Datum 22 juni 2010 2010Z09507
Gebiedsontwikkeling Twente
2
Geachte voorzitter,
Tijdens het Algemeen Overleg van 18 februari 2010 heb ik als coördinerend
bewindspersoon voor dit project met de vaste commissie voor Verkeer en
Waterstaat gesproken over de gebiedsontwikkeling luchthaven Twente. Ik heb
tijdens dit overleg toegezegd om de Kamer te informeren over de besluitvorming
binnen de Provincie Overijssel. Ik ben verheugd dat ik kan meedelen dat
Provinciale Staten van Overijssel onlangs heeft gekozen voor de ontwikkeling van
een burgerluchthaven Twente en verzoekt om een voortvarende aanpak van de
luchthaventender. Hetgeen aansluit bij de vragen van het CDA en de VVD in het
vorige AO waarin gevraagd werd om de vaart erin te houden.
In uw brief d.d. 17 juni (kenmerk 2010Z09507/20210D25891) heeft u gevraagd
om specifiek in te gaan op de rol van het Rijk bij de aanbesteding, de
bodemsanering en het mogelijke militaire medegebruik. Daar ga ik hieronder op
in, waarbij ik eerst toelicht wat het besluit van PS precies betekent.
In bijlage 1 wordt een toelichting gegeven op de 5 punten van mevrouw van Gent
uit het vorige AO.
Terugblik
In december 2009 heeft het Rijk een definitieve voorkeur uitgesproken voor een
gebiedsontwikkeling mét luchthaven (kamerstuk 31936, nr.17) en is besloten tot
overdracht van de grond aan de Provincie Overijssel en de Gemeente Enschede.
De afspraken over de grondoverdracht en verdere betrokkenheid bij de
gebiedsontwikkeling tussen Rijk en Regio zijn destijds in een
bestuursovereenkomst vastgelegd.
De gemeenteraad van Enschede stemde in met een gebiedsontwikkeling met
luchthaven, waarbij enkele onderdelen van de structuurvisie geamendeerd zijn.
Provinciale Staten van Overijssel (PS) wilde een aantal elementen uit de
voorgelegde gebiedsontwikkeling wijzigen en hebben daartoe begin januari 2010
een motie aangenomen waarin kaders werden gegeven voor een aangepaste
gebiedsontwikkeling Twente.
a
agina 1 van 5
P
Reactie Gedeputeerde Staten Overijssel en besluitvorming Provinciale Staten
Datum
Op 10 maart 2010 heeft Gedeputeerde Staten van Overijssel (GS) in een brief 22 juni 2010
aan PS procesmatig geschetst hoe zij met de motie over de gebiedsontwikkeling Ons kenmerk
willen omgegaan. Eind april heeft GS een nadere inhoudelijke reactie gegeven VENW/BSK-2010/4340
door formulering van een ruimtelijke visie op de gebiedsontwikkeling Luchthaven
Twente en omgeving. GS heeft hierin gehoor gegeven aan de motie van PS door
in te zetten op leisure op een Twentse schaal en op versnelde realisatie van de
ecologische hoofdstructuur, los van de luchthavenexploitatie. De daarmee
gepaard gaande effecten op de in 2009 vastgestelde businesscase worden
gecompenseerd door hiervoor vanuit de provincie 15,6 mln beschikbaar te
stellen. Andere elementen zijn ongewijzigd gebleven.
Op 16 juni 2010 heeft PS ingestemd met de ruimtelijke visie, waarbij twee
amendementen en drie moties zijn aangenomen. Door de amendementen wordt
besluitvorming over een aansluiting op de A1 losgekoppeld van besluitvorming
over de gebiedsontwikkeling luchthaven Twente en wordt gevraagd om in de
luchthaventender een geluidscontour met een omvang van maximaal 8 km2 vast
te leggen. De moties hebben betrekking op de uitvoering van de
gebiedsontwikkeling. De Ruimtelijke Visie gebiedsontwikkeling luchthaven Twente
en omgeving en het definitieve besluit van PS zijn als bijlage bij deze brief
gevoegd (bijlage 2).
Rijksreactie op de gebiedsvisie en specifieke punten
Met de ruimtelijke visie gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente e.o. en de
financiële compensatie zoals die door PS is vastgesteld kunnen de beleidsmatige
ambities van het Rijk onveranderd worden ingevuld.
De realisatie van de ecologische hoofdstructuur wordt niet gewijzigd maar in de
tijd naar voren gehaald en de leisure zal op Twentse schaal worden ingevuld.
