Over quota voor meer vrouwen aan de top
15-06-2010
De afgelopen tijd is er weer veel te doen over quota om meer vrouwen in
de top van het bedrijfsleven en de overheid te krijgen. Vrouwen
zijn daar onmiskenbaar zwaar ondervertegenwoordigd. Maar is het
exclusief openstellen van functies voor bepaalde groepen wel
een oplossing? Is het wettelijk wel toegestaan bijvoorbeeld? Lees hier
waarom quota op gespannen voet staan met Nederlandse en Europese
rechtsspraak en welke vormen van voorkeursbehandeling zijn geoorloofd.
Streefcijfers en quota
Wat is toegestaan is het vaststellen van streefcijfers, die een
inspanningsverplichting uitdrukken. Het exclusief openstellen van
functies voor bijvoorbeeld vrouwen (quoterings- of
reserveringsbeleid) als middel om gestelde streefcijfers te halen, is
echter niet toegestaan. Oók niet in functies waar zij sterk zijn
ondervertegenwoordigd. Dit is in strijd met de nationale
gelijkebehandelingsrechtsspraak en met de jurisprudentie van het
Europese Hof van Justitie (m.n. het Kalanke-arrest). Een dergelijk
beleid voldoet niet aan de zogeheten zorgvuldigheidseis, die een open
sollicitatieprocedure vereist waarvan niemand op voorhand is
uitgesloten (bijvoorbeeld wegens zijn geslacht of ras) en die een
beoordeling van de individuele kwaliteiten van de sollicitanten eist.
Een functie exclusief voor vrouwen reserveren, is hiermee in strijd en
dus niet toegestaan.
Hetzelfde geldt voor een quoterings- of reserveringsbeleid voor
allochtonen in situaties waarin zij sterk zijn ondervertegenwoordigd.
Hoewel de jurisprudentie over een quoteringsbeleid voor allochtonen
minder is uitgekristalliseerd dan voor vrouwen, zijn quota voor deze
groep eveneens ongewenst, om dezelfde redenen als voor vrouwen. De
Commissie Gelijke Behandeling, die toeziet op naleving van de wetgeving
inzake gelijke behandeling, sluit voor de beoordeling van vragen of
klachten over quota voor allochtonen (of andere groepen) zoveel
mogelijk aan bij de strenge toets die dient te worden gehanteerd bij
voorkeursbehandeling voor vrouwen.
Voorkeursbeleid
Voorkeursbehandeling is een in de wet expliciet toegestane uitzondering
op het beginsel van gelijke behandeling, die inbreuk maakt op de
rechten van anderen en daarom een goede rechtvaardiging behoeft.
Het gebruik van voorkeursbehandeling staat de wet toe voor slechts één
doel: opheffing dan wel vermindering van (structurele) maatschappelijke
achterstand. Ergo: het hanteren van een voorkeursbeleid louter om een
meer `diverse' organisatie te worden, is niet
toegestaan. Hetzelfde geldt voor het bereiken van een meer evenredige
vertegenwoordiging van mannen en vrouwen zonder meer. Uit de aard van
het doel volgt dat voorkeursbehandeling uitsluitend is toegestaan als
maatregel van tijdelijke aard, alsook dat het beleid een voortdurende
evaluatie behoeft om na te gaan of de achterstand reeds opgeheven dan
wel sterk verminderd is. In dat geval moet het beleid worden beëindigd.
Een voorkeursbeleid is uitsluitend toegestaan voor groepen die in een
positie van structurele achterstand verkeren, d.w.z. voor vrouwen,
allochtonen en mensen met een handicap of chronische ziekte.
Criteria voor voorkeursbeleid
Meer specifiek, gelden de volgende vier criteria voor toepassing van
voorkeursbehandeling voor vrouwen, etnische groepen en mensen met een
handicap of chronische ziekte:
1. de eis van aantoonbare achterstand. Voorkeursbehandeling is alleen
acceptabel als er sprake is van een achterstand. De achterstand die
dient te worden aangetoond, gerelateerd aan het relevante beschikbare
aanbod in de desbetreffende regio.
2. het evenredigheidsvereiste. Het onderscheid dat wordt gemaakt met de
maatregel, dient in redelijke verhouding te staan tot het doel. Dit
houdt in dat de voorkeursmaatregel moet kunnen worden gerechtvaardigd
door de mate van achterstand.
3. de zorgvuldigheidseis. Dit houdt in dat een objectieve beoordeling
van alle kandidaten plaats vindt, waarbij rekening wordt gehouden met
de mate waarin ieder van de kandidaten aan de functie-eisenvoldoet.
Benoeming van een kandidaat uit de voorkeursgroep kan alleen
plaatsvinden bij gelijke geschiktheid van de kandidaat.
4. de kenbaarheidseis. Deze houdt in dat bij de aanbieding van de
functie duidelijk moet worden vermeld dat sprake is van een
voorkeursbeleid, en dat duidelijk is dat de vacature open is voor alle
potentiële kandidaten.
Lees ook het artikel Voorkeursbehandeling niet in strijd met de wet,
quota wél dat 17 maart 2009 in de Volkskrant is gepubliceerd.
Bijlage
090313 vkb ingezonden art VK.pdf
Commissie Gelijke Behandeling