Zeer warme lucht in Nederland
2 juli 2010 - Vandaag stijgt de temperatuur in het binnenland op veel
plaatsen tot 35 graden, en lokaal tot 36 of 37 graden. Ook op zaterdag
krijgt het oosten en zuidoosten nog te maken met temperaturen boven de
30 graden. Daarna koelt het geleidelijk af tot meer zomerse waarden van
rond 25 graden.
Gisteren werd bij veel zon in het zuiden van het land al de tropische
grens van 30 graden gehaald, in het zuidoosten werd het maximaal 32
graden. Vandaag komt de temperatuur in bijna heel Nederland boven de 30
graden uit, in het midden, oosten en zuiden wordt het lokaal zelfs
35-37 graden. Door de hitte ontstaat er boven Nederland vanmiddag een
apart lagedrukgebiedje, dat ook wel een hittelaagje wordt genoemd.
Feitelijk stijgt hier lucht op en ontstaat er onderin een luchttekort.
Dit tekort moet vanuit de naastliggende gebieden worden aangevuld. Dit
triggert in de kustprovincies het inzuigen van lucht vanaf de Noordzee.
Op de stranden koelt het daardoor af tot 25-27 graden terwijl het
verder landinwaarts zo'n 8 tot 10 graden warmer zal zijn.
Op de weerkaart voor vanmiddag zien we een lagedrukgebied ten zuiden
van IJsland enerzijds en een hogedrukgebied boven het noorden van Polen
anderzijds. Tussen genoemde druksystemen staat een zuidelijke stroming
waarmee de zeer warme lucht vanuit Frankrijk kan binnen stromen.
Hoe groot het hittegebied is kunnen we zien op de ECMWF-berekening voor
vanmiddag 17 uur lokale tijd. We zien daarop het gebied met grootste
warmteproductie lopen van Spanje via Frankrijk en ons land naar
Noord-Duitsland.
Vanavond en vannacht wordt de relatieve luchtvochtigheid groter
waardoor het klammer gaat aanvoelen. Op veel plaatsen in het land komt
de minimumtemperatuur niet onder de 20 graden en in de steden niet
onder de 22 graden. Ook zaterdag verloopt in de oostelijke helft van
het land nog bijzonder warm. Doordat er nog wat meer vocht in de
atmosfeer komt voelt het benauwder aan dan vandaag.
In de loop van de dag komt een koufront vanuit het westen naderbij. De
echt koelere lucht bevindt zich achter dit front. Echter het
binnendringen van deze koelere lucht zorgt ervoor dat de warme lucht
boven ons land als het ware wordt opgeschept. Lucht stijgt dan
gedwongen op, koelt af en condenseert waarbij er enkele
onweerscomplexen kunnen ontstaan.
Op de ECMWF-berekening hiernaast zien we dat er zaterdagmiddag in een
langgerekte strook vanuit Frankrijk regen- en onweersbuien worden
verwacht. Waarschijnlijk zullen deze vooral in de avond Nederland aan
doen.
Zondag wordt de hitte naar het oosten verdreven maar blijven de
temperaturen met waarden rond de 25 graden wel op een zomers niveau.
Hoe bijzonder zijn eigenlijk temperaturen van boven de 30 graden in
Nederland?
De figuur hieronder toont de bandbreedte waarbinnen globaal de hoogst
mogelijke maximum- en minimumtemperaturen in De Bilt liggen (gebaseerd
op metingen over het tijdvak 1901-2007).
Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat temperaturen van 30 °C of hoger
("tropische dagen") kunnen optreden van mei tot half september. Van
juni tot en met september daalt de temperatuur soms niet verder dan 18
°C. De hoogste temperaturen worden in ons land vrijwel altijd ver in
het binnenland geregistreerd. Het relatief koele zeewater heeft een
temperende invloed op de temperatuur in de kustregio's. Zo varieert het
langjarig gemiddelde van het aantal tropische dagen van nul op de
Wadden tot zes plaatselijk in het zuidoosten van het land. In sommige
jaren wordt er geen enkele tropische dag geregistreerd, terwijl in
andere jaren er een aantal voorkomen. Zo werden in 1947 in De Bilt
achttien tropische dagen genoteerd. Maastricht telden er dat jaar zelfs
27.
De hoogste temperatuur ooit in ons land gemeten is 38,6°C. Dat was op
23 augustus 1944 in Warnsveld, in de Gelderse gemeente Zutphen.
Temperaturen van meer dan 35 graden zijn het laatst gemeten op 20
augustus 2009 en daarvoor op 19 juli 2006. Hoe zeldzaam deze
temperaturen zijn blijkt wel uit het feit dat in het zuiden van Limburg
in de afgelopen ruim honderd jaar op slechts vier dagen 37 graden of
meer is gemeten. Kijken we wat noordelijker in Nederland dat zien we
dat op de Vliegbasis Twenthe het sinds het begin van de metingen in
1951 zes keer warmer is geworden dan 35 graden, dus gemiddeld eens per
tien jaar.
We gaan waarschijnlijk ditmaal geen hittegolf halen in Nederland. Er is
officieel sprake van een hittegolf als de maximumtemperatuur in De Bilt
gedurende tenminste vijf dagen elke dag 25 graden of hoger is (zomerse
dagen) en in dat tijdvak bovendien op zeker drie dagen minstens 30
graden is bereikt (tropische dagen). Een hittegolf is dus een serie van
minstens vijf zomerse dagen, waarvan er zeker drie tropisch zijn.
Ondanks het feit dat we vandaag en morgen zeer warm weer hebben halen
we dus niet die 3 tropische dagen op een rij in De Bilt.
Eerste uitgave: 02-07-10
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut