Rijksoverheid
Datum 11 juni 2010
Ons kenmerk
A/AEP / 10089648
Verslag Ministeriële raadsvergadering van de OESO, Parijs,
27 en 28 mei 2010
Graag bied ik u hierbij het verslag aan van de Ministeriële raadsvergadering
(MCM) van de OESO die op 27 en 28 mei 2010 te Parijs plaatsvond. De MCM
kende dit jaar als thema: `From Recovery to Sustained Growth'. In de bijlage treft
u genoemd verslag aan, evenals de Ministerial Conclusions van de MCM en de
aangenomen verklaring over fatsoenlijk, integer en transparant gedrag.
Op de MCM heb ik mij laten vervangen door de plaatsvervangend Secretaris-
generaal van het ministerie van Economische Zaken (de heer Leeftink) en de
Nederlandse Permanent Vertegenwoordiger van de OESO (de heer Wellenstein).
(w.g.) Maria J.A. van der Hoeven
Minister van Economische Zaken
Pagina 1 van 7
Directie Algemene
Economische Politiek
Ons kenmerk
A/AEP / 10089648
Verslag Ministeriële raadsvergadering van de OESO, Parijs, 27 en 28 mei
2010
Inleiding
Tegen de achtergrond van een zich herstellende wereldeconomie vond op 27 en
28 mei de jaarlijkse Ministerial Council Meeting (MCM) van de Organisatie voor
Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) in Parijs plaats. De MCM
werd voorgezeten door de Italiaanse premier Berlusconi. Naast de OESO landen
waren ook de landen met opkomende economieën, de vijf Enhanced Engagement
(EE-5) landen, uitgenodigd: China, India, Brazilië, Zuid Afrika en Indonesië. Het
was een gedenkwaardige bijeenkomst aangezien Israel, Estland en Slovenië
werden uitgenodigd om toe te treden als nieuw lid van de OESO. Het op 7 mei
toegetreden Chili werd verwelkomd als nieuw lid.
Het thema van de bijeenkomst was: `From Recovery to Sustained Growth'. Dit
thema geeft de uitdaging voor de OESO-landen goed weer. Herstel treedt
weliswaar op, maar is in belangrijke mate nog beleidsgedreven. Hervormingen op
verschillende terreinen zijn dan ook nodig om van beleidsgedreven herstel naar
zelfdragende economische groei te komen. Tijdens de MCM is ondermeer
gesproken over de overheidsfinanciën, werkgelegenheid, internationale
samenwerking, innovatie, groene groei en open markten. De bijeenkomst bood de
aanwezige ministers en topambtenaren de mogelijkheid om hierover in
international verband met elkaar van gedachten te wisselen. Dit is waardevol
aangezien internationale coördinatie cruciaal is bij de genoemde onderwerpen.
In de bijlage treft u de Ministerial Conclusions van de MCM. Hieronder volgt per
agendapunt van de MCM een kort verslag.
Strategic Orientations by the Secretary-General
De Secretaris-generaal van de OESO de heer Gurría wees op de financiële
uitdagingen waarvoor de organisatie zich vanwege de beperkte financiële ruimte
op de overheidsbudgetten gesteld ziet. De tot de kern van het OESO-werk
behorende activiteiten dienden volgens hem te worden voortgezet en verdiept.
Daarbij dient aandacht te worden besteed aan de nieuwe omstandigheden en de
behoeften van de lidstaten op het gebied van werkgelegenheid, aanpassing van de
pensioenstelsels en hervorming in de gezondheidszorg. De Innovatiestrategie van
de OESO zou een belangrijke rol kunnen spelen bij de aanpak van vraagstukken
inzake schaarse zaken als voedsel, energie, water, land en milieu.
De SG OESO gaf het belang aan van een, juist nu, goed opererende OESO in de
internationale architectuur. De SG noemde voorts enige gebieden die verhoogde
prioriteit zouden moeten krijgen: versterken verdienvermogen; groene groei;
verbeteren van het meten van welzijn (verwelkomd door Frankrijk); een
geïntegreerde anti-corruptiestrategie en de bevordering van de economische en
sociale positie van vrouwen.
