PH Nieuwsbrief 401

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht

DUITSLAND HEEFT OP 19 OKTOBER OPLOSSING VOOR AWBZ

Ik begin met een voorbeeld ter toelichting op het functioneren van de Duitse AWBZ ofwel Pflegeversicherung. Een beroerte treft Frau Angela. De neuroloog vermoedt na diagnose, eerste behandeling en enige maanden revalidatie, dat permanent verblijf in een verpleeghuis noodzakelijk is. De Medische Dienst Krankenkasse (MDK), vergelijkbaar met het Nederlandse Centrum Indicatie Zorg (CIZ), bevestigt dit vermoeden en geeft een indicatie af. Frau Angela kan nu kiezen: of zorg in natura of een belastingsvrij inkomen van 50% van verblijfkosten in het verpleeghuis. Zij kiest voor het laatste. Samen met haar partner en kinderen arrangeert zij de noodzakelijke zorg. Er is geen controle op de wijze waarop zij haar belastingvrij inkomen besteedt, zoals wel bij een Persoons Gebonden Budget (PGB) gebeurt. Vier maal per jaar bezoekt een verpleegkundige Frau Angela. Zij is vriendelijk, vraagt hoe het ermee gaat. Als zij Frau Angela zou aantreffen in kommervolle omstandigheden, dan zou zij het overmaken van het belastingvrij inkomen kunnen stopzetten. Dan is Frau Angela aangewezen op zorg in natura. Tot zover de casus. Op papier, in documenten en op Power Point lijkt de Duitse AWBZ ideaal om voor Nederlandse problemen een oplossing te bieden. Dat bleek tijdens een internationale conferentie op het Julius Centrum op 24 en 25 maart 2010 met AWBZ experts uit Noord Amerika en zes Europese landen. In Duitsland hebben chronische zieken en kwetsbare ouderen meer zelfbeschikking dan bij Nederlandse PGB's. Bovendien zijn Duitse zorgverzekeraars minder geld kwijt dan bij een systeem bij uitsluitend in-natura verstrekkingen. Van de Duitsers kiest 70% voor het genoemde belastingvrije inkomen. De AWBZ uitgaven zijn in Duitsland even hoog als die in Nederland. Alleen het land telt vijf maal zo veel inwoners.

Om te checken of de kennis uit onderzoek klopt, organiseert het Julius Centrum op dinsdag 19 en woensdag 20 oktober een reis naar de Duitse universiteitstad Bielefeld. Omstreeks 7 uur vertrekt een bus vanuit Utrecht. Om 10 uur geeft de Bielefeldse hoogleraar en AWBZ expert Andreas Büscher een overzichtscollege.'s Middags is de groep te gast bij de Medische Dienst Krankenkasse (MDK) aldaar. De volgende ochtend komen sprekers uit de kring van patiëntenorganisaties, professionals, zorgaanbieders hun visie geven op de Duitse AWBZ. Op 20.10 rond 1800 uur zijn wij terug in Utrecht. Graag nodig ik jou, Nieuwsbrieflezer, uit om aan deze reis deel te nemen. Wil jij met ons checken of de gunstige informatie uit Duitsland klopt? Wil je met collega's van andere Nederlandse beleidsinstanties, koepelorganisaties, onderzoeksinstituten en zorgaanbieders urenlang bomen binnen en buiten de bus, of Duitsland een oplossing biedt voor de Nederlandse zorg aan mensen met beperkingen? Klik dan hier, lees de brochure en meld je aan. De minimale groepsgrootte bedraagt zestien personen. De negen personen die zich al hebben aangemeld op basis van een eerder bericht in deze Nieuwsbrief krijgen apart bericht.

