Amsterdam, 1 juni 2010
Medicinale werking van honing ontrafeld
Waarom heeft honing een ontsmettende werking? Onderzoekers van de afdeling Medische Microbiologie van het AMC hebben voor het eerst de antibacteriële werking van het zoete broodbeleg ontrafeld. Een ontwikkeling voor nieuwe antibiotica die op de huid kunnen worden gesmeerd, is hiermee in gang gezet. De resultaten staan in het juninummer van het AMC Magazine, het maandelijkse tijdschrift van het Academisch Medisch Centrum, dat vandaag verschijnt. Microbioloog Paul Kwakman hoopt 1 juli op het honingonderzoek te promoveren.
Dat honing de eigenschap heeft om bacteriën te doden, was al eeuwenlang bekend. Het middel wordt sinds jaar en dag gebruikt. `De volkswijsheid klopt', zegt Kwakman. `Alleen was niet helemaal duidelijk waarom honing die eigenschap heeft.'
De hoge suikerconcentratie in honing (ongeveer 80 procent) speelt een rol. Sommige bacteriesoorten kunnen daar niet tegen. Daarnaast breekt een enzym in honing suiker af, waarbij een beetje waterstofperoxide ontstaat. Niet schadelijk voor de huid, maar genoeg om sommige bacteriën te doden. Maar zelfs als de honing wordt gemengd met een stof die de vorming van waterstofperoxide blokkeert, heeft hij nog een sterke antibacteriële werking.
Voor zijn onderzoek heeft Kwakman honing gescheiden, onder andere op de grootte van de deeltjes in de honing en de lading van de deeltjes. Steeds keek hij welk fractie van de honing actief was. Na veel monnikenwerk vond de onderzoeker een klein eiwit waaraan de resterende antimicrobiële werking kon worden toegeschreven. Bijen gebruiken dit eiwit in hun eigen afweersysteem.
Het onderzoek is een belangrijke stap naar de ontrafeling van de helende eigenschap van honing. Elke soort is anders, bijen verzamelen nectar van verschillende bloemen. Van elke honingsoort moet dan ook afzonderlijk worden vastgesteld welke stoffen verantwoordelijkheid zijn voor de antimicrobiële werking.
Voor zijn onderzoek heeft Kwakman honing uit Wageningen gebruikt die in kassen onder gecontroleerde omstandigheden wordt geproduceerd. Uit welke bloemen de nectar voor de honing is gehaald, is het geheim van de leverancier.
De hoop is dat uit honing stoffen kunnen worden gewonnen die bruikbaar zijn als antibioticum. Meer en meer bacteriën zijn resistent geworden tegen de bestaande antibiotica. De mogelijkheden van het gebruik van complete honing zijn beperkt tot toepassing op de huid. Kwakman: 'De werkzame eiwitten in honing worden in het lichaam snel afgebroken, dus honing eten om van een infectie af te komen, werkt niet.'
Op de huid smeren kan wel. Kwakman doet onderzoek bij patiënten op de Intensive Care waar mensen vaak katheters hebben, waarvoor ze moeten worden geprikt. Dat verhoogt de kans op infectie. Een deel van de patiënten krijgt een standaardbehandeling, anderen een likje honing rond de katheter. De resultaten van dit onderzoek zullen vermoedelijk het komend najaar beschikbaar zijn.
Noot voor de redactie (
Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam