Gepubliceerd op 10 augustus 2010
De beweeglijke Nederlandse kiezer: apathisch of betrokken?
Gepubliceerd op 10 augustus 2010
Tom van der Meer: 'Kiezers zijn beweeglijker dan vroeger, maar onder de
schijnbare instabiliteit gaat een behoorlijke mate van stabiliteit
schuil'
Het Nederlandse electoraat is zelden zó veranderlijk geweest als de
laatste tien jaar. Politicoloog dr. Tom van der Meer ontving een
NWO-subsidie om te onderzoeken wat daarvan de oorzaken zijn.
De Nederlandse verkiezingen behoren tot de meest volatiele van
West-Europa. Maar waarom? Volgens sommigen is de electorale
volatiliteit is een teken van afnemend vertrouwen in het politieke
proces, met als gevolg de ondermijning van de democratie. Maar de
zwevende kiezer kan ook juist een teken van emancipatie van de kiezer
zijn - mensen stemmen op een partij omdat die op dat moment het beste
bij hun opinies past. Voor beide constateringen valt iets te zeggen,
maar het is onduidelijk welke de waarheid het dichtst benadert. `Wat we
weten, is dat de Nederlandse kiezer beweeglijk is, maar dan wél binnen
de eigen politieke groep', vertelt Tom van der Meer. `Kiezers maken
geen ruk naar rechts terwijl ze eerst links stemden of andersom.
Kortom: onder de schijnbare instabiliteit gaat een behoorlijke mate van
stabiliteit schuil.'
Wie zijn die zwevende kiezers?
Feit blijft dat kiezers veel veranderlijker zijn in vergelijking met
tien jaar geleden; trouw aan één politieke partij is een zeldzaamheid
geworden. `Wat we vooral graag willen weten, is wie dan die zwevende
kiezers zijn, waarom ze van partij veranderen, hoe hun meningen
veranderen en waarom dat gebeurt. Kortom: wat zijn de oorzaken van
electorale volatiliteit? Helaas ontbraken goede paneldata, waarin
individuele kiezers aangeven waarom ze op bepaalde partijen stemmen,
hoe hun meningen veranderen en waarom dat gebeurt.'
De pijlen in bovenstaande afbeelding beschrijven kiezersbewegingen; de
eerste peiling vond plaats in februari 2006; de tweede in februari
2010. Dikkere pijlen representeren grotere kiezersbewegingen.
Empirische zwarte doos
In zijn zoektocht naar geschikte paneldata stuitte Van der Meer op de
gegevens van het 1Vandaag Opinie Panel, dat gegevens van tienduizenden
kiezers verzamelt vanaf november 2006 tot nu. Die bevat niet alleen
data over het stemgedrag van de kiezers, maar ook over hun
beweegredenen om op een bepaalde partij te stemmen. `Die dataset geeft
ons de gelegenheid om de empirische zwarte doos te openen en
bovenstaande vragen te beantwoorden.'
Het onderzoek, dat in september dit jaar van start gaat, duurt 1 jaar
en wordt uitgevoerd door dr. Tom van der Meer en prof. dr. Wouter van
der Brug. Zij worden geassisteerd door junior-onderzoeker Erika van
Elsas.
Auteur: Esther van Bochove, FMG Communicatie
Bron: FMG Communicatie
Universiteit van Amsterdam