De Pont stichting, Tilburg
Ellert Haitjema
projectzaal
Haphazard
31 juli tm 19 september 2010
Van Ellert Haitjema (Menaldum, 1958) is in april 2010 het
kunstenaarsboek Haphazard gepubliceerd. Dit vormde de aanleiding om
deze zomer in de projectzaal een tentoonstelling te organiseren waarin
recente sculpturen en foto-interventies van deze kunstenaar worden
getoond in samenhang met het nieuw verschenen boek.
`Schoon als de toevallige ontmoeting op een snijtafel van een paraplu
en een naaimachine...' dichtte Isidore Ducasse in 1869. De
surrealisten verhieven deze zinsnede uit de Chants de Maldoror tot een
artistiek beginsel. Ook in het leven van alledag kan uit de
verrassende combinatie van voorwerpen en materialen pure poëzie
ontstaan. In het boek Haphazard zijn daarvan vele voorbeelden te
vinden: de balk boven de ingang van een huis, die fungeert als
geïmproviseerde berging voor een tandenborstel, een aan een wandelstok
bevestigde schoen als peddel, of een houten stoel zonder zitting,
waarvan het door roze japonstof omwonden frame aan een reddingsboei
doet denken.
Hoezeer de voorwerpen en situaties soms ook tot de verbeelding
spreken, iedere artistieke intentie is hun vreemd. Als deze
wonderlijke samenraapsels van materialen en vormen een esthetische
aantrekkingskracht uitoefenen, dan is dat het onbedoelde neveneffect
van een ingreep die praktisch nut beoogde.
Ellert Haitjema is gefascineerd door de inventiviteit waarmee mensen
zich redden als er weinig voorhanden is. Al jaren legt hij hun
tijdelijke onderkomens, provisorische reparaties en raadselachtige,
aan specifieke behoeftes aangepaste attributen vast met zijn camera.
Vaak is dat tijdens zijn reizen naar verre oorden, maar soms ook
gewoon bij hem om de hoek.
Aanvankelijk dienden de foto's voor eigen gebruik, als model en
inspiratiebron voor zijn sculpturen. In Haphazard combineert hij ze
met zijn eigen werk, in een dialoog vol beeldrijm en woordspelingen,
zonder hiërarchie of zelfs maar een aanduiding of het een werk van
hemzelf betreft, of een door hem gefotografeerd object. Dat
onderscheid wordt opgeheven in de foto-interventies, die behalve in
het boek, ook als zelfstandige werken op de tentoonstelling te zien
zijn. Voortgaand op visuele elementen die de foto's zelf aandragen,
onderwerpt Haitjema ze aan een aantal bewerkingen. Door foto's om te
vouwen, in het water te leggen of te bedekken met schijfjes glas maakt
hij er een driedimensionaal object van, dat hij vervolgens opnieuw
fotografeert. Het resultaat is een tweedimensionaal beeld, dat zich
door zijn inconsistenties te weer stelt tegen een achteloze manier van
kijken.
`Scherp kijken', `wild denken', het zijn kernbegrippen in de kunst van
Haitjema. Ook in zijn sculpturen volgt hij het spoor dat het
argeloos-creatieve gebruik van alledaagse voorwerpen hem wijst. Dat
doet hij onder meer door het gebruik van afgedankte materialen en een
voorkeur voor vormen die een onbepaalde functionaliteit suggereren.
Het oppervlak van zijn sculpturen draagt de sporen van gebruik en
hergebruik en vestigt de aandacht op hun subtiele materialiteit. Ze
hebben vaak iets fragiels en kwetsbaars, maar daarachter gaat, net als
bij zijn inspiratiebronnen, een onvermoede taaiheid schuil. In de
wandsculptuur Urban Roots (2008) meandert een vezelige streng tussen
een strak, op de wand aangebracht lijnenpatroon. De hoekige vorm van
de streng wekt een gevoel van vervreemding, die omslaat in
verwondering als je beseft dat het lange boomwortels zijn, die zich
ooit een weg hebben gebaand langs en om straatstenen heen.
Haitjema onderzoekt in zijn werk een vitale vormentaal, die niet
ontspruit aan esthetiek, maar wortelt in de drang tot voortbestaan en
daaraan zijn schoonheid ontleent.
voorpagina english home algemeen educatie collectie tentoonstellingen
auditorium publicaties pers e-mail
vulling vulling vulling