Humanistisch Verbond bepleit alternatieven voor vreemdelingendetentie
PERSBERICHT, Amsterdam, 12 juli 2010
Op 6 juli is een brief gepubliceerd van Minister van Justitie Hisch
Ballin aan de Tweede Kamer over de uitkomsten van een heroriëntatie
door de vaste kamercommissie van Justitie op hoe de
vreemdelingenbewaring in Nederland wordt uitgevoerd. Een aantal
voorgestelde en soms al geïmplementeerde verbeteringen in bijvoorbeeld
dagprogramma, zorg en hulp moeten recht doen aan het feit dat
vreemdelingen die worden vastgehouden om te worden uitgezet geen
criminelen zijn en geen straf uitzitten en een hard strafregime daarom
ongepast is.
Deze heroriëntatie is een reactie op felle kritiek in 2008 van o.a. de
European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or
Degrading Treatment or Punishment (CPT), de Raad voor
Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ), en Amnesty
International op de slechte en mensonwaardige omstandigheden waaronder
de Nederlandse overheid vreemdelingen in afwachting van mogelijke
uitzetting vasthoudt.
Vreemdelingendetentie is een bestuursrechtelijk maatregel om mensen
beschikbaar te houden voor uitzetting. Het gaat hier niet om criminelen
en de detentie is niet bedoeld als straf. Maar in de praktijk is het
gevangenisregime waaronder deze mensen opgesloten zitten vaak harder
dan voor criminelen die hun straf uitzitten. Ook het Humanistisch
Verbond heeft hiertegen herhaaldelijk geageerd en ervoor gepleit
alternatieve vormen van vasthouding te zoeken naast deze
vreemdelingenbewaring. En waar deze noodzakelijk is als ultimum
remedium het regime verregaand te humaniseren.
Het Humanistisch Verbond is verheugd dat het kabinet de klachten nu
serieus neemt en in de vreemdelingenbewaring recht wil doen aan het
feit dat de mensen die hier worden opgesloten geen straf uitzitten. Zo
juicht het de maatregelen toe die betreffende mensen in deze
stressvolle situatie meer bewegingsvrijheid en ontspanning bieden. Ook
stemt het van harte in met de voornemens mensen de gelegenheid te
bieden zich voor te bereiden op vertrek door verruiming van bezoekuren,
(beperkte) internettoegang en meer gelegenheid tot telefoneren. Dat is
ook voor mensen die niet uitzetbaar blijken (meer dan 50%) belangrijk
om hun netwerk te onderhouden. Gelukkig wordt nu ook gepoogd de
juridische hulp waar mensen recht op hebben beter te organiseren en
wordt de beperkte medische zorg iets verbeterd.
Het Verbond juicht de voornemens tot humanisering van de
vreemdelingenbewaring toe en pleit voor snelle en ruime invoering ervan
op alle lokaties. Humanistisch geestelijk verzorgers die werkzaam zijn
in de vreemdelingenbewaring melden wel iets te merken van het nieuwe
beleid maar ook dat de implementatie daarvan vooralsnog te beperkt is.
Korte duur soms lang
Vreemdelingenbewaring is gericht op het ter beschikking houden voor
uitzetting en daarom in principe van korte duur (drie tot zes maanden).
Daarom worden geen onderwijs en arbeid aangeboden en beperkte medische
en bijv. tandheelkundige zorg. De praktijk leert echter dat mensen vaak
veel langer vastzitten en onuitzetbaren vaak herhaaldelijk waarbij de
totale duur van de detentie aanzienlijk langer kan worden, tot meerdere
jaren. Dat is een onaanvaardbare situatie, maar zolang deze bestaat
reden toch een aanbod te doen voor bijv. zinvolle dagbesteding en
intensievere medische zorg aan de groep mensen voor wie het argument
van de korte detentieduur niet geldt.
Onuitzetbaren
Het probleem van onuitzetbaren blijft in deze heroriëntatie onopgelost.
In de huidige praktijk worden mensen die onuitzetbaar zijn geklinkerd
(op straat gezet), en vaak op een later tijdstip opnieuw opgepakt en
vastgezet. Deze cirkel kan zich eindeloos herhalen. Het Verbond meent
dat de zin- en uitzichtloosheid van zon draaideur toestand inhumaan
is. Het pleit ervoor dit schrijnende probleem niet langer te ontkennen
maar, internationaal, naar een oplossing te zoeken.
Alternatieven
Zelfs bij volledige invoering van alle maatregelen blijft het Verbond
ervoor pleiten alternatieven te onderzoeken. Voor de meeste
vreemdelingen is detentie niet nodig en ongewenst. Nederland sluit in
vergelijking met het buitenland uitzonderlijk veel illegalen op. Het
Verbond is verheugd dat het kabinet nu opnieuw het uitgangspunt
huldigt dat vreemdelingen alleen mogen worden vastgezet als uiterste
middel en dat na individuele toetsing moet worden onderzocht of
volstaan kan worden met een lichter middel. ( Het kabinet onderschrijft
het uitgangspunt dat bewaring uitsluitend als ultimum remedium moet
worden gebruikt. Bij de inbewaringstelling moet sprake zijn van een
individuele toets. Daarbij dient ook onderzocht te worden of gebruik
gemaakt kan worden van een lichter middel.). Welke lichtere middelen
bedoeld worden is in de brief niet nader uitgewerkt. Het Verbond pleit
er voor met spoed een procedure voor deze individuele toetsing te
ontwikkelen en de genoemde lichtere middelen uit te werken en breed te
gaan inzetten. Dat is pas een fundamentele stap in de humanisering van
het vreemdelingen uitzetbeleid.
Humanistisch Verbond