Pagina 2 van 7
Directie Algemene
Economische Politiek
Ons kenmerk
A/AEP / 10089648
De voortzetting van de kernactiviteiten en de door de SG genoemde voorstellen
inzake verhoogde prioriteit werden over het algemeen onderschreven door de
OESO-landen.
Fiscal Consolidation and Employment
De sessie werd afgetrapt met een presentatie van de Chief Economist van de
OESO de heer Padoan over de Economic Outlook. De OESO gaf aan dat het herstel
sneller en krachtiger is dan tot voor kort werd gedacht. Het herstel is echter wel
fragiel. Dat komt doordat de kracht van het herstel vooral gebaseerd is op de
dynamiek in Azië en de stimuleringspakketten in de OESO-landen en (nog) niet
zelfdragend is. Het risico op een terugval is dan ook (nog) niet uit te sluiten.
Gegeven de sterke terugval van het BBP in 2009 is de werkloosheid minder hoog
dan werd verwacht aan de vooravond van de crisis. Niettemin lijkt de structurele
werkloosheid echter toe te gaan nemen (hysterese). De door de crisis afgenomen
wereldwijde macro-economische onevenwichtigheden nemen nu weer enigszins
toe. De OESO wijst er verder op dat de positie van overheidsfinanciën in
verschillende landen zwak blijft. Dit is met name in Europa het geval. Om het
bovenstaande aan te pakken roept de OESO overheden op tot fiscale consolidatie
en structurele hervormingen.
Aanwezigen deelden de mening dat de in veel landen verslechterde positie van de
overheidsfinanciën aangepakt dient te worden. Daarbij was er algemene
overeenstemming dat dit voornamelijk middels bezuinigingen dient te worden
gerealiseerd en niet via lastenverzwaringen. Niet ieder land staat er echter
hetzelfde voor en daarom werd er veelal gesproken over fiscale consolidatie met
verschillende snelheden. Landen die in de vuurlinie liggen van de financiële
markten dienen acuut maatregelen te treffen om de begroting weer in balans te
krijgen. Landen waarvoor dit niet geldt dienen in het achterhoofd te houden dat
bezuinigen een negatieve impact heeft op de vraag. Enkele ministers gaven
bovendien aan dat een duidelijk perspectief geboden dient te worden om de
geloofwaardigheid van het beleid zeker te stellen en daarmee een stabiel
economische klimaat te scheppen. Dit is belangrijk om het consumenten- en
producentenvertrouwen weer op peil te brengen.
Aanwezigen deelden de mening dat het, naast fiscale consolidatie, noodzakelijk is
om het verdienvermogen van landen te verbeteren. Structurele hervormingen op
bijvoorbeeld de arbeidsmarkt en productmarkten zijn daarbij noodzakelijk. Vaak
werden daarbij het verhogen van de pensioenleeftijd en hervormingen in de zorg
genoemd. Zonder een solide economische basis is het immers veel moeilijker om
bezuinigingen te dragen.
De Nederlandse inbreng bij dit onderwerp was tweeledig. Ten eerste kan de
huidige onrust op de financiële markten niet volledig begrepen worden door alleen
te kijken naar het budgettair beleid van die landen. Hoewel het gebrek aan
budgettaire discipline een belangrijke rol heeft gespeeld, verklaart het niet alles.
Ook landen die een relatief verstandig budgettair beleid hebben gevoerd zijn
namelijk in de vuurlinie van financiële markten terecht gekomen. Om de huidige
Pagina 3 van 7
Directie Algemene
Economische Politiek
Ons kenmerk
A/AEP / 10089648
situatie te begrijpen en op te lossen dient men niet alleen naar budgettair beleid
te kijken maar ook naar de noodzaak voor structurele hervormingen. Landen met
een gebrek aan geloofwaardigheid op financiële markten zijn vaak landen met een
slechte internationale concurrentiepositie. Gebrek aan aanpassingsvermogen van
een economie is met name een probleem voor landen die aangesloten zijn bij de
Euro, aangezien deze landen geen gebruik kunnen maken van nationaal monetair
beleid om schokken op te vangen.
