Verslag van de 2010 Toetsingsconferentie van het
Non-Proliferatieverdrag
Kamerbrief inzake Verslag van de 2010 Toetsingsconferentie van het
Non-Proliferatieverdrag
Kamerbrief | 11 juni 2010
Van 3 tot en met 28 mei jl. vond de vijfjaarlijkse Toetsingsconferentie
van het nucleaire Non-Proliferatieverdrag (NPV) plaats in New York. Ik
heb u eerder geïnformeerd over de Nederlandse inzet voor deze
Toetsingsconferentie (TK, vergaderjaar 32123-V-81). Leden van uw Kamer
hebben deelgenomen aan een deel van de bijeenkomst als lid van de
Nederlandse delegatie (griffienummer 146055). Vier promovendi die
onderzoek doen naar non-proliferatie en kernontwapening, gefinancierd
door het ministerie van Buitenlandse Zaken en met steun van Instituut
Clingendael en IKV/Pax Christi, hebben als lid van de Nederlandse
delegatie een deel van de Toetsingsconferentie bijgewoond. Met deze
brief wil ik u graag informeren over de uitkomst van de
Toetsingsconferentie. Het slotdocument van de Toetsingsconferentie is
als bijlage bij deze brief gevoegd.
Uitkomst
De 2010 Toetsingsconferentie van het Non-Proliferatieverdrag is op 28
mei succesvol afgesloten met de aanname van een slotdocument. Tijdens
de vorige Toetsingsconferentie in 2005 bleek dit niet haalbaar. Hiermee
is het voor het eerst sinds tien jaar dat alle 189 landen die aan dit
proces deelnemen tot een dergelijk resultaat zijn gekomen. Het
slotdocument bestaat uit twee delen. Het eerste deel betreft een
operationele beschouwing van het verdrag. Over dit deel is gedurende de
Toetsingsconferentie uitvoerig gedebatteerd en uit die discussie bleek
dat de interpretatie van het verdrag en zijn drie pilaren, t.w.
ontwapening, non-proliferatie en vreedzaam gebruik van kernenergie, nog
steeds uiteenloopt. Er werd o.a. uitvoerig gesproken over de rol van
het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) en zijn
waarborgensysteem. Dit systeem controleert of de partijen bij het
verdrag zich aan hun verplichtingen op het gebied van non-proliferatie
houden. Nederland en veel andere westerse landen vinden dat de
combinatie van algemene IAEA-waarborgen en het zogeheten Additioneel
Protocol de standaard voor het IAEA zijn waarmee gecontroleerd kan
worden dat een land als Iran zijn verdragsverplichtingen nakomt. Iran
zelf, maar ook Brazilië en andere landen zijn van mening dat, vanwege
het vrijwillige karakter van het Additioneel Protocol hier geen sprake
kan zijn van een standaard. Aangezien landen over dit onderwerp, maar
ook op onderwerpen op het gebied van ontwapening en vreedzaam gebruik,
bleven vasthouden aan hun nationale posities en zienswijze, heeft de
voorzitter van de Toetsingsconferentie, de Filippijn Libran Cabactulan,
uiteindelijk op basis van de discussies geheel onder eigen
verantwoordelijkheid een eigen tekst gepresenteerd. De conferentie
heeft deze tekst voor kennisgeving aangenomen.
Het tweede deel van het slotdocument betreft op de toekomst gerichte
tekst en bevat voor het eerst een actieplan voor alle drie de pilaren
van het verdrag. In dit deel worden bepaalde overeenkomsten uit het
slotdocument van de Toetsingsconferntie in 2000 en het ondubbelzinnige
streven een wereld zonder kernwapens te bereiken herbevestigd. Het
nieuwe en meest progressieve element in dit deel van het slotdocument
is een actieplan over stappen die moeten bijdragen aan de uiteindelijke
implementatie van de resolutie uit 1995 over een zone vrij van
massavernietigingswapens in het Midden-Oosten. Voor het eerst sinds
1995 kon hierover overeenstemming worden bereikt. De overeenkomst houdt
in dat in 2012 een conferentie over een zone vrij van
massavernietigingswapens in het Midden-Oosten wordt georganiseerd. De
conferentie wordt bijeengeroepen door de Secretaris-Generaal van de VN,
en de cosponsors van de resolutie uit 1995 (Rusland, VS en VK) in
consultatie met de staten in de regio. Het gaat om een eenmalige
conferentie die wel kan besluiten tot vervolgstappen. Er zal een
`facilitator' worden benoemd om de conferentie voor te bereiden en voor
de conferentie zal een gastland worden aangezocht.
