ChristenUnie
Bijdrage Ernst Cramer verantwoordingsdebat
Bijdrage Ernst Cramer verantwoordingsdebat
donderdag 20 mei 2010 10:00
De heer Cramer (ChristenUnie): Voorzitter. Drie jaar geleden is een
kabinet van CDA, Partij van de Arbeid en ChristenUnie van start gegaan
met ambitieuze doelstellingen voor groei, duurzaamheid, respect en
solidariteit, vol van vuur om samen met de samenleving te werken aan
een beter Nederland, vanuit het besef dat je alleen maar resultaten
kunt bereiken met behulp van burgers, bedrijven en instellingen.
We zijn nu ruim drie jaar verder. De eerste anderhalf jaar werden
gekenmerkt door economische voorspoed, maar daarna volgde ruim
anderhalf jaar van financiële en economische crisis. Met het
crisispakket dat halverwege 2009 is vastgesteld en waaraan de fractie
van de ChristenUnie zich in grote lijnen goed kon herkennen, moest
Nederland door de financiële en economische crisis geloodst worden.
Helaas is die ambitie door de kabinetscrisis eerder dit jaar voortijdig
afgebroken. Dat betreuren wij zeer.
In de verantwoordingsbrief staat dat dit de finale verantwoording is
over dit kabinet. Dat behoeft wat ons betreft nuancering. Het is
namelijk geen eindstand, maar een tussenstand. We, CDA, Partij van de
Arbeid en de ChristenUnie zijn voor een programma van vier jaar gegaan.
Dat is abrupt tot stilstand gekomen. Hoe een eindstand per 2011 eruit
had gezien, weet niemand. Maar toch moet de tussenstand bezien worden
in het licht van de beoogde resultaten.
De verantwoording gaat over de kabinetsdoelstellingen tegen de
achtergrond van de demissionaire status van het kabinet. Dan is 2009
een heel bijzonder jaar geworden, met een crisis van ongekende omvang
en met meer aspecten dan enige crisis hiervoor, zo lijkt het. Voor
burgers, bedrijven en overheid heeft de crisis tot gevolg gehad dat het
jaar volstrekt anders is gelopen dan verwacht. De kale cijfers kennen
we allang, maar ze blijven schokkend. De werkelijkheid achter al die
cijfers voor mensen die werkloos zijn geworden, bedrijven die failliet
zijn gegaan of huiseigenaren die de hypotheek niet meer kunnen
aflossen, zijn nog veel ingrijpender.
Hoewel er stevig over gediscussieerd is, blijkt dit stimuleringspakket
voor de economie effect te hebben gehad. De crisis is nog altijd fors
en de gevolgen zijn niet gering, maar, aldus het CPB, er zouden 50.000
meer werklozen zijn geweest zonder dat pakket. De werkloosheid is
toegenomen, maar veel minder dan verwacht en zeker veel minder dan in
onze buurlanden. Dat heeft betekenis. De overheidsbestedingen hebben
als vrijwel enige positieve aanjager op de economie de ergste dip
voorkomen. Er is geïnvesteerd in scholing, onderwijs, gebouwen,
energiebesparing en weg- en waterbouw. De winsten van bedrijven stijgen
weer voorzichtig. Voor de investeringen door bedrijven gaan de seinen
geleidelijk aan weer op groen.
Ik heb enkele vragen aan het kabinet. Hier en daar is sprake van een
beperkt gebruik van de maatregelen uit het crisispakket. Hoe kan dat?
Komt dit door onbekendheid? Zou dit kunnen worden opgelost?
Ook vorig jaar is al aandacht gevraagd voor de uitgaven binnen het
infrafonds. Ook nu is het geld niet allemaal uitgegeven, geld dat
buitengewoon hard nodig is voor de stimulering. Hoe is het mogelijk dat
daarvan nu weer een groot bedrag op de plank blijft?
Het doet de ChristenUnie goed dat de instelling van een minister voor
Jeugd en Gezin zich heeft bewezen. Overal in het land worden Centra
voor Jeugd en Gezin geopend. De problemen in de jeugdzorg konden worden
aangepakt. Kinderen zonder criminele achtergrond komen niet meer in een
jji. Het is jammer dat de door het kabinet gepresenteerde toekomstvisie
"Perspectief voor jeugd en gezin" niet meer behandeld kon worden, maar
tezamen met het rapport over de jeugdzorg van de Kamercommissie voor
Jeugd en Gezin zijn het prima bouwstenen om het beleid verder vorm te
geven.
De minder meevallende jeugdwerkloosheid is een van de punten die
aandacht blijven vragen. Graag zou ik willen weten of de maatregelen
daarvoor onvoldoende hebben gewerkt. Wachtlijsten zijn onder dit
kabinet met meer inzet aangepakt dan ooit. De verbetertrajecten lijken
rendement op te leveren, net als de intensiveringen van de preventieve
jeugdzorg. De ingrediënten om het nog beter te doen, liggen er. En over
preventie gesproken: partijen hebben nog de kans bij te dragen aan een
betere Drank- en Horecawet. Elke jongere zonder een drankprobleem is
een mogelijk jeugdzorgprobleem minder, zou ik zeggen.
