Nieuws
20 juni 2010
'Slimmer werken is meer dan bier verkopen met oranje jurkjes'
Deze uitspraak deed minister Donner op het 4 jaarlijkse congres van CNV
Dienstenbond dat op 17 juni plaats vond in Noordwijkerhout en dat als
titel had `Slim werk in uitvoering'.
Op het congres van CNV Dienstenbond vergeleek Donner de Nederlandse
werknemer anno 2010 met de Batavieren die aan het begin van onze
jaartelling in ons land leefden. Het verschil is dat wij veel
innovatiever zijn. De Batavieren voeren de Rijn af in zelfgehakte en
uitgeholde boomstammen. Ze dronken liters zelfgemaakt bier en raakten
hun vrouwen kwijt tijdens zelfbedachte dobbelspelletjes. (Of wonnen een
nieuwe.) De moderne werknemer vaart de rivieren af in gemotoriseerde
boten. Technische innovatie, aldus Donner. Hij drinkt nog steeds bier,
maar verkoopt er oranje jurkjes bij. Slim werken, volgens de minister.
En hij werpt nog steeds met dobbelstenen, maar het inzetten van zijn
vrouw heeft hij wel afgeleerd. Sociale innovatie, aldus Donner. Hoewel
de vergelijkingen natuurlijk vooral grappig bedoeld zijn, gaf de
minister tijdens zijn toespraak op het daarmee wel aan hoe belangrijk
hij het vindt dat Nederlandse bedrijven slim werken hoog op de agenda
zetten. En dat slim werken natuurlijk wel meer is dan bier verkopen met
oranje jurkjes erbij, moge duidelijk zijn.
Fileprobleem
Slimmer werken en sociale innovatie zijn overigens twee verschillende
dingen, die wel nauw met elkaar verbonden zijn. Slimmer werken betekent
verbeteringen doorvoeren in een werkwijze waardoor je hetzelfde werk
doelmatiger, sneller en met minder inspanning kan verrichten. Sociale
innovatie heeft te maken met de verandering van perceptie op bepaalde
vraagstukken. Donner noemde in zijn toespraak het fileprobleem als een
mooie illustratie van wat sociale innovatie nu eigenlijk is. Volgens
hem zijn files mede een probleem omdat je er in je eigen tijd in staat.
Zou het woon-werkverkeer arbeidstijd worden, dan sta je voortaan in de
tijd van je baas in de file. Werkgevers zullen dan maatregelen nemen
die nu nog moeilijk haalbaar lijken, zoals collectief vervoer,
flexibele werktijden, extra-betaalde verkeersstrook enzovoorts, aldus
Donner.
Maar sociaal innoveren kan ook op bedrijfsniveau. Op dit moment is een
belangrijk deel van het succes van ondernemingen zelfs afhankelijk van
innovaties. Dat kunnen grote, revolutionaire of technologische
innovaties zijn, maar ook kleine vernieuwingen die het werk zelf
prettiger maken. Innovaties beginnen met ideeën die opborrelen in de
hoofden van mensen, bijvoorbeeld doordat ze tegen knelpunten in hun
werk aanlopen. Ze bespreken die met collega's en andere bekenden en
zoeken samen naar oplossingen. Goede oplossingen worden vervolgens
geïmplementeerd in het werk.
Niet vanzelf
Dit genoemde proces gaat niet vanzelf. Voordat dit soort vormen van
sociale innovatie goed van de grond kunnen komen, zal er in de
organisatie zelf sprake moeten zijn van een innovatieklimaat dat dit
stimuleert. Medewerkers die waardering krijgen voor innovatief gedrag,
voelen zich aangemoedigd om met meer nieuwe ideeën en voorstellen te
komen. De organisatie waardeert immers hun kennis en professionaliteit.
Zowel de organisatie als de werknemer profiteren daarvan; het versterkt
de concurrentiekracht en het vergroot het werkplezier. Aan de andere
kant, als sociale innovatie niet wordt gewaardeerd of zelfs wordt
tegengewerkt, verdwijnt het plezier in werk langzaam maar zeker. Dat
zal zich uiten in een lagere productiviteit van de werknemer en dus van
het bedrijf.
Onderzoek
In de aanloop naar zijn congres, voerde CNV Dienstenbond onder leden
een uitgebreid onderzoek uit om na te gaan hoe zij het
innovatieklimaat beleven in de ondernemingen waarin zij werkzaam zijn.
Ongeveer 32% van de bijna duizend respondenten (allemaal leden van CNV
Dienstenbond) ervaart een uitgesproken positief innovatieklimaat in
zijn of haar eigen bedrijf. Voor deze groep is daarmee aan een minimale
randvoorwaarde voldaan om sociale innovatie goed van de grond te kunnen
laten komen. Een betrekkelijk laag percentage (9%) ervaart daarentegen
een uitgesproken negatief innovatieklimaat.
Er bestaan duidelijke verschillen tussen de verschillende sectoren. In
de financiële dienstverlening en technische groothandel beleeft men een
positiever innovatieklimaat dan gemiddeld. De kans dat sociale
innovatie in deze sectoren van de grond komt is dan ook groter dan in
andere sectoren. Aan de andere kant kennen branches als supermarkten
en beveiliging naar beleving een gemiddeld minder positief
innovatieklimaat. Dit is uiteraard geen oordeel over individuele
bedrijven. Het geeft wel aan dat in deze branches de kans op
succesvolle sociale innovatie lager is dan in andere sectoren.
Discussie
Naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek -dat CNV
Dienstenbond op deze congresdag presenteerde-, ontspon zich in de
ochtenduren een forumdiscussie tussen een aantal prominente werkgevers,
aangevuld met de kersverse voorzitter van de CNV Vakcentrale -Jaap
Smit- en Aukje Nauta, bijzonder hoogleraar aan de Faculteit der
Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van
Amsterdam. De werkgevers erkenden stuk voor stuk het belang van
sociale vernieuwing en slimmer werken, al moesten ze ook toegeven dat
het in de ene sector makkelijker te verwezenlijken valt dan in de
andere.
Op de vraag hoe je slimmer werken in je eigen bedrijf kan vormgeven,
werd gepoogd een antwoord te geven in de vier workshops die tijdens het
middagdeel van het congres op het programma stonden.
Steun leidinggevende
Wat verder opvalt in het onderzoek is dat de vereiste steun van direct
leidinggevenden, die nodig is bij het ontwikkelen en uitwerken van
eigen ideeën, nagenoeg in alle sectoren ontbreekt. Het is een
belangrijke constatering die innovatief gedrag frustreert. Volgens CNV
Dienstenbond illustreert dit wellicht de bekende situatie, waarin
iemand die iets voorstelt, direct verantwoordelijk gemaakt wordt voor
de uitvoering. Zonder dat daarbij gekeken naar wat iemand nodig heeft
en wie hem daarbij kan helpen. Dan neemt de bereidheid om met nieuwe
ideeën te komen snel af.
Zie voor meer informatie over het onderzoek van CNV Dienstenbond hier.
Lees de volledige toespaak van minister Donner hier.
Dienstenbond CNV