Ingezonden persbericht
Hooghalen, 5 augustus 2010
Foto-expositie Birma-Siam Spoorweg in kamp Westerbork
Van zaterdag 14 augustus tot maandag 27 september 2010 is in de Beeldentuin van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork de foto-expositie Sporen van het verleden; de Birma-Siam Spoorweg 65 jaar later te zien. Bij de opening van de expositie op vrijdag 13 augustus vertellen vier overlevenden van de Dodenspoorweg hun verhaal. Schrijver en historicus Geert Mak houdt een inleiding en documentair fotograaf Raoul Kramer presenteert zijn boek Lost Track. Op 15 augustus is het precies 65 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost-Azië.
De foto-expositie brengt enkele zichtbare sporen van de Birma-Siam Spoorweg in beeld. In de afgelopen decennia is er veel verdwenen of veranderd; wat overgebleven is, zal verdwijnen door de tand des tijds. Net als de mensen die eraan gewerkt hebben. Een stuk 'tastbare' geschiedenis verdwijnt langzaam maar zeker.
De expositie en het fotoboek Lost Track maken het spoortraject (weer) zichtbaar. Fotograaf Raoul Kramer heeft de gevonden sporen in het landschap vastgelegd. Het boek vormt een archief van deze belangrijke plekken die langzaam worden teruggenomen door de natuur. In het boek wordt elke gefotografeerde locatie in een historisch kader geplaatst door de bijbehorende historische feiten en gebeurtenissen erbij te vermelden. Of andersom: bij een historisch feit of een persoonlijk verhaal wordt de bijbehorende locatie zichtbaar gemaakt. Zo leeft het verleden voort in heden en toekomst.
Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork organiseert de expositie in samenwerking met de Stichting Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe Spoorweg (SHBSS). Aanleiding is het feit dat het dit jaar precies 65 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Japanse bezetting in Zuidoost-Azië.
Dodenspoorweg
Door de bouw van de Birma-Siam Spoorweg wilden de Japanse bezetters de spoorwegnetten in Birma en Thailand met elkaar verbinden. Het barre werk aan de Birma-Siam Spoorweg begon in juni 1942 en werd na 415 kilometer, 16 maanden later in oktober 1943 voltooid. Aan de aanleg hebben ongeveer 178.000 Aziatische dwangarbeiders en 61.811 geallieerde krijgsgevangenen gewerkt. Onder hen waren circa 18.000 Nederlandse krijgsgevangenen uit het voormalig Nederlands-Indië. Door uitputting, ziekte, ondervoeding en onmenselijke behandeling stierven in anderhalf jaar tijd in totaal meer dan 99.000 spoorwegwerkers, onder wie circa 2.800 Nederlanders.
Spoorwegveteranen
Tijdens de opening op 13 augustus 2010 worden vier overlevenden van de Dodenspoorweg geïnterviewd. De heren Geo Hakkenberg (drager van de Militaire Willemsorde) en Felix Jans overleefden de Slag op de Javazee. De heer Felix Bakker behoorde tot de jongste Nederlandse krijgsgevangenen aan de Birma-Siam Spoorweg. De heer Sip Fokkens is één van de weinige overlevenden van het tot zinken gebrachte Hell Ship Nichimei Maru op weg naar Birma.
Geert Mak
Historicus, schrijver en journalist Geert Mak vertelt tijdens de openingsbijeenkomst een persoonlijk verhaal over zijn vader, die zelf aan de Birma-Siam Spoorweg heeft gewerkt. Dominee Mak was legerpredikant - en dus ook krijgsgevangene - aan de Birma-kant van de spoorweg. Samen met zijn boezemvriend Pater Ezechiël Vergeest heeft hij heel veel gedaan aan stervensbegeleiding, ziekenzorg en geestelijke bijstand van krijgsgevangenen aan de spoorweg. Geert Mak heeft erover geschreven in zijn boek De eeuw van mijn vader.
Raoul Kramer
Documentair fotograaf Raoul Kramer (Nijmegen, 1978) heeft een grote belangstelling voor conflictgebieden en hoe onze maatschappij hiermee omgaat. Zijn fotoprojecten kenmerken zich door de conceptuele inslag waarin hij met de grenzen van het medium experimenteert in zijn zoektocht naar de waarheid. Hij hoorde als kind de verhalen van zijn grootvader die als krijgsgevangene aan de Birma-Siam Spoorweg heeft moeten werken. Op school werd er echter geen aandacht besteed aan de oorlog in Zuidoost-Azië. Met zijn expositie en boek wil hij als vertegenwoordiger van de derde generatie graag meer aandacht vestigen op dit onderwerp, dat zo'n grote invloed heeft gehad op zijn familie en die van vele anderen.
Tijdens zijn reizen naar Thailand en Myanmar (Birma) werd hij geconfronteerd met zijn familiegeschiedenis. Door de plekken te bezoeken kwam hij tot de conclusie dat de werkelijkheid veel harder en heftiger moet zijn geweest, dan hij zich thuis ooit had kunnen realiseren. Onder erbarmelijke omstandigheden moesten krijgsgevangenen en dwangarbeiders een bijna onmogelijke klus verrichten.
De spoorweg is mettertijd opgenomen in zijn omgeving. Veelal kreeg de natuur de overhand. Op enkele plaatsen is de spoorweg nog in gebruik. De gebeurtenissen zijn verhalen geworden en de mannen van de spoorweg worden oud en sterven. Terwijl de geschiedenis zich elders in de wereld herhaalt, heeft Raoul Kramer getracht de tijd even stil gezet.
Noot voor redacties
Ingezonden persbericht