COPD is géén blokkerende aandoening
30/06/2010 13:33
Maxima Medisch Centrum
Mensen met de longaandoening COPD hoeven niet per definitie invalide te worden. Met een op maat gesneden revalidatieprogramma en aanpassing van de leefstijl verbetert de kwaliteit van leven van een COPD-patiënt aanzienlijk. Bovendien is gebleken dat deze aanpak niet alleen effectief is, maar ook kosteneffectief. Dit wil zeggen: veel effect voor een beperkte investering. Bij COPD-patiënten met een afgenomen spiermassa worden de programmakosten zelfs helemaal 'terugverdiend', omdat de patiënten veel minder vaak in het ziekenhuis worden opgenomen.
Dit blijkt uit de Intercom-trial, een wetenschappelijk onderzoek (gesubsidieerd door onder meer het Nederlands Astma Fonds) dat is uitgevoerd door Carel van Wetering van Màxima Medisch Centrum in Eindhoven/Veldhoven. Hij hoopt donderdag 8 juli op dit onderzoek te promoveren aan de Universiteit Maastricht.
Van Wetering volgde twee jaar lang tweehonderd COPD-patiënten. De helft kreeg de gangbare medische zorg aangeboden. De andere helft kreeg in hun woonplaats een intensief revalidatieprogramma dat vier maanden duurde. Deze groep kreeg fysiotherapie en ondersteuning bij het stoppen met roken (een belangrijke oorzaak van COPD). Ook kreeg deze groep advies en begeleiding bij de voedingkeuze. Bij een deel van de COPD-patiënten is de stofwisseling ontregeld waardoor ze ondervoed raken. De longverpleegkundige leerde de patiënten hoe zelf de klachten aan te pakken. De kracht van het onderzochte programma zit vooral in de combinatie van deze elementen én in de onderhoudsbehandeling van twintig maanden die na vier maanden werd aangeboden.
"Vroeger dacht men al gauw: ik heb een longaandoening en daardoor kan ik niets. Maar dat is dus niet zo", onderstreept prof. dr. Annemie Schols, hoogleraar Voeding en Metabolisme bij chronische ziekten van de Universiteit Maastricht en projectleider van het onderzoek. "De longfunctie kan dan wel minder zijn, maar als de lichamelijke conditie op peil blijft dan valt daar heel goed mee te leven." Het verschil met de reguliere behandeling zit vooral in de multidisciplinaire aanpak (longverpleegkundige, fysiotherapeut en diëtiste werken nauw samen), in het feit dat de revalidatie dicht bij huis plaatsvindt en in het onderhoudsprogramma om te voorkomen dat de patiënt een terugval kent.
Succesvolle aanpak
Medicijnen hebben bij COPD-patiënten relatief weinig effect. Eerder wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat patiënten met een ernstige vorm van COPD veel baat hebben bij een revalidatieprogramma. Maar of de veel grotere groep patiënten met een minder ernstige vorm van COPD óók baat heeft bij zo'n programma, was tot voor kort onduidelijk.
In het onderzoek van Carel van Wetering zijn patiënten met matig ernstige COPD-klachten vier maanden intensief begeleid. Hierbij merkten patiënten ook hoe zij met dagelijks een half uur wandelen en fietsen hun kortademigheid konden terugdringen. Na de eerste vier intensieve maanden werden de patiënten gedurende twintig maanden nog af en toe geholpen om het
behaalde resultaat vast te houden. De resultaten van de nieuwe aanpak werden vergeleken met die van de gebruikelijke zorg. Zowel na 4 als na 24 maanden verminderde de kortademigheid en werd het inspanningsvermogen groter. Bij de groep die de reguliere behandeling kreeg, verslechterde het inspanningsvermogen juist. De kwaliteit van leven verbeterde significant ten opzichte van de controlegroep. Patiënten zijn buitengewoon enthousiast over de nieuwe aanpak als ze resultaat zien. "Ik zeg altijd tegen de COPD-patiënten in mijn praktijk: je komt hier niet voor de lol, maar als je voelt dat je verbetert, krijg je wel plezier in deze aanpak. En dat blijkt ook", aldus Van Wetering.
Kostenplaatje
De economische evaluatie is uitgevoerd door het institute for Medical Technology Assessment van het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam onder supervisie van Dr. Maureen Rutten-van Mölken. Uit dit gedeelte van onderzoek blijkt, dat de nieuwe aanpak kosteneffectief is, oftewel veel gezondheidswinst oplevert tegen beperkte kosten. De programmakosten (1520 euro per patiënt) zijn veel lager dan de kosten van medicijnen (3352 euro per patiënt). Bij de patiënten met een te lage spiermassa werden alle kosten 'terugverdiend', doordat deze patiënten veel minder vaak in het ziekenhuis werden opgenomen. De behandeling van mensen met COPD kost de Nederlandse gezondheidszorg meer dan 300 miljoen euro per jaar. Omdat meer mensen COPD ontwikkelen, zijn deze kosten in 2025 naar verwachting meer dan verdubbeld.