Eventuele extra kaders met betrekking tot de geluidszone zouden een potentiële
exploitant minder flexibiliteit geven. Formeel is het Rijk het Bevoegd Gezag die de
geluidscontour (door middel van grenswaarden in handhavingspunten) vaststelt in
een luchthavenbesluit, op basis van de aanvraag van de initiatiefnemer. De
aanbesteding van de exploitatie van de luchthaven zal kunnen aangeven of er
vanuit de markt voldoende interesse is voor de exploitatie van de luchthaven
Twente.
Aanbesteding van de luchthaven
In de bestuursovereenkomst uit december 2009 is vastgelegd dat de Gemeente
Enschede en Provincie Overijssel zorg dragen voor de aanbesteding van de
exploitatie van de luchthaven. Het Rijk adviseert bij de de voorbereiding en
realisatie van de procedures ten behoeve van de aanbesteding en besluit samen
met de regionale partijen over de wijze en het moment waarop de exploitatie van
de luchthaven zal worden aanbesteed en gegund. Op dit moment wordt deze rol
al ingevuld door vanuit het ministerie van Verkeer en Waterstaat bij de
voorbereidingen voor de aanbesteding specialistische kennis van aanbesteding te
leveren.
Bodemsanering
De gronden en opstallen van de voormalige militaire luchthaven worden voor een
bedrag van 29.8 mln. overgedragen aan de regio. Met betrekking tot de
saneringskosten is er overeenstemming bereikt met de Provincie Overijssel en de
Gemeente Enschede en is er geen belemmering meer voor de overdracht van de
grond. Binnen het Rijk is de verdeling van de kosten tussen het Ministerie van
agina 2 van 5
P
Defensie en het Ministerie van Financiën gebaseerd op het overdrachtsprotocol
Datum
dat is opgesteld ten tijde van de overdracht van de gronden tussen het Ministerie 22 juni 2010
van Defensie en het Ministerie van Financiën. Op basis hiervan draagt Defensie, Ons kenmerk
als voormalig gebruiker van het terrein, voor circa 75% bij aan de kosten voor VENW/BSK-2010/4340
sanering en Financiën voor circa 25%.
Militair Medegebruik
Militair medegebruik van de luchthaven is volgens de aangenomen ruimtelijke
visie van de provincie Overijssel bespreekbaar zolang dit het economisch effect
van de luchthaven niet in de weg zit en er geen sprake is van een structurele
overschrijding van de geluidszone. Als uitvloeisel van het regionale Aldersproces
Eindhoven onderzoekt Defensie op dit moment de mogelijkheden voor het
verplaatsen van de huidige op Eindhoven gesitueerde reservefunctie voor een F-
16 squadron. Hierbij kan worden gedacht aan enkele militaire vliegbases en
mogelijk de civiele luchthaven Twente.
Een beslissing over een voorkeurslocatie wordt door Defensie niet op korte
termijn voorzien en is onder meer afhankelijk van de kosten voor verplaatsing
naar één van deze luchthavens. In de gesprekken rond de luchthaven Eindhoven
is afgesproken dat deze kosten, ongeacht de gekozen locatie, worden
gemaximeerd op 22 mln. Hiermee wordt niet gedoeld of voorgesorteerd op een
specifieke locatie zoals de luchthaven Twente. Voor de aanbesteding van de
luchthaven Twente is dus voorlopig van belang dat in overleg met Defensie en de
Regio wordt bezien óf en zo ja, hoe richting aanbesteding van de exploitatie van
de luchthaven het beste met mogelijk militair medegebruik kan worden
omgegaan.
Vervolgproces
Aangezien de beleidsmatige ambities van het Rijk, met het besluit van PS,
onveranderd kunnen worden ingevuld, kan de weg die het Rijk vorig jaar heeft
ingezet worden voortgezet en kan de grondoverdracht verder worden afgerond.
Hiertoe is de bestuursovereenkomst uit december 2009 middels een addendum
(bijgevoegd in bijlage 2) in lijn gebracht met het besluit van Provinciale Staten.
Het gaat dan met name om een verwijzing naar de juiste ruimtelijke visie inclusief
de financiële compensatie hiervan en een aanpassing van de data voor
grondoverdracht door de uitgestelde Provinciale besluitvorming. Verder blijven de
afspraken uit de bestuursovereenkomst van december 2009 onveranderd.
Wanneer de overdracht van de gronden aan de regio is afgerond kunnen de
regionale partijen de uitvoering van de gebiedsontwikkeling, waaronder de
aanbesteding van de exploitatie van de luchthaven, starten. Uiteraard wordt u
over het proces met betrekking tot de aanbesteding nader geïnformeerd, zodra
daar meer over bekend is. Wanneer er een exploitant is gecontracteerd is zal de
procedure voor een luchthavenbesluit worden gestart. Dit besluit wordt in een
voorhangprocedure aan de Tweede Kamer voorgelegd. Ik hoop u hiermee
voldoende geïnformeerd te hebben.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
ir. Camiel Eurlings
agina 3 van 5
P
Datum
Bijlage 1 :Vraagpunten mevrouw van Gent 22 juni 2010
Ons kenmerk
Mevrouw van Gent heeft tijdens het AO van 18 februari 2010 op vijf specifieke VENW/BSK-2010/4340
punten om informatie gevraagd:
1. Wat verstaat u onder regionaal draagvlak?
2. Waaruit kan worden afgeleid dat er een serieuze marktvraag is naar een
vliegveld in Twente?
3. Waarom heeft de minister zo veel geduld met de besluitvorming binnen
de Provincie Overijssel?
4. Hoe rijmt u de kabinetsambitie rond het terugdringen van de CO2 uitstoot
met extra capaciteit op regionale velden?
5. Deelt u de zorgen omtrent de aanstelling van een gebiedsregisseur?
Ad 1) Regionaal Draagvlak
Voor het draagvlak in de regio kijk ik naar de positie van verschillende partijen.
Het gaat dan om betrokken gemeenten, de Provincie Overijssel, belangengroepen
en individuen die een mening hebben over de gebiedsontwikkeling Twente. Hieruit
ontstaat, zoals gebruikelijk in luchthavendossiers, een gemengd beeld met voor-
en tegenstanders waarbij er verschillende nuances zijn.
De provincie heeft de rol en positie om bovengemeentelijke belangen te wegen.
Het is daarom van belang dat de Provinciale Staten heeft ingestemd met de
ontwikkeling van een burgerluchthaven als middel ter versterking van de
economie in de regio.
Ad 2) Serieuze marktvraag
Tijdens de planvorming zijn er verschillende gesprekken gevoerd met potentiële
marktpartijen van beide gebiedsvisies. Met betrekking tot de gebiedsontwikkeling
met luchthaven ontstond hieruit het beeld dat er bij een aantal marktpartijen
interesse is voor een luchthaven in Twente. Via de media hebben onlangs ook een
aantal partijen hun interesse kenbaar gemaakt. Zolang het echter gaat om een
vrijblijvende consultatie kan dit nooit zekerheid geven over de daadwerkelijke
interesse van de markt. De aanbesteding kan pas echt inzicht bieden in de
interesse van marktpartijen.
Ad 3) Geduld met besluitvorming in PS Overijssel
We werken als Rijk en Regio al sinds juni 2007 samen aan een nieuwe
bestemming voor de voormalige militaire luchthaven Twente. Provinciale Staten
van Overijssel hadden de structuurvisie die eind december voorlag afgewezen.
Dat is jammer, maar dat kan gebeuren in een dergelijk proces. Zowel Provinciale
Staten als Gedeputeerde Staten zagen echter nog wel mogelijkheden om de
ontwikkeling met luchthaven op een andere manier voort te zetten. Voor alle
betrokken partijen is het dan verstandig om hiervoor de ruimte te geven en geen
overhaaste conclusies te trekken. Deze ruimte heeft geleid tot de aangepaste
ruimtelijke visie op de gebiedsontwikkeling waarmee Provinciale Staten op 16 juni
2010 heeft ingestemd.
Ad 4) Kabinetsambitie rond C02 uitstoot
In de luchtvaartnota heeft het kabinet aangegeven dat er op een verantwoorde
manier moet worden omgegaan met de groei van luchtvaart. Vanaf 2012 geldt
daarom voor vliegtuiggerelateerde emissies dat deze onderdeel vormen van het
systeem van Europese emissiehandel (ETS). Met de sector is daarnaast een
agina 4 van 5
P
akkoord gesloten over een duurzame ontwikkeling in het akkoord `Mobiliteit,
Datum
logistiek en infrastructuur 2008-2020, Duurzaamheid in beweging. 22 juni 2010
Ook voor de luchthaven Twente wordt gestreefd naar duurzaamheid in gebruik en Ons kenmerk
inrichting. Bij de aanbesteding van de exploitatie van de luchthaven Twente zal VENW/BSK-2010/4340
hieraan specifiek aandacht worden besteed door duurzaamheid op te nemen als
criterium.
Ad 5) Aanstelling van een Gebiedsregisseur
Wanneer de grond is overgedragen aan de regio (Provincie en Gemeente) dan zijn
zij verantwoordelijk voor de uitvoering van de gebiedsontwikkeling. Dit is een
regionale aangelegenheid waar geen expliciete rol voor het Rijk is weggelegd. Ik
vind het daarom niet opportuun om mij nader uit te laten over een
gebiedsregisseur. Het Rijk zal, zoals ik eerder in deze brief heb aangegeven,
overigens wel betrokken blijven bij de aanbesteding van de exploitatie van de
luchthaven.
agina 5 van 5
P
Ministerie van Verkeer en Waterstaat