Op het gebied van onderwijs liggen problemen als de aanpak van
voortijdig schoolverlaten en minder uitval redelijk op schema.
Investeringen in kwaliteit hebben ook vruchten afgeworpen. Wat ons
betreft, zal het er nu vooral om gaan om het onderwijs zo veel mogelijk
aan het onderwijs zelf te laten. Onderwijsdecentralisatie heeft als
keerzijde gekregen een overmaat aan toezicht en verantwoording. Wij
hopen dat met ons meer politieke partijen dat in gedachten zullen
houden. Juist de scholen die ruimte en vertrouwen krijgen, ook en juist
als het gaat om identiteit en inrichting, bieden de beste waarborg voor
kwaliteit, omdat wordt uitgegaan van eigen inzet, eigen verantwoording
en eigen verantwoordelijkheden. Ik zou ook hierop graag een reactie van
het kabinet willen hebben. Als problemen zich voordoen, zoals bij de
voor- en vroegschoolse educatie, waar veel aan is gedaan maar waar de
resultaten nog moeten volgen, zullen we ons ervan moeten weerhouden om
het zoveelste kwaliteitsplan op te leggen.
Vorig jaar is de crisisaanpak mede in het kader geplaatst van brede
vraagstukken als milieu en schaarste. In antwoord op onder andere onze
vragen in Tweede Kamer en Eerste Kamer zijn diverse brieven geschreven.
De urgentie om krachten van overheid, wetenschap en bedrijfsleven te
bundelen, is enorm. Bij de vorming van beleid moeten zowel economische
als ecologische aspecten worden betrokken, om een antwoord te hebben op
verdelingsvraagstukken en veiligheidsvraagstukken. Kortom, het gaat
over het inzicht dat recht en gerechtigheid over grenzen heen zo hun
gevolgen hebben. Wat de ChristenUnie betreft, kan het kabinet haar
eigen suggestie om dit met een advies van de WRR uit te werken dan ook
gewoon gaan uitwerken.
Duurzaamheid is helaas slachtoffer geworden van de kabinetsbreuk. De
ambitieuze doelstellingen van Schoon en Zuinig staan op de koers voor
de korte termijn, maar er is onzekerheid over het halen van de doelen
op de lange termijn; ik denk aan 2020. Het aanvullende
maatregelenpakket moet die haalbaarheid vergroten, maar zal wat de
ChristenUnie betreft een meer verplichtend karakter moeten hebben. De
huidige convenanten zijn dan te vrijblijvend. Ook op dit punt geldt: op
de ChristenUnie zult u kunnen rekenen, ook in de toekomst.
De wijken vormen een van de aandachtspunten uit de focus die vorige
jaar is geformuleerd. Er is veel bereikt, maar we zijn nog lang niet
klaar. Er staan flink wat seinen in het rood. Een belangrijk knelpunt
is de versnippering van beleid. Gemeenten, politie, justitie en
ministeries moeten veel beter samenwerken. Maatregelen moeten veel meer
onder één noemer worden gebracht. Als we nu eens alle
gedragsmaatregelen inderdaad onder één noemer, één uitvoeringsstructuur
en één toezichtkader hadden gebracht, zoals het regeerakkoord dat
voorzag, waren we hiermee een stuk verder geweest. Graag krijg ik ook
daarop een reactie van het kabinet.
Dan kom ik toch bij een moment van vooruitzien, want ook dat zullen we
in het verantwoordingsdebat altijd moeten doen. Na anderhalf jaar
crisis komen we nu geleidelijk aan in een andere fase. En hoe moet het
dan verder? Hoe ziet het beleid eruit na een crisis? Daarover gaat dit
debat in beginsel niet. Daarvoor zijn de verkiezingsprogramma's en de
financiële onderbouwingen daarvan, die vandaag langskomen, veel
belangrijker. Wel zeg ik heel in het kort: het verzachten van de crisis
was belangrijk, maar nu het weer lijkt te kunnen, moeten we de tekorten
zien terug te dringen. Dat is ook een afspraak uit het aanvullend
beleidsakkoord. Wat de ChristenUnie betreft, zullen de
overheidsfinanciën in de komende periode met 16 mld. worden
teruggebracht op een bijna-nullijn. Op lange termijn is het van belang
dat de overheidsfinanciën structureel houdbaar worden gemaakt. Het is
goed mogelijk om zelfs met positieve effecten voor economie,
werkgelegenheid, milieu en natuur een houdbaarheidspakket van zelfs
5,5% te realiseren. Vandaag is dat ook gebleken in de doorrekening van
het CPB.
Ik kom tot een afsluiting. De verantwoording over 2009 is wat de
ChristenUnie betreft dus geen eindstand, maar een voortijdig afgebroken
tussenstand. Dat heeft de resultaten negatief beïnvloed in een tijd
waarin aanpakken is vereist, maar er komen nieuwe kansen voor partijen
die durven. Er zijn nieuwe kansen voor een solide, sociaal en duurzaam
beleid. Ik wens het demissionaire kabinet Gods zegen toe in al het werk
dat nog moet gebeuren totdat de nieuwe ploeg het stokje zal overnemen.
Ernst Cramer