Provincie Antwerpen
Spelen met respect voor de harkwesp (Geel-Bel)
Met een beetje aandacht kunnen zowel de zeldzame harkwesp als de spelende kinderen op de Kapucienenberg en de Volmolen genieten van de natuur
De harkwesp, een vredelievend diertje dat leeft op zandige duinen, komt in België nog maar op 2 locaties voor. Eén daarvan is de stuifduin van de Kapucienenberg te Geel-Bel, eigendom van vzw Kempens Landschap. Aangezien het een belangrijke doelstelling van de vereniging is om al haar domeinen open te stellen voor publiek, zijn spelende kinderen altijd welkom op de duinen. Maar er dient tijdens het spelen wel rekening gehouden te worden met de zeldzame bewoner van dit gebied.
Geen stekende lastpak maar een goedaardige loebas
Bij het woord 'wesp' denken we dikwijls aan de lastpak die in de zomer rond ons blikje frisdrank cirkelt of ons koppig blijft achtervolgen als we het op een lopen zetten. Nochtans zijn er verschillende soorten wespen die niet allemaal hetzelfde temperament hebben. Er zijn immers ook zacht zoemende en vredelievende soorten bij, zoals de harkwesp.
De harkwesp is één van de grootste inlandse wespen van België. De lengte van 2.5 cm en de opvallende groengele tekening op het achterlijf zorgen ervoor dat je deze reus al van ver kan herkennen. Wanneer je het beestje dan van dichterbij bestudeert, valt meteen op dat de voorpoten bezet zijn met een reeks lange doorns, waaraan de harkwesp zijn naam dankt. Door met deze zogenaamde tarskammen in het losse zand te woelen, harkt ze immers als het ware een nestholletje uit. Daarbij kan in korte tijd een enorme hoeveelheid zand verplaatst worden, en ontstaat een schuin gangetje dat 10 tot 20cm diep kan zijn. Geen wapens dus die voorpoten, maar zeer nuttig gereedschap!
Zeldzame maar trouwe duinbewoner
Harkwespen verdragen niet teveel begroeiing rond hun kolonie en hebben grote oppervlakten kaal zand nodig. Ze komen dan ook voor op duinen en in stuifzandgebieden. Jammer genoeg is het aantal van deze gebieden in Vlaanderen gedurende de voorbije eeuw sterk afgenomen, waardoor ook de harkwesp erg zeldzaam is geworden. Bovendien vertonen de diertjes een buitengewone sterke trouw aan hun nestplaats, waardoor ze niet gemakkelijk van nestplaats wijzigen indien er zich tijdens het vliegseizoen, wanneer ze hun nestplaatsen bouwen, een te grote mate van verstoring voordoet. En welke duin wordt nu in de zomermaanden niet als recreatieplek of speelplaats door kinderen gebruikt?
Actieplan voor de nestplaatsen Kapucienenberg en Volmolen te Geel-Bel
Door al deze factoren komt de harkwesp in België nog maar op 2 plaatsen voor, namelijk de Panne aan de kust en Geel-Bel in de Kempen. In dit gehuchtje nest de soort nog in het gebied van de Volmolen en op de Kapucienenberg, die eigendom is van vzw Kempens Landschap. Het behouden van de populaties in de stuifduingebieden is voor vzw Kempens Landschap dan ook van groot belang, net als voor de andere partners in het project te Geel-Bel (het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, de bosgroep Zuiderkempen, de Vlaamse Landmaatschappij, Stad Geel, Natuurpunt, een privé-eigenaar en enkele vrijwilligers).
De handen werden daarom in elkaar geslagen. Vanuit het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete werd er een actieplan opgesteld om de instandhouding van de soort te garanderen en te bewaken. In 2010 zal daarbij vooral werk gemaakt worden van het informeren en mobiliseren van spelende kinderen en wandelaars op de duinen te Geel-Bel. De Kapucienenberg en de Volmolen zijn immers vrij toegankelijk voor zachte recreanten en aangeduid als speelzone. Spelen mag en moet er dus. Het zou evenwel jammer zijn indien de laatste populaties harkwespen in de Kempen moeten verdwijnen door een te hoge recreatiedruk tijdens het voortplantingsseizoen. Het kost kinderen en recreanten immers maar een kleine inspanning om rekening te houden met deze fascinerende diertjes en de soort zo in stand te houden.
Hoe moeten we dan spelen op de Kapucienenberg en de Volmolen?
Vanaf deze zomer zullen de gebieden waar de harkwespen rondvliegen en hun nesten hebben, gemarkeerd worden met paaltjes waarop een afbeelding van het diertje wordt aangebracht. Merkt u deze paaltjes op, blijf dan wat uit de buurt en gun de diertjes de nodige rust. Betreding van de omgeving van het nest zal immers nadelig werken. Ziet (of beter hoort) u elders nog een harkwesp rondvliegen of vindt u nog een nestgangetje, geef ze dan ook daar de nodige ruimte. De paaltjes worden steeds na het voortplantingseizoen weer
verwijderd.
Harkwespen steken vrijwel nooit. Met rust gelaten, kunnen dus zowel mens als harkwesp genieten van onze zo kenmerkende Kempense landduinen.
Met steun van provincie Antwerpen