Het actiegerichte deel van het slotdocument onderstreept ook het grote
belang van het Alomvattend Kernstopverdrag en roept staten op dit
verdrag onverwijld te tekenen en ratificeren. Daarnaast wordt een
oproep gedaan om het IAEA met financiële en personele middelen te
blijven ondersteunen.
Het actiegerichte deel van het document is unaniem door de conferentie
aangenomen en vormt daarmee de basis voor de discussie wanneer de
NPV-Toetsingsconferentie over vijf jaar weer bijeenkomt. Met deze
uitkomst van de Toetsingsconferentie is het Non-Proliferatieverdrag
opnieuw bevestigd als de hoeksteen van het internationale
non-proliferatie en ontwapeningsregime.
Nederlandse inzet
De versterking en betere naleving van het systeem van internationaal
juridisch bindende verdragen en wetgeving vormen de kern van het
Nederlandse non-proliferatiebeleid. De Nederlandse inzet tijdens de
Toetsingsconferentie was er dan ook onverminderd op gericht om het NPV
als het hart van het mondiale non-proliferatiestelsel te bestendigen en
te versterken. Nederland heeft hierbij een gebalanceerde benadering van
de drie pilaren van het verdrag nagestreefd. Tijdens de
Toetsingsconferentie heeft Nederland zoveel mogelijk in EU-kader
geopereerd. De basis voor de inzet van de EU werd gevormd door het
Raadsbesluit inzake een EU-standpunt voor de NPV-Toetsingsconferentie
2010 dat is aangenomen op 29 maart jl.
Nederland heeft zich o.m. sterk gemaakt voor opname van gebalanceerde
verwijzingen naar de rol van substrategische kernwapens in nucleaire
doctrines. Hoewel er tijdens de Toetsingsconferentie pogingen werden
gedaan om alle verwijzingen naar deze wapens uit de tekst te krijgen,
heeft Nederland er mede voor gezorgd dat de huidige verwijzing o.a.
deze wapens omvat en bovendien niet alleen dergelijke wapens op
Europees grondgebied aanspreekt, maar ook daarbuiten. (Ref. de motie
van de leden Van Velzen en Azough, 32123 V, nr. 86.)
De Canadese voorstellen over een doelmatiger en doeltreffender
toetsingsproces van het Non-proliferatieverdrag konden uiteindelijk op
weinig steun rekenen. Nederland heeft als cosponsor van deze
voorstellen Canada actief tijdens de onderhandelingen in de
Toetsingsconferentie gesteund. Mede hierdoor is een aantal van de
oorspronkelijke voorstellen opgenomen in het slotdocument. Zo zal er
een speciale medewerker aan het VN Bureau voor Ontwapeningszaken worden
toegevoegd ter ondersteuning van de toetsingscyclus.
Side-events
Nederland heeft tijdens de Toetsingsconferentie een vierde en
afsluitende bijeenkomst georganiseerd waarbij verschillende
sleutellanden uit diverse regionale groepen `off the record' van
gedachten konden wisselen over de mogelijke uitkomst van de
Toetsingsconferentie. Nederland heeft daarnaast ook een side event
voorgezeten over het Alomvattend Kernstopverdrag en zitting genomen in
de panel discussie die door IKV Pax Christi werd georganiseerd. De
Nederlandse delegatie heeft daarnaast ook een briefing verzorgd over de
Nederlandse inzet tijdens de Toetsingsconferentie voor NGO's.
Waardering
Hoewel Nederland gehoopt had op een sterker geformuleerd slotdocument
en daar tijdens de conferentie ook actief voor gepleit heeft, wordt het
slotdocument positief gewaardeerd. Na tien jaar is er opnieuw een
slotdocument met dudielijke actiepunten. Daarmee is het
Non-Proliferatieverdrag geconsolideerd. De regering is zich er terdege
van bewust dat in een conferentie met 189 deelnemende landen de huidige
compromistekst een realistische uitkomst is. Omdat Israël echter in het
slotdocument in de context van een zone vrij van
massavernietigingswapens in het Midden-Oosten bij naam wordt genoemd,
terwijl Iran alleen indirect in het document ter sprake komt, heeft
Nederland na aanvaarding van de tekst zijn teleurstelling hierover
uitgesproken.
De Minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
Ministerie van Buitenlandse Zaken