Radboud Universiteit Nijmegen
Dagboek formatie: Geheim!
Datum bericht: 28 juli 2010
Geheimer dan nu is een kabinetsformatie nooit geweest. Knap saai is
dat. Anne Bos, parlementair historica, hoopt maar dat de
onderhandelaars zelf ook een dagboek bijhouden, want op welke bronnen
moeten zij en haar collega's zich in de toekomst anders verlaten?
Kabinetsformatie en geheimhouding zijn onlosmakelijk met elkaar
verbonden. Geheimer dan nu kan het niet worden en is het nooit geweest:
Rutte (VVD), Wilders (PVV) en Verhagen (CDA) zijn in gesprek zonder
informateur Lubbers, zonder ambtelijke staf en zonder secondanten. Waar
de gesprekken plaatsvinden wordt, ook met het oog op de veiligheid van
Wilders, angstvallig stilgehouden. Terwijl deze week de geheimen van
het Pentagon op internet rondslingeren is blijkbaar nog niemand erin
geslaagd te achterhalen waar de drie fractieleiders zitten. De pers
blijft dus op afstand. Op welke bron historici zich later moeten
baseren? Hopelijk houden de drie een dagboek bij...
Dokter van Schaik
Ook in het verleden waren kabinetsformaties gehuld in geheimzinnigheid.
Zo gaat het verhaal dat informateur Van Schaik (KVP) in 1948 kantoor
hield in een Haags ziekenhuis. Hij hoopte zo de pers om de tuin te
leiden. De fractievoorzitters kwamen op afspraak langs en werden door
een dienstdoende zuster afgeleverd bij `dokter Van Schaik'. Een manier
van werken die door PvdA-secretaris Posthumus werd omschreven als die
van een `ouderwetse formateur': `glad als een aal, voortdurend
onvindbaar, met kleine slimmigheidjes zijn nieuwsgierige achtervolgers
op een dwaalspoor brengend' .
Formatie op straat
In de jaren zeventig werd de roep om openbaarheid steeds luider. Dat
leidde bij de formatie van wat het tweede kabinet-Den Uyl had moeten
worden tot een formatie `op straat'. Het liep uit op een gigantische
mislukking: alle ruzies tussen CDA en PvdA lekten uit, wat ertoe
bijdroeg dat uiteindelijk niet de PvdA maar de VVD plaatsnam in de
regeringsbanken. In 1982 deed informateur Scholten daarom de deuren van
de onderhandelingsruimte weer zorgvuldig dicht en die praktijk is door
zijn opvolgers gehandhaafd. Hoe Lubbers volgende week, als het formele
informatieproces weer op gang is, verder zal gaan weten we niet. Het
valt te hopen dat er af en toe een snipper nieuws wordt losgelaten: zo
geheim is wel saai.
Anne Bos is junioronderzoeker parlementaire geschiedenis. Ze werkt aan
een proefschrift over afgetreden bewindslieden. Samen met drie
collega's van het Centrum voor Parlementaire geschiedenis houdt zij een
dagboek over de kabinetsformatie bij.