Nederlands Instituut voor Ecologie
Persbericht, 14 juni 2010
Klimaatsverandering trapt af:
exotische plantenspitsen scoren door verminderde tegenstand
HETEREN (Gld.) - Klimaatsverandering zet exotische planten aan tot het uitbreiden van hun leefgebied en verhoogt zo de kans op 'woekersoorten'. Of deze planten van een ander continent of gewoon van hetzelfde afkomstig zijn, maakt niet uit. Zulke soorten delen drie eigenschappen die hen onoverwinnelijk kunnen maken in een nieuw gebied: in vergelijking met hun inheemse verwanten hebben ze minder ondergrondse vijanden, minder bovengrondse vijanden en meer hulp tegen de plantenetende insecten. Tim Engelkes van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) promoveert woensdag 16 juni in Wageningen op dit onderzoek.
We kennen allemaal wel een voorbeeld van een woekerende uitheemse plant: denk aan de Amerikaanse vogelkers, de reuzenberenklauw of de grote waternavel. Uit het onderzoek van ecoloog Tim Engelkes en collega's van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) in de natuur en in proeftuinen blijkt nu, dat klimaatsverandering waarschijnlijk meer van deze woekeraars gaat ontketenen.
Een opwarmend klimaat maakt dat het groeigebied of areaal van bepaalde planten opschuift richting de polen. Areaalverschuiving komt voor op het 'eigen' continent maar ook op nieuwe continenten, waar de planten al eerder al dan niet per ongeluk terecht zijn gekomen. Engelkes: "Europese planten uit het zuiden rukken op naar het noorden. Ook exoten die in het zuiden zijn binnengekomen, rukken naar het noorden op."
Waar komt het succes van woekerende uitheemse planten vandaan? Insecten en bodemorganismen blijken daar een belangrijke rol bij te spelen. Onderzoeksbegeleider Wim van der Putten verklaart: "In Nederland blijken de succesvolle areaaluitbreidende planten minder last te hebben van bodemziekten, en ook minder van bovengrondse plantenetende insecten." Maar er bleek nog iets te zijn waar deze planten van profiteren in hun nieuwe leefgebied. De insecten die nog wel op de exotische planten voorkomen, staan onder grotere druk van natuurlijke vijanden dan de insecten op verwante inheemse planten. Dit kan toeval zijn, maar ook kan het komen doordat de exotische planten beter de natuurlijke vijanden van hun belagers aantrekken. In ieder geval betekent het meer hulp bij de verdediging tegen planteneters. "Kortom: areaaluitbreiders hebben een driedubbel voordeel."
"Gelukkig worden de areaaluitbreiders in het veld nog ingeperkt door grazers zoals bijvoorbeeld konijnen, en door concurrentie met de omringende vegetatie," vonden Engelkes en collega's tijdens een groot experiment in het veld. "Maar de waarschuwing die van deze studie uitgaat, is dat areaaluitbreidende planten van zowel eigen als een ander continent goed in de gaten moeten worden gehouden. Ze hebben beide de potentie om te gaan woekeren."
Het NIOO is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van kust en zee, van het zoete water en van het land. Bij het NIOO werken ongeveer 250 mensen. Bij de NIOO-vestiging in Heteren richten de onderzoekers zich op het leven op het land.
Nederlands Instituut voor Ecologie