UMC Groningen
Coeliakie-genen boden eeuwenlang bescherming tegen infecties
07 juni 2010 Drie genen die tegenwoordig geassocieerd zijn met de
allergieziekte coeliakie, blijken de mensheid van oudsher bescherming
te hebben geboden tegen bepaalde bacteriële infecties. Dit blijkt uit
een grote internationale studie onder leiding van hoogleraar Genetica
Cisca Wijmenga van het Universitair Medisch Centrum Groningen/RUG, die
zij samen met het UMC Utrecht en het UMC St Radboud uitvoerde. Zij
publiceert hierover in het gerenommeerde wetenschappelijke magazine
American Journal of Human Genetics
Â
Coeliakie is een auto-immuunziekte en komt bij ongeveer 1-2% van de
Westerse bevolking voor. Op dit moment zijn er al veertig gen-varianten
bekend die zijn betrokken bij het ontstaan van coeliakie. Deze
varianten komen wijd verspreid voor. Tot nu toe is nog niet duidelijk
waarom deze geassocieerde genen zo overheersend zijn, te meer daar
coeliakie in het verleden een negatieve invloed moet hebben gehad op de
overleving van het individu. Coeliakie kan pas sinds de jaren â50
behandeld worden met een gluten-vrij dieet. Daarvoor leidde de ziekte
vaak tot verminderde vruchtbaarheid en tot vroegtijdig overlijden.
Evolutionair gezien is het daarom opmerkelijk, dat de gen-varianten
geassocieerd met coeliakie zich zo wijd hebben kunnen verspreiden in de
populatie. De aanleiding voor deze studie vormde de gedachte dat de
genen die nu geassocieerd zijn met coeliakie, in de evolutie van de
mens wellicht een positieve rol moeten hebben gespeeld.
Â
Wijmenga onderzocht van 10 genen die geassocieerd zijn met coeliakie,
of zij mensen wellicht een evolutionair voordeel hebben gegeven. Zij
deed dit door te kijken of bepaalde gen-varianten een evolutionaire
voetafdruk in ons DNA hebben achtergelaten. De centrale vraag in haar
onderzoek was of deze gen-varianten vaker voorkomen dan je op grond van
hun historie kan verwachten. Inderdaad bleek dit het geval te zijn voor
drie van de tien gen-varianten, te weten SH2B3, IL18RAP, IL12A. Deze
genen leverden dus waarschijnlijk een overlevingsvoordeel op. Met name
van het gen SH2B3 heeft het onderzoek aangetoond dat mensen die dit
risico-gen voor coeliakie dragen, beter beschermd zijn tegen
bacteriële infecties.
Â
Dit evolutionaire voordeel deed zich voor in het tijdvak tussen 1200 en
1700 jaar geleden. âWe weten helaas niet zeker tegen welke infecties
het gen SH2B3 bescherming bood. Dit zou tbc geweest kunnen zijn, maar
ook de pest is mogelijkâ, aldus Wijmenga. âHet curieuze feit doet zich
voor dat de mensheid deze infecties dus heeft kunnen overleven door de
aanwezigheid van bepaalde gen-varianten. De prijs die we daar nu voor
moeten betalen is het ontstaan van auto-immuunziekten als coeliakie.
Terug