ONDERZOEK NAAR ERVARINGEN SPOEDPATIËNTEN GAAT VAN START

Op 28 juni start de eerste van elf Spoedeisende Hulpafdelingen (SEH's) van ziekenhuizen met een vragenlijst onderzoek naar de ervaringen van haar patiënten. De vragenlijst is gebaseerd op de zogeheten Consumer Quality Index. Julius promovenda Nanne Bos en haar begeleiders dr. Leontien Sturms en dr. Henk van Stel hebben thans en bruikbare versie ontwikkeld. In september 2010 volgen tien andere SEH's verspreid over het hele land. In februari 2011 start een nieuwe groep van tien tot twaalf SEH's. Wij zijn op zoek naar ziekenhuizen die in februari 2011 willen meedoen aan de tweede shift. Je betaalt circa 8000 euro exclusief BTW voor verzending van de vragenlijst en het ontvangen van een monitor met uitkomsten. De hoop is dat eind 2011 20 tot 30 ziekenhuizen weten hoe hun patiënten de spoedeisende hulp ervaren. Promovenda Nanne Bos verheugt zich op een proefschrift vol artikelen over overeenkomsten en verschillen van ervaringen van spoedpatiënten. Tot zover dit bericht. Op 17 september vindt het tiende congres over geïntegreerde spoedzorg plaats. Op het onderwerp ervaringen van spoedpatiënten bij SEH's, huisartsenposten en ambulancevoorzieningen gaan genoemde dr. Leontien Sturms en promovenda Nanne Bos nader in tijdens de workshop CQ Index in de spoedzorg. Wil jij naar deze workshop en naar dit congres? Wil je in één dag op de hoogte komen van alle recente binnen- en buitenlandse ontwikkelingen in de ambulancezorg, de acute obstetrie, de huisartsenposten, de spoedeisende hulpafdelingen en de crisisdiensten GGz? Klik dan hier, lees de uitgebreide brochure en meld je aan. En als dat niet genoeg vindt, neem dan deel aan de Masterclass Geïntegreerde Spoedzorg die op 31 augustus start. Er zijn nog vijf van de zestien plaatsen beschikbaar. Vele aspecten en goede voorbeelden komen aan de orde. Klik hier, lees de brochure, meld je aan en doe veel nieuwe kennis(sen) op.

NIET OP PATIËNTENCURSUS? DAN GEEN ZORGPROGRAMMA

Duitse chronische zieken zoals mensen met diabetes of COPD, die willen deelnemen aan een zorgprogramma, beloven bij inschrijving dat zij jaarlijks eenmaal op cursus gaan over hun aandoening en over het omgaan daarmee. Die cursussen zijn gratis. Zijn ze eenmaal ingeschreven, dan krijgen ze een aanbod om aan een cursus deel te nemen. Dat is best een gedoe voor oudere patiënten. Ze zijn niet meer gewend om een cursus te volgen, hebben groepsvrees of weinig energie. Of ze hebben problemen om het gezondheidscentrum of clubhuis te bereiken waar de cursus wordt gegeven. De chronische zieken mogen een cursusaanbod tweemaal weigeren. De derde maal gaan ze uit het zorgprogramma. Dan raken ze ook hun kortingen op eigen bijdragen kwijt. Al deze kennis deed ik op tijdens een workshop van de Duitse grondlegger van zorgprogramma's Ludz Altenhoven. Hij hield die workshop op het Tiende congres van het International Network of Integrated Care (INIC). Dat vond op 17 en 18 juni plaats in de Finse plaats Tampere plaats. Op 2 juli spreekt Altenhoven in Utrecht, op het grootse ketenzorg congres, waar meer dan 300 personen deelnemen. Wil jij ook naar dit congres? Klik dan hier. Op donderdag 31 maart en vrijdag 1 april vind in de Deense Universiteitsplaats Odense het elfde INIC-congres plaats. Dan staan innovaties centraal in de zorg aan patiënten met hartfalen, COPD en CVA. Alle Europese landen worstelen om deze zorg effectief, doelmatig en toegankelijk aan te bieden in zorgprogramma's. Wil jij over jouw project een lezing houden op dit congres? Klik dan hier, lees de brochure met voorlopige programma en de instructies aan indieners van abstracts. Doe mee en deel je kennis met collega's uit andere Europese landen.

NOG VIER PLAATSEN BESCHIKBAAR IN MASTERCLASS OVER INNOVATIE

Op 16 september start een opleiding met een lange naam: Masterclass Geïntegreerd Management van Kwaliteit en Financiën van Patiëntenzorg. In wezen gaat deze Masterclass, op dertien donderdagen van 1500 -1900 uur, over zorginnovatie binnen academische ziekenhuizen, andere ziekenhuizen, eerstelijn en verpleeghuizen. Thema's die aan de orde komen betreffen onder meer: inkopen van (innovatieve) zorg door zorgverzekeraars, het maken van en sturen met prestatie indicatoren, leiding geven aan professionals, onderhandelen, verandermanagement, een business case maken, een eindopdracht over een innovatieve ontwikkeling en persoonlijke effectiviteit. Wij gaan ervan uit dat je al een paar jaar ervaring hebt met leiding geven. Je hebt al een reorganisatie en diverse conflicten achter de rug. Je kunt al een vergadering leiden, functioneringsgesprekken voeren en financiële verslagen lezen. Mocht je toch blinde vlekken hebben, dan inventariseren wij die aan het begin via een educatieve diagnose en krijg je een advies, een bijspijker gesprek of cursus of een studieboek aangereikt. De masterclass vindt voor de vijfde maal plaats. Deelnemers van eerdere cursussen roemden de kwaliteit van docenten en de felle, geestige, onderlinge discussies. Op dit moment hebben zich twaalf ervaren professionals en managers ingeschreven. Er zijn nog vier plaatsen beschikbaar. Wil jij meedoen en na dertien bijeenkomsten innovaties volleerd aansturen? Klik dan hier, lees de brochure en meld je aan.

HET IS STIL OP HET MIDDENVELD

Deze weken zijn ideaal voor het middenveld van de gezondheidszorg om in het openbaar voorstellen te doen voor het regeerakkoord dat in de maak is. Dat middenveld bestaat uit landelijke organisaties van professionals, zorginstellingen en gezondheidsinstanties. Ik denk hierbij aan bijvoorbeeld de KNMG, de V&VN, Zorgverzekeraars Nederland, de NPCF, de CG-Raad, de NVZ-vereniging van ziekenhuizen en vele andere organisaties. Als het middenveld nu stil blijft, wordt binnenkort in een kring van enkele politici besloten wat in de komende vier jaar het gezondheidsbeleid wordt. In de afgelopen jaren was het gebruikelijk dat het middenveld pas na het sluiten van het regeerakkoord reageert met verstandige opmerkingen. Dan zijn evenwel de kaarten al geschud. Twee groeperingen hebben ingezien dat vooraf reageren effectiever is. Ten eerste kwamen werkgevers- en werknemersorganisaties bijtijds met voorstellen over de AOW die in moet gaan op latere leeftijd. Die voorstellen zullen ongetwijfeld via plakken en knippen in het regeerakkoord verschijnen. De tweede groepering zijn hoge VWS ambtenaren die een ambtelijke stuk over ketenzorg hebben opgesteld en dat deze week publiceerden. Het heet Integrale zorg in de eigen omgeving. Dat is een uitstekend stuk dat ook zijn uitwerking in het regeerakkoord wel zal krijgen. Al deze opmerkingen maak ik naar aanleiding van gesprekken op 21 en 22 juni met hoge leidinggevenden van diverse zorginstellingen. Tot zover dit bericht. Graag geef ik in de PH-nieuwsbrief ruimte aan lezers die in 200 woorden concept-teksten voor het regeerakkoord aanleveren. Niet dat ik de illusie heb, dat deze invloed daarop hebben. Maar je weet nooit. Stuur je stukje naar PH.Nieuwsbrief@planet.nl En middenvelders bij KNMG en andere instellingen, laat alsjeblieft van je horen. Overigens, wil je genoemd ambtelijk stuk inzien? Klik dan hier.

