Ingezonden persbericht
Methylatie: de interface tussen genen en omgeving
In een studie van Leidse pedagogen met gedragswetenschappers en genetici van de universiteiten van Iowa en Georgia is nu gevonden dat methylatie sterk kan verschillen tussen volwassenen, en dat methylatie de gevoeligheid voor traumatische ervaringen beinvloedt.
Ontwikkeling is een samenspel tussen genen en omgeving, zoveel is wel duidelijk. Maar hoe ziet dat samenspel er uit? Hoe is het mogelijk dat ervaringen uit de vroege kinderjaren blijven doorwerken tot in de volwassenheid?
'Epigenetische' veranderingen
Eén van de antwoorden op die vraag is: door methylatie. Het genenpakket van kinderen ligt vast bij conceptie maar is beslist niet onveranderlijk. Er kunnen geen veranderingen in de structuur van de genen optreden maar er zijn wel 'epigenetische' veranderingen mogelijk. Ervaringen in de vroege jeugd kunnen leiden tot biochemische veranderingen in het chromosoom, en tot verschillen in expressie van genen. Zelfs eeneiige tweelingen kunnen (epi-)genetisch fors van elkaar gaan verschillen door levensgebeurtenissen die effect hebben op het functioneren van het chromosoom. Methylatie (koppeling van een CH3 molecuul aan een onderdeel van het gen) werkt als een kurk op de functie van het gen dat dan niet (of minder) tot expressie kan komen.
Serotonine transporter gen 5HTT
In een artikel in Biological Psychiatry beschrijven de auteurs hun onderzoek naar 143 volwassenen die als baby waren geadopteerd. Zij onderzochten bij die groep het serotonine transporter gen 5HTT. De lange variant van dit gen staat bekend als een beschermende factor tegen het ontstaan van angst en depressie door betere regulatie van serotonine transporter eiwitten (moderne antidepressiva zoals Prozac en Seroxat beïnvloeden deze regulatie).
Alle deelnemers aan de studie hadden één of meer mogelijk traumatische gebeurtenissen meegemaakt, zoals bijvoorbeeld het verlies van een dierbare persoon. Met een uitgebreid interview, het Gehechtheidsbiografisch Interview, werd vastgesteld of de traumatische gebeurtenis was verwerkt of niet. De mate van methylatie van het 5HTT gen werd gemeten in lymfoblasten.
Interface
Wat bleek? De lange variant van het 5HTT gen was inderdaad een beschermende factor tegen onverwerkt trauma maar de bescherming verdween als er sprake was van veel methylatie in de promotor van 5HTT. Uit eerder onderzoek van het team van Robert Philibert was al gebleken dat ervaringen met mishandeling in de kinderjaren grote invloed heeft op methylatie, en dat de werking van 5HTT erdoor wordt afgeremd.
De Leidse pedagogen konden samen met hun Amerikaanse collega's vaststellen dat methylatie niet alleen op genexpressie invloed heeft, maar ook gevolgen heeft voor gedrag, in dit geval de verwerking van een traumatische ervaring. Methylatie is de interface tussen genen en omgeving, tussen ervaringen in de kinderjaren en gedrag en emoties in de volwassenheid.