Gegeven deze verschillende uitgangssituaties van landen zijn er drie strategieën
die bij kunnen dragen aan een succesvolle exit uit de financiële en economische
crisis:
1. Landen die momenteel een relatief goede budgettaire uitgangspositie
hebben, dienen vooral de budgettaire uitdaging die samenhangt met de
vergrijzing te adresseren. Deze landen kunnen het zich veroorloven om
niet direct te consolideren en kunnen zich richten op lange termijn
houdbaarheidsmaatregelen zoals het verhogen van de pensioenleeftijd en
het hervormen van de gezondheidszorg. Het voordeel van dergelijke
maatregelen is dat ze de fiscale positie van landen op de lange termijn
verbeteren, maar op de korte termijn geen directe invloed hebben op de
vraagzijde van de economie en daarmee niet het fragiele herstel
ondermijnen.
2. Landen met relatief hoge begrotingstekorten en hoge staatsschulden
dienen echter meer te doen. Deze landen dienen maatregelen te treffen
om het begrotingsaldo sneller in evenwicht te brengen. Bovendien dienen
maatregelen getroffen te worden die het verdienvermogen van de
economie versterken. Het beleid zou zo vormgegeven dienen te worden
dat fiscale consolidatie en economische hervormingen hand in hand gaan.
3. De laatste strategie is relevant voor landen die in de vuurlinie van
financiële markten liggen, omdat de fiscale positie van de overheid in deze
landen onhoudbaar is geworden. In die gevallen is de enige remedie een
onmiddellijke, sterke fiscale consolidatie. Bezorgdheid over de impact van
bezuinigingen op de economie zijn niet meer relevant aangezien het
voorzetten van de huidige situatie in deze landen slechter uitpakt dan
ieder ander alternatief. Herstel van vertrouwen op financiële markten is
een belangrijke voorwaarde voor het economische herstel in deze landen
en de rest van de wereld.
De Amerikaanse afgevaardigde Christina Romer (voorzitter Economische
adviesraad) ondersteunde deze lijn betreffende een gedifferentieerde exit-
strategie. Daarbij vulde ze nog aan dat een belangrijke les die momenteel
getrokken kan worden is dat landen in goede tijden buffers opbouwen (schuld
aflossen en overschot op begroting) voor mindere tijden.
Accession
Premier Berlusconi verwelkomde als MCM-voorzitter de toetreding tot de OESO
van Chili op 7 mei jl. en de uitnodiging tot toetreding aan Estland, Israel en
Slovenië op 10 mei 2010. De Franse minister Kouchner, die sprak namens het
Pagina 4 van 7
Directie Algemene
Economische Politiek
Ons kenmerk
A/AEP / 10089648
gastheer-land en alle andere OESO-leden, benadrukte dat de uitnodiging aan
Israel, Estland en Slovenië uitsluitend was gebaseerd op de criteria die voor alle
OESO-leden gelden. De Premiers van deze drie landen verklaarden deze
uitnodiging te aanvaarden en beschreven kort hoe zij de OESO zagen en wat hun
land deze organisatie te bieden heeft. Zij benadrukten vooral het belang van
corruptiebestrijding in OESO-verband en gaven aan door te zullen gaan met
structurele hervormingen. In zijn rede sprak Premier Netanyahu van een
"historische gebeurtenis" en bedankte hij iedereen die hiertoe had bijgedragen.
Propriety, Integrity and Transparency
Het Italiaanse voorzitterschap heeft een verklaring op fatsoenlijk, integer en
transparant gedrag opgesteld (zie bijlage). Deze verklaring borduurt voort op de
MCM van 2009, waarin werd onderstreept dat een verantwoordelijk opererend
bedrijfsleven van groot belang is voor het vertrouwen in de werking van de markt.