KAISER PERMANENTE CONCURREERT OP 2 JULI IN UTRECHT

Het Californische samenwerkingsverband Kaiser Permanente (KP) is een drie-eenheid van: 1. Zorgverzekeraar Kaiser (Kaiserplan), 2. De maatschap van artsen met de naam Permanente en 3. De Stichting Kaiser (Kaiser Foundation) die de ziekenhuizen en gezondheidscentra runt en eigenaar is van alle gebouwen. Deze drie partijen hebben elkaar tien jaar geleden beloofd bij voorkeur met elkaar samen te werken. Dat is niet altijd het geval. Soms contracteert Kaiserplan andere ziekenhuizen. Soms werken Permanente-artsen ook voor andere verzekeraars. Maar het hoofdkenmerk is de drie-eenheid. Dankzij deze samenwerking is KP over het jaar 2009 uitgeroepen tot de beste en goedkoopste samenwerkingsverband van zorgaanbieder en zorgverzekeraar in de USA. KP is nu leading en goed voorbeeld in de plannen van de regering Obama. In Nederland stuitte een jaar geleden een beoogde samenwerking tussen zorgverzekeraar DSW en het Vlietland ziekenhuis op grote weerstand in de Tweede Kamer. Dat zou leiden tot kostenverhoging. Maar de feiten spreken deze vrees tegen. Daarom heeft ondergetekende op 21 juni aan de directeur Zorginnovatie van Kaiser Permanente Paul Wallace gevraagd uit te leggen hoe de genoemde drie-eenheid functioneert en tot zulke fantastische resultaten komt. Wallace doet dat op 2 juli tijdens het congres over recente ontwikkelingen in ketenzorg en geïntegreerde zorg. Hij gaat dan in op de continue onderhandelingen tussen de drie partijen binnen KP en het af en toe zaken doen buiten het samenwerkingsverband. Op 2 juli 's middags is de helder formulerende en geestige Wallace beschikbaar voor interviews met redacteuren van vakbladen en massamedia. Op 30 juni en 1 juli ontmoet hij de leiding van Zorgverzekeraars Nederland en van enkele grote ziekenhuizen. Wil je Wallace interviewen? Stuur dan een mail naar congresorganisator Inge Kuurman op I.P.Kuurman@umcutrecht.nl Ik heb geen aandelen in Kaiser Permanente, zie ook nadelen bij KP maar vind het van groot belang dat de Nederlandse zorg kennis neemt van bestaande alternatieven die elders werken.

ENGELSE GEZONDHEIDSZORG DOELMATIGER DAN NEDERLANDSE

De Nederlandse gezondheidszorg scoort als nummer één in een vergelijkende studie van de gezondheidszorg in de USA, Australië, Nieuw Zeeland, Duitsland, Canada, Verenigd Koninkrijk (VK) en Nederland. De USA scoorde als laagste. Alleen op het punt van doelmatigheid scoorde Nederland als tweede na Engeland. Het onderzoeksverslag draagt als naam: Mirror, Mirror on the Wall: How the Performance of the U.S. Health Care System Compares Internationally, 2010 Update. De eerste auteur is Karen Davis die president is van het gezag hebbende onderzoeksinstituut The Commonwealth Fund. Het onderzoek vergeleek de zeven landen op de volgende prestatievelden: kwaliteit van zorg, toegang tot de zorg, doelmatigheid, gelijke verdeling van gezondheid en zorg over alle lagen van de bevolking en de aanwezigheid van gezonde leefstijlen. Het onderzoek betrof statistische analyses van nationale bestanden en vragenlijst onderzoek onder 27.000 patiënten in acht landen en onder vele artsen in de eerstelijn. Per prestatieveld kreeg elk land een score. Gemiddeld kwam Nederland als beste uit de bus. Het Verenigd Koninkrijk kwam als meest doelmatige uit de bus op grond van twee indicatoren: 1. Het percentage van het nationaal inkomen dat het VK uitgeeft aan zorg en 2. Het percentage dat de overheadkosten uitmaken van de totale zorgkosten. Op beide indicatoren scoort het VK het laagste van de zeven landen. Na Nederland scoort het VK als tweede op het gemiddelde van alle prestatievelden. Wil je onderzoeksrapport inzien? Klik dan hier. Tot zover dit bericht. Mijn commentaar bij dit rapport is het volgende. Het verbaast mij niet dat Engeland zo doelmatig scoort. De afgelopen jaren verdwenen in dit land vele management lagen in de National Health Service (NHS). Tijdens de afgelopen Masterclass over de Engelse eerstelijn in mei 2010 viel het op dat de VK niet meer zit op planning, control en structuren maar op changing the mindset van artsen en professionals in de hoop dat zij zich ook verantwoordelijk voelen voor productiviteit en voor de gezondheid van patiënten op de wachtlijst.

