Noordpoolijs smelt snel deze zomer
Zeeijs Zuidpool groeit tot grootste oppervlakte ooit gemeten in juli
2 augustus 2010 - In het Noordpoolgebied is momenteel iets meer zeeijs
dan in deze tijd van het jaar gemeten in recordjaar 2007. Het
ijsoppervlak is echter duidelijk minder dan in de jaren 2005, 2006,
2008 en 2009. Op de Zuidpool - waar het nu winter is - is het zeeijs
toegenomen. De oppervlakte van het zeeijs was vorige maand groter dan
ooit in een julimaand gemeten is sinds 1978.
Noordpoolijs op 1 augustus 2010 (Bron: National Snow and Ice Data
Center Boulder)
Noordpoolijs op 1 augustus 2010 (Bron: National Snow and Ice Data
Center Boulder)
De oorzaak van de verminderende ijsbedekking in het Noordpoolgebied is
onder meer het steeds dunner worden van het zeeijs door hogere
temperaturen. In de jaren 70 was het zeeijs gemiddeld nog 3 tot 4 meter
dik; dat is nu 1 tot 1,5 meter. Daarbij komt nog dat het dunnere ijs
veel sneller dan vroeger van de Beringstraat (tussen Alaska en VS) naar
de Framstraat (tussen Spitsbergen en Groenland) stroomt.
De weersituatie in het Noordpoolgebied wijkt dit jaar sterk af van
normaal. De afgelopen winter was het van Canada, Groenland tot
Spitsbergen erg zacht. In januari heeft het op Groenland gedooid,
terwijl West-Europa door hetzelfde weerpatroon juist een relatief koude
winter had. In mei, juni en de tweede helft van juli was er veel
zuidenwind in Oost-Siberië en Alaska die warme lucht aanvoerde. Een
hogedrukgebied boven het ijs heeft er bovendien voor gezorgd dat de
warmte aan de oppervlakte bleef hangen. Deze weersituaties hebben
waarschijnlijk ertoe geleid dat er dit jaar minder zeeijs is dan de
vorige twee jaar. Het zal van het verdere weer afhangen hoe het verder
gaat met het zeeijs deze nazomer.
Warme, vochtige lucht
Aan het eind van het smeltseizoen van recordjaar 2007 was gemiddeld 4.3
miljoen vierkante kilometer oceaan in het Noordpoolgebied bedekt met
ijs. Dat was 39 procent minder dan de gemiddelde bedekking in september
over de periode 1979-2000. Sinds 1979 wordt via satellieten de
ijsbedekking in de poolgebieden gemeten. Het minimum in 2007 lag ver
onder de afnemende trend die op basis van modelsimulaties verwacht
werd.
Arctic Sea Ice extent (Bron: National Snow and Ice Data Center Boulder)
Arctic Sea Ice extent (Bron: National Snow and Ice Data Center Boulder)
KNMI-onderzoek toont aan dat de oorzaak van de extreme ijssmelt in 2007
het gevolg is van een warme, vochtige luchttoevoer in het
Noordpoolgebied. Door de hoge luchtvochtigheid bleef de warmte van
ijs-en wateroppervlakte hangen (versterkt broeikaseffect) en straalde
terug waardoor het zeeijs sneller smolt. (zie Verder Lezen/link). Een
soortgelijk minimum in 2010 zou een aanwijzing kunnen zijn dat het
onverwachte recordjaar 2007 geen incident was maar onderdeel van een
sterker dan verwachte trend.
Het smelten van zeeijs heeft geen directe gevolgen voor de zeespiegel.
Drijvend zeeijs verplaatst net zoveel water als het eigen gewicht. Wel
kan het gevolgen hebben voor het klimaat in het Noordpoolgebied.
IJssmelt zal de temperatuurstijging in de atmosfeer van de Noordpool
versterken, wat kan bijdragen tot een verder afsmelten van de
Groenlandse ijskap. Door smeltend zeeijs komt er meer zoet water in de
Atlantische Oceaan en dat kan gevolgen hebben voor zeestromingen en hun
warmtetransport. Daarbij zijn flora en fauna in het Noordpoolgebied
afhankelijk van het zeeijs.
Zuidpool meer zeeijs
In tegenstelling tot de Noordpool breidt het zeeijs in het
zuidpoolgebied - waar het nu winter is - zich juist uit. De oppervlakte
van het zeeijs was in juni en juli zelfs groter dan in deze maanden
ooit gemeten sinds 1978. Het aangegroeide zeeijs op de Zuidpool is
echter minder dan de hoeveelheid gesmolten Noordpoolijs.
De toename van het zeeijs komt door het afkoelen van het
oppervlaktewater rond Antarctica de laatste 20 jaar in de
winterperiode. Voor deze plaatselijke afkoeling zijn er verschillende
verklaringen. Een mogelijkheid is dat het ozongat in het voorjaar een
sterkere westenwind rond het continent veroorzaakt, waardoor het er
kouder blijft. Een andere mogelijkheid is dat er zich meer ijs vormt in
het laagje zoet en koud water dat achterblijft als het ijs smelt dat
van Antarctica afkalft.
Uit satellietmetingen blijkt dat Antarctica de laatste jaren meer
landijs heeft verloren, zodat er ook meer smeltwater moet
Antarctic Sea Ice Extent (Bron: National Snow and Ice Data Center
Boulder)
Antarctic Sea Ice Extent (Bron: National Snow and Ice Data Center
Boulder)
zijn. Dit zoete water blijft bovenop het zoute oceaanwater drijven. In
de herfst en vroege winter (april tot juni) vriest het dan eerder
dicht. Nader onderzoek moet echter nog uitwijzen welke van de mogelijke
mechanismen in werkelijkheid het belangrijkste is.
Klimaatmodellen die voor het vorige IPCC rapport (2007) gebruikt
werden, simuleren sterke opwarming in het noordpoolgebied en vrijwel
geen opwarming in de zuidelijke oceaan. De bovengenoemde mechanismen
zijn echter in de meeste van die modellen nog niet gerepresenteerd.
---
Noordpoolijs op 7 juli 2010 gemeten met de scatterometer op MetOp-A
satelliet van EUMETSAT die ruwheid van het ijs meet en zo de dikte en
ouderdom kan worden bepaald. Illustratie: KNMI Zuidpoolijs op 7 juli
2010 gemeten door scaterrometer op MetOp-A satelliet. Illustratie: KNMI
Eerste uitgave: 08-07-10
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut