers
van het Platform Opleiding Onderwijs en Organisatie.
Onderzoek naar werking en effect
In opdracht van het Ministerie van Justitie onderzocht het Platform
Opleiding Onderwijs en Organisatie (PLATO) de werking en het effect van
Behave. De onderzoekers evalueerden het programma op 26 scholen. Over
een periode van 2,5 maand namen ze 3 keer een vragenlijst af onder
leerlingen, docenten en ondersteunend personeel. Ze interviewden ook de
directieleden van de betrokken scholen. De experimentele groep bestond
uit 80 klassen, de controlegroep uit 32.
Â
Over Behave
Behave is een programma voor leerlingen in de onderbouw van het
voortgezet onderwijs. Door middel van activerende werkvormen denken en
praten ze over a- en prosociaal gedrag en stellen ze samen een
gedragscode op voor hun klas of school. Dat moet ervoor zorgen dat ze
zich socialer gaan gedragen en hun sociale vaardigheden verder
ontwikkelen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat dit kan bijdragen aan
een veilig en prettig leerklimaat.
Â
Geen effect op gedrag
Uit de antwoorden van de leerlingen blijkt niet dat Behave effect had
op hun gedrag. De verhouding tussen gewenst en ongewenst sociaal gedrag
bleef gedurende het onderzoek ongewijzigd. Ook blijken ze niet meer of
minder bereid om in te grijpen als ze ongewenst gedrag signaleren.
Docenten en ondersteunend personeel constateren hetzelfde.
Leerlingen redelijk positief over klassen- en schoolklimaat
In de evaluatie is een eventuele bijdrage van Behave aan het school- of
klassenklimaat niet aangetoond. Hierbij moet worden opgemerkt dat
leerlingen daar bij de nulmeting al redelijk tot behoorlijk tevreden
over waren.
Gedragscodes onvoldoende uitgewerkt
In de uitvoering van Behave blijkt vooral weinig aandacht te zijn
besteed aan draagvlak voor de gedragscodes. Bovendien waren de regels
niet concreet genoeg en ontbraken afspraken gemaakt over de handhaving
ervan. Op het merendeel van de scholen kwam men na afloop van het
programma niet meer terug op de code (en de betekenis daarvan). Volgens
de onderzoekers is het onderhouden van een gedragscode juist essentieel
om effecten te bereiken.
Gedragscodeprogrammaâs kunnen effectief zijn
Dat in deze evaluatie geen effecten van Behave zijn aangetoond, zegt
volgens de onderzoekers niets over gedragscodeprogrammaâs in het
algemeen. Die kunnen wel degelijk effect hebben, mits juist toegepast.
Uit de onderzoeksresultaten komt namelijk ook naar voren dat Behave in
de praktijk te veel varianten kent en niet altijd wordt uitgevoerd
zoals bedoeld. De sturende rol van docenten moet sterker worden
aangezet. Tenslotte staat Behave te veel op zichzelf, waardoor een
schoolbreed draagvlak ontbreekt en is de looptijd te kort om
structurele resultaten te bereiken.
Hoe pak je het aan?
De onderzoekers van PLATO stellen dat het belangrijk is om op
onderstaande punten te letten bij de inzet van gedragscodeprogrammaâs:
* Verhoog de kwaliteit van de gedragscode
* Houd de code levend
* Baken varianten van het programma duidelijk af
* Professionaliseer docenten
* Creëer draagvlak voor de gedragscode
Universiteit Leiden