Vrije Universiteit Amsterdam
Vrije Universiteit Amsterdam Meer perspectief
22 juli 2010
Gorilla's spelen ook tikkertje
Gorilla's spelen net als mensen tikkertje, zo ontdekte een internationaal team van wetenschappers, waaronder Edwin van Leeuwen van de afdeling Sociale en Organisatiepsychologie van de VU.
De onderzoekers bekeken hiervoor uren videomateriaal van 21 apen uit vijf Europese dierentuinen en beschreven hun bevindingen in het tijdschrift Biology Letters.
Net als kinderen, wisselen ook de gorilla's van rol: de tikker blijft niet altijd de tikker, maar is soms ook degene die achterna wordt gezeten. De tikker is degene die het voordeel heeft - en is zich daarvan terdege bewust. De onderzoekers keken vooral naar de reactie van de 'tikker': na het tikken rent deze weg en doet er alles aan om zijn voordeel te behouden.
Eerder werd al onderzoek gedaan naar de manier waarop apen reageren op ongelijkheid, maar dit was altijd in een laboratoriumsetting en gericht op degene met het nadeel. Het is voor het eerst dat ook naar reacties op ongelijkheid wordt gekeken bij apen in een niet geconstrueerde, maar natuurlijke setting. In combinatie met het laboratoriumonderzoek toont deze studie duidelijk aan dat de mens niet de enige soort is die zijn gedrag verandert in sociale situaties, afhankelijk van de voordelige of nadelige positie waarin hij zich bevindt.
Daarnaast ontdekten de wetenschappers dat gorilla's, net als mensen, 'speel-gezichten' tonen tijdens tikkertje. Een harde klap leidt bovendien sneller tot vluchtgedrag dan een zacht tikje. "De gorilla's probeerden vooral hun fysieke voordeel te behouden na een heftige tik, wat suggereert dat ze een genuanceerde inschatting maken van de reacties van groepsgenoten.", aldus Van Leeuwen, net terug uit Zambia, waar hij wederom mensapen bestudeerde.
Van Leeuwen: "Het is algemeen bekend dat kinderen veel leren van een rollenspel: ze leven zich in in verschillende situaties en perspectieven - en dit bereidt ze voor op de 'echte' wereld. Dit is ook zo bij gorilla's: door gedrag in een 'veilige' spelsituatie te vertonen en te kijken naar de reacties en gevolgen die dit gedrag oproept bij hun groepsgenoten, exploreren de apen verschillende sociale situaties, testen ze de grenzen, verfijnen ze hun communicatie en sociale gedragsvormen en leren ze hoe te handelen in 'echte' conflictsituaties."
Vrije Universiteit Amsterdam