In de verklaring wordt dit nogmaals benadrukt en verder uitgewerkt in een tiental
principes. Meest wezenlijke element daarin is dat het bedrijfsleven zich niet alleen
aan de letter van de wet, maar ook aan de geest van de wet moet houden.
Verschillende sprekers grepen de mogelijkheid aan hun eigen accenten nog eens
te zetten. De volgende aandachtspunten sprongen er daarbij uit.
· De verklaring komt op een goed moment. Er is, zoals ook door Nederland naar
voren werd gebracht, sprake van een gebrek aan vertrouwen in de wijze
waarop bedrijven hun doelstellingen nastreven. Het bedrijfsleven,
internationaal opererend of niet, moet zich realiseren dat de crisis een
waterscheiding is. "Business as usual" is, zeker in de financiële sector maar
ook elders, niet meer aan de orde.
· De implementatie van de verklaring zal echter niet eenvoudig zijn. Niet alleen
is er het gat tussen de letter en de geest van de wet, ook zijn er grote
verschillen tussen landen onderling. Canada wees er nadrukkelijk op dat
landen niet alleen naar het internationaal opererende bedrijfsleven moeten
kijken, maar ook het puur binnenlands opererende bedrijfsleven hierbij
moeten betrekken.
· Het belang van het aanpakken van corruptie werd door veel sprekers
onderschreven. Versterking van de werking van de "Conventie on Combating
Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions" werd
alom bepleit. Betere implementatie is daarbij een niet onbelangrijk aspect.
Maar vooral werd gewezen op het belang dat niet OESO-landen zich ook bij
deze conventie aansluiten.
· De OESO kan een goede uitvoering van de declaratie bevorderen door heldere
standaarden en regelgeving te ontwerpen. In dat kader wezen veel sprekers
op het belang van de herziening van de "OECD-Guidelines for Multinational
Enterprises" en de het streven naar een zo groot mogelijk draagvlak daarvoor.
Sources of Growth
Het verbeteren van het verdienvermogen van de economie is een belangrijke
voorwaarde voor economisch herstel. Tijdens dit agendapunt stonden daarom
achtereenvolgens innovatie, groene groei en open markten op het programma.
Pagina 5 van 7
Directie Algemene
Economische Politiek
Ons kenmerk
A/AEP / 10089648
Innovatie
Over innovatie was iedereen het eens dat het een belangrijke motor voor
economische groei is. Het kan namelijk bijdragen aan een hogere productiviteit.
Het creëren van de juiste randvoorwaarden werd door alle landen gezien als een
belangrijke voorwaarde om innovatie te stimuleren. Denk daarbij aan het
beschermen van eigendomsrechten, goed onderwijs, de juiste infrastructuur,
voldoende ondernemerschap en het ontwikkelen van kennisnetwerken.
Nederland verwees in haar interventie naar de Declaratie van Amsterdam die op
27 mei 2010 is aangenomen op het zeventiende World Congress on Information
Technology te Amsterdam. In deze declaratie worden betrokkenen opgeroepen om
de ambities te verwezenlijken om te komen tot een duurzame, innovatieve
economie en zorg te dragen dat de realisatie wereldwijd plaatsvindt. ICT kan
hierin een belangrijke bijdrage leveren en overheden worden daarom verzocht om
te investeren in ICT en R&D om deze transitie te verwezenlijken.
Groene groei
Schaarste en klimaatsverandering tonen de noodzaak aan van verduurzaming van
de wereldeconomie. De OESO werkt daarom aan een Green Growth Strategy die
tijdens de MCM in 2011 zal worden gepresenteerd. De sessie werd afgetrapt met
een presentatie van de OESO over de tussenstand van deze strategie. De nadruk
van de strategie dient te liggen op een wereldwijde transformatie naar een
duurzame economie met zowel deelname van OESO-landen als opkomende
economieën. Om dit te bereiken dienen verschillende trends doorbroken te
worden. Daarbij dient bovendien bedacht te worden dat barrières om de economie
aan te passen geslecht dienen te worden. Subsidies die schadelijk zijn voor het
klimaat, zoals subsidies op fossiele brandstoffen en energie, dienen te worden
afgebouwd. Dit is echter lastig om te realiseren vanwege
concurrentieoverwegingen. Een internationaal gecoördineerde aanpak is
noodzakelijk om tot een oplossing te komen. Het is verder belangrijk dat de
aanpassingskosten van verduurzamen niet genegeerd worden. Op bijvoorbeeld de
arbeidsmarkt zullen werknemers omgeschoold dienen te worden om in de nieuwe
sectoren aan de slag te komen.
Veel ministers zagen de noodzaak tot verduurzaming van de economie als een
kans op een nieuwe bron van groei. Vaak werd echter aangestipt dat de
aanpassingskosten van de economie zoals ook al aangegeven door de OESO
serieuze aandacht verdienen. Enkele aanwezigen wezen op de absolute noodzaak
om externaliteiten in de prijzen te internaliseren. Uiteindelijk zal een beleidsmix
nodig zijn om de wereldeconomie op een duurzaam pad te krijgen.
Nederland zette vraagtekens bij de keuze om Green Growth als bron van groei te
presenteren. De transitie zal zeker nieuwe mogelijkheden creëren voor nieuwe
banen, nieuwe technologieën en nieuwe sectoren. De verduurzaming van de
economie zal echter ook een zware last betekenen voor bestaande banen,
technologieën en sectoren. Empirisch onderzoek suggereert dat verduurzaming
van de economie kan leiden tot een lagere potentiële output. De OESO dient haar
Pagina 6 van 7
Directie Algemene
Economische Politiek
Ons kenmerk
A/AEP / 10089648
strategie daarom ook te focussen op hoe we deze aanpassingskosten kunnen
minimaliseren. Twee zaken zijn in dit verband van belang. Ten eerste dient de
vraag beantwoord te worden wat de optimale beleidsmix is om de economie te
verduurzamen. Ten tweede zal bedacht dienen te worden hoe internationale
samenwerking tussen landen tot stand kan worden gebracht, aangezien dit een
belangrijke voorwaarde is om te aanpassingskosten om te verduurzamen laag te
houden.
Open markten
Open markten dragen bij aan het verdienvermogen van een land. De OESO
benadrukte dit nogmaals bij de opening van de sessie over open markten.
Belasting op import zorgt er namelijk voor dat het binnenlandse bedrijfsleven niet
kan beschikken over de middelen die zij nodig heeft. Hierdoor wordt een optimale
allocatie van productiefactoren verstoord. De OESO gaf aan dat beleid gericht op
openheid echter samen dient te gaan met binnenlandse hervormingen. Het is
namelijk van belang dat een economie zich aan kan passen aan veranderende
omstandigheden. Verder werd aangegeven dat het van belang is duidelijk te
communiceren wat de voordelen van open markten zijn naar het publiek.
De wereldhandel nam met 12% af in 2009. Middels succesvolle internationale
coördinatie is voorkomen dat landen teruggrepen naar de oude middelen van
protectionisme zoals importtarieven. Veel ministers wezen op het belang van dit
succes. Enkele aanwezigen gaven aan dat andere vormen van protectionisme wel
degelijk de kop op zijn gestoken. Denk aan de steun van binnenlandse sectoren
zoals de auto-industrie. Verschillende landen bendrukte verder het belang van een
succesvolle afronding van de Doha-ronde. Uitbreiding en verdiepen van open
markten draagt namelijk bij aan economische ontwikkeling. Tegelijkertijd is er
net als bij Groene groei aandacht nodig voor de aanpassingskosten van een
economie. Open markten zorgen weliswaar voor een verbeterde allocatie van
productiemiddelen, maar dit proces gaat onontkoombaar gepaard met
verandering van de sectorstructuur. Hierdoor zullen bijvoorbeeld werknemers
omgeschoold dienen te worden om aan de slag te kunnen in sectoren die wel
concurrentiebestendig zijn.
Pagina 7 van 7
---- --