FINSE HEUPKLINIEK ONDERNEEMT MAATSCHAPPELIJK

Op het terrein van het academisch ziekenhuis van de Finse stad Tampere staat sinds tien jaar de COXA-kliniek. Deze voert jaarlijks 3500 klinieken. Dat is voor Nederland een groot aantal en voor Finland met zijn vele kleine zieken huisjes een enorme omvang.De kliniek ontvangt patiënten uit de helft van Finland. Omdat de universitaire orthopeden vele routine operaties doen, zijn ze ook ervaren om complexe ingrepen uit te voeren zoals revisie-operaties ter vervanging van een reeds eerder ingezette kunstheup. Deze universitaire kliniek heeft een bijzondere organisatiestructuur. De orthopeden zelf zijn eigenaar van de kliniek. Voor de bouw en opstart zijn particuliere investeringsfondsen met maatschappelijk oogmerk aangetrokken. De orthopeden zijn allen in loondienst van de Coxa kliniek. Indien ze meer operaties uitvoeren dan begroot of doelmatiger draaien dan verwacht, gaat hun inkomen enigszins omhoog, en wel met maximaal 10%. De winst die na deze hogere uitkeringen overblijft wordt herbesteed aan innovatie en onderzoek van de orthopedische zorg. Met de universiteit bestaan langdurige, stabiele relaties. Al deze informatie pikte ondergetekende op tijdens een bezoek aan de leiding van deze kliniek. Ik nam deel aan deze excursie samen met de Utrechtse hoogleraar orthopedie Ab Verbout en met Marinus Verweij, directeur van het TNO Centrum Zorg en Bouw, dat onderzoeks- en advieswerkzaamheden verricht. De schaalgrootte en de bestuurlijke constructie leverden binnen ons drietal veel inspiratie op voor Nederland. He gebouw van de kliniek en de kwaliteit van de uitgevoerde operaties was prima, maar niet veel beter dan in Nederland. De aan ons drieën aangereikte Power Point Presentatie over de Coxa kliniek staat vanaf aanstaande dinsdag op www.integratedcare,org doorklikken op topical.

EERSTELIJN IN FINLAND RUNT ZIEKENHUISBEDDEN

In Finland heeft een gezondheidscentrum van bovenaf gezien meestal de vorm van een katholiek kruis. In de zij-armen bevinden zich de ruimten voor de huisartsen, wijkverpleegkundigen en hun assistenten en voor de overige eerstelijners zoals diëtisten en fysiotherapeuten. In de bovenarm is plaats voor het Ouder- en Kindcentrum voor consultatiebureaus en opvoedondersteuning. In de lange onderarm bevindt zich een kliniek met circa dertig bedden, gerund door huisartsen, internisten en geriaters. Dit kruisgebouw komt zowel voor op het platteland als in wijken van grote steden als Helsinki en Tampere. Van het aantal verpleegdagen in ziekenhuizen komt 20% voor rekening van de gezondheidscentra. Al deze informatie verstrekte de Finse hoogleraar Simo Kokko tijdens een workshop op het tiende congres van het International Network of Integrated Care (INIC), dat plaats vond op 17 en 18 oktober in Tampere, de tweede stad van Finland na Helsinki. Kokko toonde met vele dia's met prachtige gebouwen voor de eerstelijn. Het Finse RIVM waar Kokko ook werkt, wil absoluut niet af van de klinieken in de gezondheidscentra. Gelet op de verouderende bevolking, het geldgebrek bij de overheid en de toename van het aantal chronische ziekten voldoen de klinieken uitstekend. Terloops maakte Kokko de opmerking dat de eerstelijn vooral draait op wijkverpleegkundigen en nurse practitioners: huisartsen zijn te duur. Tot zover dit bericht. Op donderdag 4 november vindt in Almere het nationale congres plaats over recente ontwikkelingen in de Nederlandse eerstelijn. Plenaire sprekers en vele workshops staan er borg voor dat je in één dag op de hoogte raakt van al juiste en verkeerde ontwikkelingen in de eerstelijn. Één boeiende vraag ligt al op tafel: moet de Nederlandse eerstelijn net als in Finland ook bedden in wijkziekenboegen en verzorgingshuizen gaan runnen samen met specialisten in de ouderenzorg en internisten? Noteer alvast de datum van 4 november. Meer informatie heeft congresorganisator Inge Kuurman. Haar email adres is I.P.Kuurman@umcutrecht.nl

VERANTWOORDING

Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op via PH.Nieuwsbrief@planet.nl Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan via www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/aanmelding_web.htm en af via http://www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/afmelding_blaster_1.htm. Omdat we nog bezig zijn met de automatisering van de PH.Nieuwsbrief kan het twee weken duren voordat de aan-en afmelding verwerkt is. Door alle hedendaagse beveiligingen is het mogelijk, dat bovenstaande links niet werken. Ga in dat geval voor het aan- en afmelden naar de website www.integratedcare.nl Als het doormailen naar b.v. een collega niet lukt, verwijder dan het laatste deel van deze nieuwsbrief vanaf verantwoording en probeer het nog eens.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.integratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.

Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel: 088 755 9356

zondag 27 juni 2010