Rijksdienst Cultureel Erfgoed
Bodemarchief Domplein Utrecht is archeologisch monument
Persbericht | 5 aug 2010 - 15:19
Het bodemarchief onder en rond het Domplein in Utrecht is aangewezen
als beschermd archeologisch monument. De locatie herbergt de resten van
een Romeinse legerplaats (castellum), van de (vroeg-)middeleeuwse
bisschoppelijke burcht met kerken en keizerlijke residentiegebouwen. De
overblijfselen getuigen van de militaire, religieuze en bestuurlijke
betekenis van Utrecht voor de Noordelijke Nederlanden van de Romeinse
tijd tot de middeleeuwen.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed wil deze archeologische
parels zo goed mogelijk voor het nageslacht bewaren. Met de aanwijzing
wordt historisch erfgoed beschermd dat voor een belangrijk deel
verstopt ligt onder het plaveisel van het Domplein en in de kelders en
onder vloeren van de daarlangs gelegen gebouwen. Bijzonder is dat op
een aantal plaatsen in de Domstad de ondergrondse restanten zichtbaar
zijn gemaakt, zoals delen van een Romeinse muur onder het gebouw van
het Utrechts Centrum voor de Kunsten en de werkplaats van het Nationaal
Museum Van Speelklok tot Pierement. Mogelijk worden er in de toekomst
op meer plaatsen delen van dit unieke monument toegankelijk.
Metersdik
Het is al decennia bekend dat in de bodem onder het Domplein
belangrijke archeologische resten aanwezig zijn. In de twintiger en
dertiger jaren van de vorige eeuw hebben er grote onderzoeken
plaatsgevonden, waarbij het Romeinse verleden van Utrecht is
vastgesteld. De historische gebouwen met ondergrondse resten hadden al
de status van rijksmonument. Met de aanwijzing als archeologisch
rijksmonument is het Domplein nu boven en onder de grond beschermd.
Voor de bewoners rond het plein verandert er overigens niets. Wel komt
de vergunningverlening bij bijvoorbeeld graafwerkzaamheden nu bij het
Rijk te liggen, eerder was dit de gemeente. De bewoners zijn positief
over de bijzondere status van hun woonomgeving. `De wetenschap dat er
onder het plaveisel van het Domplein en onder je eigen huis een
metersdik pakket ligt met overblijfselen van een Romeins legerkamp, een
bisschoppelijk of keizerlijk paleis maakt het ook wel een heel
bijzondere plek om te wonen', meent José Schreurs, consulent van de
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Romeins, katholiek, keizerlijk
De monumentale waarde van het gebied ligt in de opeenvolging van
belangwekkende functies. In de Romeinse tijd bevond zich er een
castellum (gebouwd in 47 na Chr.) dat onderdeel was van de Romeinse
verdedigingslinie (Limes) die van Katwijk dwars door ons land tot
Nijmegen liep.
Na het vertrek van de Romeinen kreeg het gebied de status van
missiecentrum, zeker na de overdracht in 695 aan Willibrord. Kort bij
elkaar verrezen er drie kerken, waarmee de bakermat van de katholieke
kerk in Nederland werd gelegd. In de nabijheid verscheen in 1040 ook
een keizerlijke palts, op initiatief van de toenmalige Duitse keizer
Henrik III. En vanaf de 13e eeuw werd de gotische Domkerk opgericht
waarvan de toren nog steeds het baken van de stad vormt.
Lichtmarkering
Hoewel de archeologische resten zich grotendeels onder de grond
bevinden, kan het publiek in het centrum van Utrecht op verschillende
plaatsen historische overblijfselen zien. Belangstellenden krijgen een
goed overzicht in De Schatkamer, het informatiecentrum dat deze zomer
is geopend in drie middeleeuwse kelders onder het gebouw van het
Utrechts Centrum voor de Kunsten aan het Domplein. Een lichtmarkering
in de bestrating van het Utrechtse stadscentrum geeft aan waar de muren
van het oude Romeinse castellum lagen.
Dit is een gezamenlijk persbericht van de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed en de Gemeente Utrecht.
Over de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is het kennisinstituut voor
archeologie, monumenten en cultuurlandschap. Deze kennis zet de
Rijksdienst in om met wetten en regels het erfgoed te beschermen en te
ontwikkelen. Nederland telt meer dan 52.000 monumenten die
rijksbeschermd zijn, waarvan 1500 archeologische monumenten.