ChristenUnie
Roel Kuiper: 'Christelijk-sociaal is aan onderhoudsbeurt toe'
zaterdag 17 juli 2010 12:14 De ChristenUnie gaat een periode van
evaluatie en heroverwegen tegemoet. In deze periode moet de partij
nadenken over de term 'Christelijk sociaal'. Dit bepleit ChristenUnie
senator Roel Kuiper in ondermeer het Nederlands Dagblad en op
Opunie.nl. Lees hier zijn volledige artikel.
Door: Prof. Dr. Roel Kuiper
Het was even slikken, de verkiezingsuitslag. De ChristenUnie leek op
winst te staan en als enige coalitiepartij te worden beloond voor
regeringsdeelname, maar leverde een zetel in. Veel commentatoren keken
wel even op van deze teleurstellende uitslag. Zo'n uitslag kent altijd
vele verklarende factoren. Wat vond de ChristenUnie van de grote
vraagstukken die momenteel spelen? Was de ChristenUnie duidelijk
genoeg? Welk beeld van zichzelf zet de partij eigenlijk neer? We gaan
een periode tegemoet van evaluatie en heroverweging.
Wat mij betreft gaat die heroverweging ook over het gebruik van de term
`christelijk-sociaal'. Sinds een aantal jaren presenteert de
ChristenUnie zich met deze leus. Ik begin er inmiddels ambivalente
gevoelens bij te krijgen en dat niet alleen vanwege de geringe
werfkracht of de wat ouderwetsig-ideologische klank. Het gaat me om de
politieke positionering die deze term met zich mee brengt. Begrijp me
goed: een christelijke partij heeft zich te ontfermen over sociale
kwesties. De moderne weduwe, wees en vreemdeling moeten in het centrum
staan van christelijke politiek. Maar de term `christelijk-sociaal'
heeft zo zijn beperkingen en ik zal uitleggen waarom.
In de eerste plaats duidt het christelijk-sociale op een bepaald domein
en kent het een beperkt register. Als een partij opereert onder de leus
`christelijk-sociaal' dan doet ze voorkomen alsof de sociale kwesties
de allerbelangrijkste zijn. Traditioneel gaat het om vraagstukken van
de arbeidsmarkt, inkomenspolitiek, de verhouding werkgever-werknemer en
de sociaal-economische ordening van de samenleving. De term bestrijkt
niet per definitie het veld van bijvoorbeeld het onderwijs, kwesties
van veiligheid, milieu, buitenlands beleid of de inrichting van het
openbaar bestuur. Door welbewust in te zetten op `christelijk-sociaal'
ontstaat een zekere beperking van je politieke profiel.
In de tweede plaats is de term `christelijk-sociaal' opgekomen in het
kader van een vroegere strijd voor sociale rechtvaardigheid.
Christelijk-sociaal beleid kwam op als belangrijk aspect van
christelijke politiek in tijden waarin de arbeider nog goeddeels
rechteloos was en de samenleving uit balans raakte door industriële
modernisering, massa-werkloosheid en verstedelijking. De invalshoek was
dat onrechtvaardigheden in de samenleving bestreden moesten worden. Dan
kon het gaan over armoede, een rechtvaardig loon of de bescherming van
de werknemer. Er zijn nog altijd sociale kwesties in onze tijd, maar ze
hebben wel een ander karakter. De brandende kwesties van honderd jaar
geleden zijn niet de brandende kwesties van nu. Wie nu
`christelijk-sociaal' zegt, kan gemakkelijk in het kamp komen van hen
die de opgebouwde rechten van de werknemer in het kader van de
welvarende verzorgingsstaat verdedigen. De met arbeid en inkomen
verbonden sociale kwesties liggen heel ergens anders. Die liggen bij de
noodzakelijke flexibilisering van de arbeidsmarkt, bij boeren die
zuchten onder regelgeving, bij mensen die zorg nodig hebben maar deze
niet meer kunnen betalen. Het gaat ook om schooluitval, jongeren die
niet voorbereid zijn op een zelfverantwoordelijk bestaan in onze
samenleving, de grote hoeveelheid jonggehandicapten. Denken mensen van
vandaag daar ook aan als ze de term `christelijk-sociaal' horen?
In de derde plaats: er moet dus steeds een moderne draai aan de term
`christelijk-sociaal' worden gegeven, wil deze voluit slaan op de
opgaven van onze tijd. De ChristenUnie moet de term steeds voorzien van
nieuwe betekenissen, bijvoorbeeld door het gezinsbeleid eraan te
verbinden, of situaties van zorggebruikers, of de noodzaak van
hervormingen op de woningmarkt, of het opkomen voor een voldoende
budget voor ontwikkelingssamenwerking. Dat heeft iets ingewikkelds,
want deze politieke kwesties kunnen ook zonder de term
`christelijk-sociaal' benoemd worden. Werkt de term dus eigenlijk wel?
Waar appelleert hij aan?
In de vierde plaats kan de term `christelijk-sociaal' en het inmiddels
gevestigde gebruik ervan ook sociale kwesties versluieren. Er zijn
sociale kwesties die niet met de arbeidsmarkt, maar met immigratie en
integratie verbonden zijn. Hoe sociaal is het om mensen te laten
overkomen uit niet-westerse landen die onvoldoende opleiding hebben om
te kunnen slagen in onze samenleving? Hoe nodig is het, juist met het
oog op het sociale karakter van wijken en buurten, hard in te grijpen
om de veiligheid van mensen te herstellen. Deze vraagstukken maken
duidelijk dat het niet om het sociale zondermeer gaat, maar om het
bevorderen van maatschappelijke harmonie, veiligheid, de verhoudingen
tussen bevolkingsgroepen. Wie zonder verdere toelichting zegt dat
`christelijk-sociale kwesties' de agenda van ons land bepalen, wekt de
indruk het te willen hebben over andere dingen en kan zomaar naast de
hoofdstroom van het debat staan.
Ik bepleit een terughoudender gebruik van de term
`christelijk-sociaal', geen afschaffing. Een prudenter gebruik, niet
als centraal begrip, maar als een van de betekenissen van christelijke
politiek. Laten we veel nadrukkelijker duidelijk maken dat christelijke
politiek strijdt tegen onrechtvaardige verhoudingen en situaties, waar
dan ook en in welke gedaante dan ook, met het oog op maatschappelijke
vrede en de bedoelingen die God met mens en wereld heeft.
Wanneer mensen `googelen' op de ChristenUnie krijgen zij als eerste de
aanduiding ` christelijk-sociale partij' op hun scherm. Het lijkt mij
wenselijk hier voortaan te lezen dat de ChristenUnie een `christelijke
partij' is die gaat voor een rechtvaardige samenleving. Punt.
Roel Kuiper is lid van de Eerste Kamer voor de ChristenUnie.
Een kortere versie van dit artikel verscheen in het Nederlands Dagblad
van 9 juli 2010 en op opunie.nl. Meediscussieren? Ga dan naar de
website van opunie en laat uw reactie achter.
Eerste Kamer
In de media
Roel Kuiper